سایه شوم بیکاری بر سر 3.3 میلیون نفر/حل مسئله بیکاری با راه‌اندازی بخش‌های پیشران‌ اقتصاد

اعتمادآنلاین| مترو نسبتا خلوت بود و اما چند نفری امکان نشستن نداشتند، در این بین جوانی که روی صندلی نشسته بود، از جای خود بلند شد و جای خود را به پیرمردی سن و سال‌دار داد. همین کار باب گفتگو بین شان را باز کرد. پیرمرد از جوان راجع به کارش پرسید، جوان گفت که 2 سال است، سربازی خود را تمام کرده و به دنبال کار است اما نمی‌تواند به شغل مطلوب خود برسد.

به گزارش فارس، پیرمرد با اشاره به اینکه اگر تو بیکاری پس این مسئولان چه می‌کنند، به آن جوان گفت، هر بار که دوره انتخابات می‌شود، همه نامزدها از حل مشکل بیکاری با ایجاد اشتغال 995 هزار نفری در سال می‌گویند اما در انتهای دولت وضع این جوان بیانگر همه چیز است.

رشد بیکاران کشور در سایه طرح‌های موهوم دولت تدبیر و امید

بررسی آمار بیکاری بر اساس آخرین آمار ارائه شده در زمستان سال 99، 39 میلیون و 478 نفر از جمعیت 15 سال و بیشتر کشور، غیر فعال یا بیکار هستند. این در حالیست که 9 میلیون و 395 هزار نفر از جمعیت شاغلان کشور نیز در قالب فعالیت کمتر از 44 ساعت یا کار پاره وقت و غایبین موقت معرفی شده و تنها 13 میلیون 740 هزار نفر از کل جمعیت بالای 15 سال کشور شاغل تمام وقت تلقی می‌شوند.

بررسی آمار بیکاری در تابستان 92 به استناد اطلاعات مرکز آمار کشور بیانگر آن است که 2 میلیون و 563 هزار نفر از جمعیت 15 سال و بیشتر در سال 1392 جزء جمعیت بیکار کشور بوده‌اند.

به عبارت دیگر جمعیت بیکار کشور از سال 1392 تا سال 1399 تنها 3 درصد تغییر کرده، این درحالیست که مبنای محاسبه نرخ بیکاری نیز در این سال‌ها با تغییرات گسترده روبرو شده و اشتغال پاره وقت و غایبین موقت از جمعیت بیکاران کشور کم شده است.

در حقیقت بر مبنای محاسبه نرخ بیکاری در سال 92، نرخ بیکاری در مدت 7 سال بر اساس آخرین آمار از 2.56 به 3.3 میلیون نفر رسیده و رشد 30 درصدی را تجربه کرده است.

این در حالی‌ست که حسن روحانی، رئیس جمهور در بیان برنامه‌های انتخاباتی سال 1392، از نرخ بیکاری وقت کشور ابراز تاسف کرده و برنامه ایجاد سالانه 600 هزار شغل را ارائه کرده بود.

روحانی در بخشی از برنامه تبلیغاتی خود از توسعه گردشگری به عنوان کلید بخش اشتغال یاد کرده و عنوان کرده بود:« کشور را می‌توان از بیکاری و گرانی نجات داد.»

آیا حل مسئله بیکاری در کشور نسخه کارآمد دارد؟

با وجود اینکه عملکرد دولت تدبیر و امید در طول 7 سال گذشته تنها آمارسازی و تلاش برای تفکیک جمعیت بیکار به منظور کاهش نرخ بیکاری بوده است اما توجه به این پرسش که روحانی برای آن پاسخ عملی ارائه نکرد، می‌تواند در آینده کشور بسیار تاثیر گذار باشد. در واقع توجه این عبارت که آیا می‌توان کشور را از بیکاری نجات داد؟ پرسشی است که پاسخ به آن می‌تواند سایه شوم بیکاری را از سر کشور رفع کند.

به منظور یافتن پاسخی برای حل مشکل بیکاری در کشور باید دانست که کشورهای موفق در اقتصاد به جای توجه به بخش‌های جنبی، استفاده از ظرفیت پیشران‌های اقتصادی خود را مد نظر قرار می‌دهند.

در همین راستا، رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای هیئت دولت مورخ مرداد ماه سال 1398 ضمن تاکید بر توجه به پیشران‌های اقتصادی، فرمود:« در محیط اقتصادی کشور، بعضی از عوامل اقتصادی حکم پیشران را دارند که اگر آنها به حرکت بیفتند، کلّ این مجموعه‌ی کار اقتصادی به حرکت می‌افتد؛ مثلاً یکی‌اش مسئله‌ی مسکن است، اگر چنانچه حوزه‌ مسکن به حرکت در بیاید و به کار بیفتد، این خودش بخش مهمّی از بخش‌های اقتصادی کشور را به حرکت در می‌آورد.»

حرکت پیشران‌های اقتصادی و حل معضل بازار مسکن

اساسا زمانیکه واژه پیشران به یک بخش از اقتصاد تعلق می‌گیرد به معنای آن است که فعال شدن این حوزه می‌تواند، تعداد زیادی بنگاه اقتصادی پسینی و پیشینی را به حرکت وادار کرده و زمینه رونق آن‌ها را به وجود بیاورد. از این رو در شرایطی از حوزه مسکن به عنوان پیشران اقتصاد یاد می‌شود که رونق این بخش می‌تواند 137 بنگاه اقتصادی پسینی و پیشینی نظیر، کارخانه‌های فولاد، سیمان، معادن شن و ماسه و مصالح ساختمانی و بنگاه‌های خردی نظیر جوشکاری، گچ‌کاری، مبل‌سازی و سایر صنایع را فراهم کند.

