دستور رییس‌جمهور برای کاهش قیمت‌ها، نشانه استیصال است

اعتمادآنلاین| کامران ندری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره هدف‌گذاری بانک مرکزی برای تحقق نرخ تورم 22 درصد اظهار داشت: برای اجرای این سیاست باید الزامات را ایجاد کنیم و نسبت به آن متعهد شویم اما مشخص نیست در شرایط فعلی این هدف‌گذاری محقق شود.

درآمد سرانه دو سوم شد

وی با تاکید بر موضوع کسری بودجه دولت گفت: اقتصاد ما با کسری بودجه عمیقی مواجه است و یک دهه گذشته را در رکود به سر بردیم و میانگین رشد اقتصادی هم صفر بوده است. از سوی دیگر اگر بخواهیم مولفه درآمد سرانه را در نظر بگیریم، می‌بینیم که در یک دهه گذشته این شاخص هم 30 درصد افت داشته و الان درآمد سرانه دو سوم سال 90 است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در این شرایط باید توجه داشت که حاکمیت هزینه‌های بالایی دارد و به دلیل تعهدات داخلی و خارجی که پذیرفته هزینه‌های حاکمیتی هم افزایش یافته است. همچنین انضباط اداری که لازمه اداره کردن یک کشور و تحقق اهداف بلند است، وجود ندارد.

ندری با بیان اینکه از منابعی که در اختیار داریم نمی‌توانیم به صورت کارآمد و کارا استفاده کنیم، اظهار داشت: بخش عمده‌ای از منابع در این سیستم فاسد هدر می‌رود بنابراین همه این عوامل سبب شده که تامین بخش عمده‌ای از هزینه‌های عمومی کشور برای ما سخت شود و بخش عمده‌ای از آن به صورت مستقیم و غیرمستقیم از فرآیند خلق پول تامین شود بدون اینکه مدیران و مسئولان تمایلی برای استفاده از این ابزار داشته باشند.

وی افزود: به طور ناخواسته و ناخودآگاه در این ورطه فرو رفته‌ایم و برای پوشش هزینه‌ها و تحقق اهداف به شکل گسترده‌ای از مکانیسم خلق پول استفاده می‌کنیم که البته این موضوع مربوط به یک دهه گذشته هم نیست و حتی در زمان وفور درآمدهای نفتی و رونق بازارهای نفت، مشکل پولی شدن هزینه‌های دولت را داشتیم.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه تورم در کشور ما تاریخ طولانی بیش از 50 ساله دارد گفت: نمی‌توان به یک باره ساختار را تغییر داد و اساسا بدون آنکه متوجه باشیم هزینه‌ها را پولی کردیم به این معنا که با خلق پول هزینه‌ها را پوشش می‌دهیم.

ندری با بیان اینکه در شرایطی که با شوک‌های داخلی و خارجی از جمله کرونا، تحریم و ... مواجه هستیم شرایط نسبت به گذشته سخت‌تر شده است گفت: با در نظر گرفتن تمام این عوامل نرخ تورم 22 درصد یک موضوع طبیعی در اقتصاد ما است و میانگین نرخ تورم در طول دهه‌های گذشته هم همین عدد بوده است.

هدف‌گذاری تورم برای 22 درصد کار خاصی نیست

وی تاکید کرد: هدف‌گذاری تورمی برای 22 درصد کار خاصی نیست حال اینکه اساسا این 22 درصد از متوسط نرخ تورم کشورمان بالاتر هم محسوب می‌شود اما با توجه به اینکه هنوز تحت تاثیر شوک‌های تحریمی هستیم که به آن کرونا هم اضافه شده است همچنین تاثیر کرونا بر اقتصاد بین الملل هم در اقتصاد ایران اثر گذاشته، این نرخ تورم قابل قبول است.

