سهم شرکت‌های دولتی در بودجه 1400 چقدر است؟

اعتمادآنلاین| براساس آمار 382 شرکت دولتی در بخش‌های مختلف بانکی، آب، برق، موسسات و غیره با 383 هزار و 601 نفر در کشور فعال هستند که میزان بودجه آنها در سال آینده (15 میلیون و 619 هزار میلیارد ریال) نسبت به امسال 8.7 درصد رشد داشته است.

با تقدیم لایحه بودجه 1400 به مجلس شورای اسلامی انتقادها به آخرین لایحه بودجه دولت شروع شد و بیشتر این انتقادها نیز مربوط به بودجه پیش‌بینی شده برای شرکت‌های دولتی است.

بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت در لایحه بودجه سال 1400 شامل درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها، معادل 15 میلیون و 619 هزار و 570 میلیارد ریال است، که نسبت به بودجه مصوب سال 1399، حدود 8.7 درصد رشد داشته است.

گروه‌بندی شرکت‌های دولتی

طبق گزارش لایحه بودجه 1400، هم اکنون 382 شرکت دولتی در کشور فعال است. 9 بانک، پنج بیمه، دو موسسه انتفاعی، 31 آب و فاضلاب، 37 برق و 298 شرکت سایر در کشور وجود دارد.

از میان شرکت‌ها 59 مورد سود ده و سربه‌سر هستند و 13 میلیون و 632 هزار میلیارد ریال (81 درصد) سود می‌دهند و 323 شرکت زیان‌ده داریم که 2 میلیون و 987 هزار و 563 میلیارد ریال (19 درصد) زیان می‌دهند.

تعداد کارکنان شرکت‌های دولتی

براساس اعلام سازمان برنامه و بودجه 383 هزار و 601 نفر در شرکت‌های دولتی کار می‌کنند. بیش از نیمی از فعالان در این شرکت‌ها (61 درصد) معادل 242 هزار و 828 نفرکارمند، 87 هزار و 518 نفر (23 درصد) قراردادی، 14 هزار و 707 نفر کارگر و مابقی قراردادهای سایر دارند.

29 درصد کارکنان در بانک‌ها، پنج درصد در موسسات، پنج درصد در شرکت برق، 2.5 درصد در شرکت‌های بیمه‌ای، 1.5 درصد شرکت‌های آب و فاضلاب مابقی نیز در سایر شرکت‌ها شاغل هستند.

خلاصه‌ ارقام بودجه شرکت‌های دولتی در لایحه بودجه 1400

همانطور که ذکر شد بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت در لایحه بودجه سال 1400 شامل درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها، معادل 15 میلیون و 619 هزار و 570 میلیارد ریال است که نسبت به بودجه مصوب امسال، حدود 8.7 درصد رشد داشته است.

در بودجه سال آینده اطلاعات بودجه‌ای 382 شرکت دولتی به تفکیک 323 شرکت سودده و سربه‌سر و 59 شرکت زیان‌ده تنظیم شده است. بودجه 31 شرکت آب و فاضلاب روستایی استانی که در سال گذشته زیانده دیده شده بود، به دلیل انتقال وظایف و مأموریت آن‌ها به شرکت‌های آب و فاضلاب استانی صفر در نظر گرفته شده است که موجب خروج این شرکت‌ها از فهرست شرکت‌های زیانده در لایحه بودجه 1400 شده است.

در اجرای سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی جمهوری اسلامی و به منظور نمایش بودجه شرکت‌های دولتی به تفکیک گروه‌های سه‌گانه، آخرین مصوبات هیأت محترم وزیران در خصوص اصلاح آیین‌نامه اجرایی تشخیص، انطباق و طبقه‌بندی فعالیت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی با هر یک از سه گروه اقتصادی مصرح در ماده (2) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی، ‌ اعمال شده است.

بر این اساس 175 شرکت‌ دولتی با حجم بودجه هشت میلیون و 856 هزار و 56 میلیارد ریال (56.7 درصد از حجم بودجه کل شرکت‌ها) در گروه سوم (صددرصد دولتی) قرار دارند. تعداد 12 شرکت مادر تخصصی با حجم بودجه 2 میلیون و 236 هزار و 447 میلیارد ریال (14.3 درصد حجم بودجه کل شرکت‌ها) باید پس از تعیین تکلیف شرکت‌های تابعه آن‌ها، در خصوص واگذاری آن‌ها تصمیم‌گیری شود.

طبق اعلام سازمان برنامه و بودجه 64 شرکت دولتی با حجم بودجه 2 میلیون و 29 هزار میلیارد ریال (13 درصد از حجم بودجه کل شرکت‌ها) تاکنون تعیین تکلیف نشدند. تعداد 106 شرکت با حجم بودجه 2 میلیون و 192 هزار و 645 میلیارد ریال (14 درصد از حجم بودجه کل شرکت‌ها) دولت می‌تواند حداکثر تا 20 درصد از سهم بازارهای مرتبط را در اختیار بگیرد. تعداد 25 شرکت با حجم بودجه 305 هزار و 287 میلیارد ریال (2 درصد از حجم بودجه کل شرکت‌ها) باید به ‌صورت کامل به بخش خصوصی واگذار شوند.

