بازگشت به دیپلماسی از بیراهه

اعتمادآنلاین| آن‌گونه که بلومبرگ به نقل از منابع آگاه اعلام کرده است، جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا به دنبال کم کردن فشار تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران است. تحریم‌هایی که ظاهرا قرار نیست تا دستیابی به توافقی جامع با تهران ‌لغو شوند اما می‌توانند مانع گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران شده و رویکرد غیرانسانی ترامپ در قبال ایران را تا حدی ترمیم کنند.

این در حالی است که ظاهرا دولت بایدن تمایل دارد تا زمان به نتیجه رسیدن دور تازه‌ای از مذاکرات هسته‌ای و فراهسته‌ای، شاکله و ساختار سیاست فشار حداکثری علیه ایران را حفظ کند. به نوشته بلومبرگ، دولت جو بایدن در حال بررسی راهی برای کم کردن فشار مالی بر ایران بدون برداشتن تحریم‌های اقتصادی از جمله تحریم‌های نفتی است. این خبرگزاری امریکایی به نقل از چهار منبع آگاه تصریح کرده است که یکی از گزینه‌های دولت امریکا در این زمینه، حمایت از وام صندوق بین‌المللی به ایران برای کمک به پیامدهای اقتصادی شیوع کرونا در این کشور است.به گفته این منابع آگاه، گزینه دیگری که دولت بایدن در حال بررسی آن است کم کردن تحریم‌هایی است که مانع رسیدن کمک‌های بین‌المللی به ایران در زمینه کرونا می‌شود. اتخاذ چنین راهکارهایی می‌تواند با دلایل انسان‌دوستانه توجیه شود. همچنین گزینه‌ دیگر، احتمال امضای یک دستور اجرایی از سوی بایدن برای لغو تصمیم دونالد ترامپ در زمینه خروج از برجام است. اما به گفته این منابع آگاه، صدور معافیت‌ از تحریم‌ها برای فروش نفت ایران در بازارهای بین‌المللی هنوز به طور جدی از سوی دولت امریکا بررسی نمی‌شود. بیش از 50 عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان امریکا در نامه‌ای به جو بایدن، رییس‌جمهوری این کشور از او خواستند به برجام بازنگردد.

3 راهکار پیش‌‌روی بایدن برای بازگشت به برجام

پیش از این، ‌نشریه امریکایی پولیتیکو در نوشتاری درخصوص راه‌های برون‌رفت از بن‌بست هسته‌ای میان دولت بایدن و ایران و مهیا شدن زمینه بازگشت واشنگتن به برجام نوشت: جو بایدن خروج دولت ترامپ از برجام را اقدامی فاقد حس مسوولیت و بی‌محابا دانسته و وعده تغییر رویکردهای سلف خود در مورد ایران را داده است. در این حال، امریکا خواستار تعهد کامل ایران به تعهدات خود در چارچوب برجام است تا زمینه اقدام مشابه از جانب واشنگتن فراهم شود اما مقام‌های ایران می‌گویند چرا تهران باید اولین گام را بردارد در حالی که این امریکاست که از برجام خارج شده است.

در شرایط سیاسی کنونی، رد پیشنهاد امریکا از سوی ایران (اینکه اول ایران به تعهداتش عمل کند)، موضوعی قابل درک است. پولیتیکو در گزارشی با عنوان «سه راه‌حل برای برون‌رفت از بن‌بست هسته‌ای میان دولت بایدن و ایران» نوشت: در حالی که نه تهران و نه واشنگتن قصد ندارند اولین طرفی باشند که به تعهدات کامل به توافق بازگردند، بایدن باید راهی بیابد که ماهرانه و دشوار باشد؛ اینکه هر دو طرف را به بازگشت به تعهدات‌شان در آن واحد سوق دهد. این رویکرد ممکن است خوشایندترین گزینه باشد، اما مستلزم مذاکرات فنی قابل توجه بین دو طرف است. بایدن باید باب مذاکرات مستقیم را بگشاید. اولین گام وی باید به قدری کافی باشد تا اعتقاد به منطق اولیه «برد - برد» توافق را احیا کند و منطق معتبری پیش روی مقام‌های ایرانی برای تعامل با امریکا قرار دهد. اما اگر بایدن در این مسیر گام نهد، مقام‌های امریکا، اروپا و ایران این مساله را بررسی می‌کنند که اقدام نخست منطقی چه می‌تواند باشد.

بایدن در این زمینه سه گزینه پیش رو دارد

نخست، دولت وی می‌تواند معافیت‌های موقتی را که به ایران امکان فروش نفت در عین برقرار بودن تحریم‌های امریکا را می‌دهد، مهیا کند. تولید و صادرات نفت ایران با وجود بحران کووید - 19 و تحریم‌های امریکا، سریع‌تر از آنچه پیش‌بینی شده، در حال افزایش است. تلاش دولت بایدن برای ورود مجدد به برجام، با افزایش فروش نفت بار دیگر طبق منطق «برد - برد» توافق هسته‌ای، نتیجه خواهد داد. درآمدهای حاصل از این کار از سوی ایران برای تجارت معاف از تحریم با کشوری که وجوهات در آن نگهداری می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. چنین اقدامی در جهت حذف تنش با متحدان امریکا همچون کره‌جنوبی، ژاپن و هند به کار می‌آید؛ کشورهایی که امنیت انرژی‌شان تحت تاثیر تحریم‌های امریکا بر ایران قرار گرفته است. دوم، دولت بایدن می‌تواند از درخواست وام ایران از صندوق بین‌المللی پول حمایت کند. دولت بایدن باید این وام را به عنوان بخشی از تعهدات خود به پرداختن به تاثیر انسانی تحریم‌ها و تلاشی گسترده‌تر برای ترغیب صندوق بین‌المللی پول جهت استفاده از ظرفیت‌های مالی‌اش به منظور توجه به بحران اقتصادی ناشی از همه‌گیری اعطا کند. در نهایت اینکه، راه‌حل سوم می‌تواند دسترسی ایران به ذخایر ارزی موجودش را تسهیل کند.

در حال حاضر ایران به حدود 10 درصد از ذخایرش دسترسی آزاد و آماده دارد؛ شرایطی که فشار زیادی بر پول رایج ایران وارد و تورم شدیدی را ایجاد کرده که به مردم عادی آسیب می‌رساند. ایران با کشورهای بسیاری برای دستیابی به دارایی‌های مسدود شده‌اش وارد مذاکره شده است، کشورهایی که به وزارت خزانه‌داری امریکا به عنوان تصمیم‌گیرنده اصلی چشم دوخته‌اند. دولت بایدن می‌تواند موافقت و دستورالعمل‌های لازم را در اختیار این کشورها از جمله متحدانی چون آلمان و کره جنوبی قرار دهد تا بانک‌های مرکزی و تجاری را برای پرداخت وجوهات به نمایندگی از دارندگان حساب‌های ایرانی توانمند کند. همانند معافیت‌های نفتی و وام صندوق بین‌المللی پول، این پرداخت‌ها می‌تواند به تجارت معاف از تحریم محدود شود که نتیجه اصلی آن کاهش نرخ تورم است.پولیتیکو در پایان این نوشتار آورد: اگر بایدن هر یک از این سه گام را بردارد، می‌توان انتظار داشت که ایران از شدت دادن به برنامه هسته‌ای‌اش دست بکشد.

منبع: تعادل