کسری بودجه مانع بزرگ هدف‌گذاری تورم

ندری افزود: البته باید در نظر داشته باشیم که مشکلات دولت به ویژه کسری بودجه مانع بسیار جدی و اساسی برای تحقق هدف‌گذاری تورم 22 درصد خواهد بود.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه ابزارهای دولت و بانک مرکزی برای تحقق تورم 22 درصدی در بلندمدت آثار منفی متعددی برای اقتصاد کشورمان خواهد داشت گفت: دولت در این مقطع متصور است که روش‌هایی که برای تامین کسری بودجه و تحقق اهداف خود انتخاب کرده فشاری بر بانک مرکزی وارد نمی‌کند و در ظاهر هم می‌بینیم این تصور دولت درست است و تلاش بانک مرکزی هم مبنی بر این است که به طور مستقیم از ذخائر استفاده نکند و کسری بودجه پولی نشود، اما پشت پرده چیز دیگری است.

خریداری اوراق دولتی، به معنای خلق پول است

وی ادامه داد: چند روز گذشته دولت نسبت به فروش اوراق دولتی اقدام کرد و بانک‌ها هم این اوراق را خریداری کردند بنابراین این روند به معنای خلق پول است چرا که بانک‌ها هر دارایی را که خریداری کنند به نوعی خلق پول انجام داده‌اند.

رشد بازار سرمایه کمک به رشد نقدینگی است

ندری با اشاره به سیاست دولت مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی تاکید کرد: وقتی نرخ بهره در اقتصاد را کاهش می‌دهند به این معناست که بانک‌ها راحت‌تر می‌توانند نسبت به خلق پول اقدام کنند و شرایط رشد نقدینگی در کشور تسهیل می‌شود حال اینکه در کنار آن بازار هم سرمایه هم رونق می‌یابد که در ظاهر رونق بورس، کمک به تولید است اما در واقعیت می‌بینیم که رشد بازار سرمایه کمک به رشد نقدینگی است.

وی با بیان اینکه رشد نامتعارف در شرایطی که قیمت‌گذاری‌ها غیرواقعی است می‌تواند تهدید برای اقتصاد باشد گفت: شاید در ابتدا و در ظاهر گمان شود این اقدامات به اقتصاد و دولت کمک می‌کند اما آثار منفی این ابزارها در میان مدت و بلندمدت ظهور خواهد کرد در شرایطی که دیگر امکان برگشت از آن وجود ندارد و باید تبعات آن را تحمل کرد.

ندری تاکید کرد: از این رو دستیابی به رشد اقتصادی بالا و هم نرخ تورم کنترل شده در سال 99 بعید است.

پایین آمدن نرخ سود نگران کننده است

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه پایین آمدن نرخ سود در این شرایط اقتصادی بسیار نگران کننده است اظهار داشت: در این شرایط ماندگاری سپرده‌ها در بانک کاهش می‌یابد این در حالی است که می‌دانیم یکی از عوامل کنترل کننده نرخ تورم این است که مردم پس‌اندازهای خود را در بانک سپرده‌گذاری کنند.

وی ادامه داد: بنابراین وقتی نرخ سود سپرده بانکی کاهش یابد سپرده‌گذاری به صرفه نیست و نقدینگی به سایر بازارها روانه می‌شود.

ندری با بیان اینکه باید مانند سایر کشورهای توسعه یافته اندازه‌گیری دقیق‌تری از نقدینگی داشته باشیم گفت: تعریف نقدینگی در ایران اسکناس، مسکوک به همراه سپرده است اما در سایر کشورها ارزش اوراق بهادار و دارایی‌های نقد هم به آن اضافه می‌شود. از این رو رشد بالای شاخص بورس به این معناست که نقدینگی در کشور در حال افزایش است و انتظارات تورمی وجود دارد.

این اقتصاددان افزود: قطعا رشد بازار سرمایه می‌تواند آثار تورمی داشته باشد. مانند سپرده‌هایی که نرخ سود بالایی به آنها تعلق گرفت و یک قدرت خرید بالایی برای دارندگان این حساب‌ها ایجاد کرد باید توجه داشته باشیم کسانی که در بورس سرمایه‌گذاری کردند قرار نیست سرمایه خود را در قالب دارایی کاغذی تا ابد نگه دارند و در نهایت این دارایی وارد سایر بازارها می‌شود و قیمت را تحت تاثیر می‌گذارد. چنانچه می‌بینیم دولت حتی نمی‌تواند قیمت را به مدت دو ماه در بازار مسکن کنترل کند.