بودجه دستگاه‌های اجرایی با شرکت‌های دولتی تفاوت دارد

برخلاف منابع و مصارف بودجه عمومی، منابع و مصارف بودجه شرکت‌های دولتی ناشی از عملیات خود شرکت است و مانند دستگاه‌های اجرایی از دولت اعتبار دریافت نمی‌کنند و وظایف قانونی خود را از طریق انجام فعالیت‌های تولیدی و بنگاه‌داری انجام می‌دهند.

شرکت‌های دولتی سودده، مالیات و بخشی از سود خود را به دولت پرداخت می‌کند که در منابع عمومی منظور می‌شود و شرکت‌های دولتی زیان‌ده (که به دلیل انجام وظایف حاکمیتی محوله زیان‌ده هستند) از دولت کمک‌زیان می‌گیرند.

تامین هزینه‌های دستگاه‌های اجرایی از محل بودجه دولت است، در حالی که تامین هزینه شرکت‌ها، به غیر از کمک زیانی که برخی شرکت‌های زیان‌ده می‌گیرند، از محل فروش کالاها و خدمات و فعالیت سالانه آنهاست.

بودجه شرکت‌های دولتی بر اساس پیش‌بینی درآمد و هزینه مرتبط با فعالیت‌های آنها در طی یکسال انجام می‌شود و تابع هزینه‌های تولید کالاها و خدمات و درآمدهای حاصل از فروش کالاها و خدماتی است که ارائه می‌کنند. (مانند هر بنگاه اقتصادی ممکن است طی سال تغییر کند.

بودجه یک شرکت در اصل منعکس‌کننده رقم گردش مالی شرکت در سال مورد نظر براساس ارقام حسابداری است؛ بنابراین ثبت عملیات شرکت و محاسبات حسابداری آن باعث می‌شود بودجه شرکت‌های دولتی متورم شوند و بسیار بزرگ به نظر برسند و برخی مواقع به اشتباه با بودجه عمومی مقایسه شود. بنابراین جمع کردن بودجه عمومی دولت و بودجه شرکت‌های دولتی و نسبت‌گیری بین اجزای بودجه کل کشور نیز به دلیل تفاوت ماهوی معنادار نیست.

شرکت‌های دولتی چه میزان به دولت پرداخت یا از آن دریافت می‌کنند

در لایحه بودجه 1400 پرداخت‌های شرکت‌های دولتی بابت مالیات علی‌الحساب شرکت‌های دولتی 72 هزار و 128 میلیارد ریال، بابت مالیات عملکرد شرکت‌های دولتی 42 هزار و 871 میلیارد ریال، بابت 50 درصد سود ویژه 94 هزار و 27 میلیارد ریال و بابت سود سهام دولت که معمولا توسط شرکت نفت پرداخت می‌شود 57 هزار و 27 میلیارد ریال است که در مجموع با احتساب موارد یادشده و سود سهام معوقه شرکت‌های دولتی (2 هزار میلیارد ریال)، نیم درصد درآمد مشمول مالیات بانک‌ها موضوع قانون تهیه مسکن برای اقشار کم‌درآمد (200 میلیارد ریال)، اصل وام‌های داخلی موضوع ماده 32 قانون برنامه و بودجه ( 11 هزار و 492 میلیارد ریال) و دو درصد از یک‌دوازدهم هزینه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت سودده ( 35 هزار و 420 میلیارد ریال)، کل پرداختی‌های شرکت‌های دولتی به دولت بیش از 315 هزار و 165 میلیارد ریال می‌شود که سهمی معادل حدود 10 درصد از درآمدهای عمومی را شامل می‌شود (از دو بخش درآمدهای مالیاتی و درآمدهای حاصل از مالکیت دولت).

از طرفی شرکت‌های دولتی مبالغی را بابت کمک‌زیان و اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای از دولت دریافت می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود که مجموع دریافت‌های شرکت‌های دولتی از دولت در سال 1400 به دولت بیش از 274 هزار و 830 میلیارد ریال خواهد بود که معادل 47 هزار و 385 میلیارد ریال نسبت به قانون بودجه 1399 افزایش یافته‌ است؛ بنابراین در لایحه بودجه سال 1400 کل کشور تفاوت پرداخت‌ها و دریافت‌های دولت و شرکت‌های دولتی معادل 40 هزار و 335 میلیارد ریال است.

در لایحه بودجه 1400 برای 323 شرکت دولتی، در مجموع معادل 72 هزار و 128 میلیارد ریال مالیات علی‌الحساب پیش‌بینی شده که حدود 90 درصد از مجموع مالیات‌های شرکت‌های دولتی مربوط به 10 شرکت برتر است.

سهم مالیات شرکت ملی نفت از مجموع مالیات شرکت‌های برتر 39.5 درصد است که بالاترین سهم نیز می‌باشد. برآورد میزان مالیات شرکت نفت 28 هزار و 514 میلیارد ریال است که نسبت به ارقام مصوب 1399 حدود 30 درصد افزایش یافته است.

با احتساب مالیات عملکرد شرکت‌های دولتی در مجموع درآمدهای مالیاتی دولت از شرکت‌های دولتی معادل 114 هزار و 999 میلیارد ریال است.

منبع: ایرنا