به گزارش فارس، توجه به آمار اشتغال ایجاد شده به واسطه رونق حوزه ساخت و ساز مسکن در کشور و همچنین آمار بیکاری فعلی، ظرفیت عظیم حوزه سخت مسکن در مسئله حل مشکل بیکاری را به وضوح مشخص می‌کند.

بر اساس آمار موجود، ساخت هر 100 متر مربع واحد مسکونی می‌تواند زمینه 1 شغل به صورت مستقیم و 1.5 شغل به صورت غیر مستقیم را فراهم کند.

ظرفیت ایجاد اشتغال نزدیک به 4 میلیون نفر با رونق ساخت و ساز مسکن

به استناد آخرین اطلاعات ارائه شده از طرح جامع مسکن که در سال 1394 تدوین و به دستگاه‌های اجرایی دولت ابلاغ شد، اختلاف بین تعداد خانه های دارای سکنه (غیر خالی) و تعداد خانواده های ایرانی، 1.4 میلیون واحد است و 1.4 میلیون خانواده فاقد مسکن در کشور وجود دارد که نیاز فوری به ساخت مسکن دارند. به علاوه، پیش بینی می‌شود از سال 1395 تا 1405، 12 میلیون خانوار جدید تشکیل شود که در قالب نیاز جدی به مسکن رده‌بندی می‌شوند. همچنین تا سال 1405، 8 میلیون مسکن فرسوده شهری و روستایی خواهیم داشت که نیاز به بازسازی و بهسازی دارند. در نتیجه، تا سال 1405 کشورمان مجموعا به ساخت 21 میلیون واحد مسکونی نیاز دارد. یعنی در این دوره زمانی باید حداقل سالانه 2 میلیون واحد مسکن ساخته شود.

در شرایطی که میانگین متراژ هر واحد مسکونی ساخته شده معادل 75 متر مربع محاسبه شود، لذا ظرفیت و تقاضای نیاز به ساخت مسکن در کشور تا سال 1405، سالانه 150 میلیون متر مربع برآورد می‌شود.

با توجه به آمار بیان شده برای ایجاد اشتغال حوزه مسکن، ساخت سالانه 150 میلیون متر مربع واحد مسکونی در یک سال می‌تواند زمینه ایجاد اشتغال 3 میلیون و 750 هزار نفر در کشور را فراهم کند.

مقایسه ظرفیت ایجاد اشتغال مسکن با آمار بیکاری 3.3 میلیون نفری فعلی بیانگر آن است که توجه به یک پیشران اقتصادی به نام مسکن می‌تواند، کل جمعیت فعال بیکار و غایب موقت را پوشش داده و نزدیک به 500 هزار نفر از جمعیت غیر فعال آماده به کار کشور را نیز وارد فضای کسب و کار کند.

ایجاد اشتغال گسترده در ساخت و ساز مسکن، تجربه های مشابهی در کشور دارد، به طوریکه بر اساس اظهارات وزیر وقت راه و شهرسازی در سال 91، رونق ساخت و ساز مسکن سبب شده بود تا پیمانکاران و کارفرماهای فعال برای تامین نیروی انسانی، دستمزدی بیشتر از دستمزد مصوب دولت را به کارگران پیشنهاد داده و آن‌ها را از پروژه‌ای به پروژه خودشان ببرند.

3 ویژگی منحصر به فرد اشتغال مسکن

علاوه بر اینکه ایجاد اشتغال ناشی از ساخت واحد مسکونی یک تیر دو نشان تلقی شده و زمینه حل مشکلات بازار مسکن به واسطه افزایش عرضه و حل مشکل بیکاری را پدید می‌آورد، اشتغال در این حوزه ویژگی‌های منحصر به فرد دیگری نیز دارد.

اولین ویژگی منحصر به فرد اشتغال مسکن، پهنای گسترده شکل این اشتغال در سطح کشور است، به عبارت دیگر زمانی که که یک کارخانه در یک شهر از کشور تاسیس شود، تنها توان پوشش مشکل بیکاری بخش محدودی از کشور را دارد اما به واسطه اینکه نیاز مسکن در پهنای کشور وجود داشته لذا ساخت مسکن در همه شهرها رونق گرفته و جمعیت شاغل در این صنعت در یک شهر یا استان مشخص محدود نمی‌شوند.

از سوی دیگر، اشتغال مسکن طیف وسیعی از گسترده آماده به کار جامعه از تحصیلات بالا نظیر مهندسان حوزه راه و ساختمان تا تحصیلات پایین در مشاغل دیگر را به خود اختصاص داده و گسترده توانمندی بسیاری از بیکاران کشور را پوشش می‌دهد.

همچنین اشتغال ایجاد شده برای ساخت مسکن عمدتا شامل سرپرستان خانوار شده و می‌تواند نقش پررنگی در توانمندسازی اقتصادی خانوار مهیا کند. از طرفی پیشتر گفتیم، ساخت مسکن به واسطه سامان‌دهی بازار این کالای غیر منقول زمینه دسترسی راحت به آن را برای خانوارها فراهم کرده و بخش عمده‌ای از سبد هزینه خانوار نیز با صاحب‌خانه‌شدن پوشش داده می‌شود. در حقیقت رونق پیشران اقتصادی مسکن می‌تواند، علاوه بر افزایش درآمد خانوار بر بخش سبد هزینه نیز موثر واقع شود.

به طور کلی دولت سیزدهم به منظور حل مشکل اشتغال به صورت عملی، باید مفاهیم انتزاعی و غیر اجرایی را کنار گذاشته و حل معضل بیکاری را از طریق توجه به پیشران‌های اقتصادی نظیر، مسکن کشاورزی، صنایع لوازم خانگی و سایر پیشران‌های اقتصاد پیگیری کند.