وی تاکید کرد:‌بنابراین هر لحظه ممکن است حتی بدون ریزش شاخص سرمایه از بورس وارد سایر بازارها شود و متاسفانه پایین آمدن نرخ بهره این موضوع را تشدید کرده است.

ندری با بیان اینکه در همه جای دنیا پایین آمدن نرخ بهره به معنای اجرای سیاست‌های انبساطی است ادامه داد: در کشورهایی که با تورم بالا مواجه هستند هیچ گاه نسبت به کاهش نرخ بهره اقدام نمی‌شود.

وی اظهار داشت: باید توجه داشت که اثرات تورمی با تاخیر در اقتصاد ظهور می‌کند شاید در ابتدا اتخاذ این سیاست‌های بانک مرکزی با تاثیر مثبت همراه باشد که چیزی شبیه نشئگی پس از مصرف مواد مخدر است اما اثر آن زودگذر است و فرد با تبعات منفی آن مواجه خواهد بود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به عدم واکنش بازارها به ویژه بازار ارز به اعلام هدف‌گذاری نرخ تورم 22 درصد گفت: طبیعی است که صرف اعلام کردن این هدف با توجه به اینکه مردم با سابقه عدم تحقق وعده مسئولان مواجه هستند، هیچ واکنشی از بازارها ندیدیم. از سوی دیگر پس از اعلام این هدف هم اقدامی برای تحقق آن دیده نشد.

وی گفت: در حالی که بانک مرکزی اعلام کرد‌ برای نرخ تورم هدف 22 درصد را دارد شاهد ادامه افزایش قیمت‌ها بودیم از سوی دیگر رشد بازار سرمایه هم به معنی رشد نقدینگی است. در این شرایط طبیعی است که بازارها واکنشی به سیاست بانک مرکزی نشان ندهند.

ندری با تاکید بر اینکه نرخ ارز لنگری برای انتظارات تورمی است، گفت: یکی از مولفه‌های مهم کنترل نرخ تورم، مهار نرخ ارز است و علیرغم همه تلاش‌های بانک مرکزی شاهد آن هستیم که اتفاقی در مهار نرخ تورم نمی‌افتد در این شرایط چرا مردم باید به لحاظ ذهنی و روانی متقاعد شوند که نرخ تورم مهار می‌شود.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه دستور پی در پی رییس جمهوری برای کنترل قیمت‌ها در بازارهای مختلف نشان دهنده استیصال است، اظهار داشت: اگر رییس جمهور این دستورات را صادر نکند بهتر است و صدور این دستورات نشان دهنده عدم کنترل در بازارهاست و همه ما می‌دانیم کنترل قیمت با دستور، بخشنامه و ... قابل انجام نیست.

وی ادامه داد: از سوی دیگر شاهد آن هستیم که سرپرست وزارت صمت دستور ارائه وام کم بهره برای خرید لوازم خانگی را می‌دهد که این دقیقا به معنای خلق پول است.

ندری گفت: وقتی قیمت لوازم خانگی در اوج است و برای خرید آن وام ارائه می‌شود به معنای تثبت آن قیمت است. در حالی که زمانی قیمت‌ها کاهش می‌یابد که محصولات به فروش نرود و وقتی وام برای خرید ارائه می‌شود یعنی تقاضا را افزایش می‌دهیم و این سیاست‌های دولت تعجب‌آور است.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: این سیاست‌ها نه تنها درمان نیستند بلکه وضعیت را تشدید می‌کنند و نشان دهنده رسیدن به بن بست است. شاید بخش عمده‌ای از مشکلات اقتصاد ایران به مسائل تحریم و کرونا برمی‌گردد اما قطعا بخشی دیگر هم به دلیل اتخاذ سیاست‌های نادرست مسئولان است.

منبع: ایلنا