برآورد ضربه کرونا به بازار کار ایران

اعتمادآنلاین| شیوع کووید19 شدید‌ترین ضربه را به بازار کار ایران وارد کرده است. هرچند شاغلان بسیاری در سراسر دنیا دراثر کرونا شغل خود را ازدست داده‌اند، اما بازار کار ایران به‌دلیل شرایط خاصی که دارد، بیش از سایر کشورها از رکود کرونایی متأثر شد. سال‌ها تحریم و نرخ رشد اقتصادی پایین باعث شده است تا بیکاری یکی از معضل‌های اقتصاد ایران باشد. برهمین اساس با وجود نرخ بیکاری تک رقمی 9.6 درصدی سال گذشته به‌دلیل نرخ مشارکت اقتصادی پایین همچنان تعداد بیکاران قابل توجه است.

به گزارش ایران، این درحالی است که تمام اقتصادهای جهان برای مقابله با بحران کرونا اقدام به تزریق منابع مالی هنگفتی به اقتصادشان کردند تا دامنه آسیب‌های آن را کاهش دهند. درایران نیز با اینکه دولت به‌عنوان متولی این حوزه با مضیقه مالی مواجه بود، اما تسهیلات مالی مختلفی برای کاهش خسارات‌های اقتصادی کرونا و حمایت از کسب و کارها اختصاص داده است. باوجود این چشم‌انداز دقیقی برای پایان همه‌گیری کرونا دردنیا و بخصوص ایران وجود ندارد و حداقل تا پایان سال‌جاری باید کسب و کارها با همین شرایط دست و پنجه نرم کنند.

ریزش دو میلیون شغل در دوران کرونا

براساس آمارهای تجمیعی ارائه شده از سوی نهادهای ذیربط، کرونا در بیش از یک‌سال گذشته بیش از دو میلیون شغل را از بین برده است. البته با توجه به اینکه بخشی از شاغلان به‌صورت غیررسمی و بدون بیمه در بازار کار ایران فعال هستند، باید به آمار بیکاران ناشی از کرونا افزود. برابر آمارها در شوک نخست کرونا دست‌کم یک میلیون و 600 هزار شغل دچار آسیب شدند و یک میلیون و 300 هزار شغل در معرض تهدید قرار گرفتند که در پی آن و بر اساس اعلام وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی بتدریج با ریزش حدود دو میلیون نفر در حوزه اشتغال مواجه شدیم.

درهمین زمینه عیسی منصوری، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار می‌گوید در دوران کرونا حدود دو میلیون شغل ریزش کرد که با پرداخت تسهیلات کمک شد نزدیک به یک میلیون و 100 هزار شغل بازگشت مجدد به کار داشته باشند.

وی درباره پرداخت مقرری بیمه بیکاری در ایام کرونا می‌گوید: حدود 730 هزار نفر به‌طور اختصاصی مشمول دریافت بیمه بیکاری شدند که 250 هزار نفر از آنها همچنان بیمه بیکاری دریافت می‌کنند لذا از این جهت نیازمند منابع جدید هستیم و امیدواریم برای سال 1400 حمایت‌ها از حوزه بازار کار و کسب و کارهای آسیب دیده تداوم داشته باشد.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مواجهه با کرونا و به‌منظور حفظ اشتغال و تداوم فعالیت کسب و کارهای آسیب دیده از کرونا، در 14 رسته اصلی و 858 زیر رسته اعتباری در حدود 20 هزار میلیارد تومان در اختیار کسب و کارهای آسیب دیده قرار داده است.

در مرحله نخست 14 هزار میلیارد تومان با رویکرد اشتغال محوری و در مرحله دوم 8000 میلیارد تومان با رویکرد بنگاه محوری و با تمرکز بر آسیب دیدگی بخش‌های خدماتی در حال پرداخت است که 2000 میلیارد تومان آن در اختیار بخش‌های گردشگری و صنایع دستی، 1700 میلیارد تومان در حوزه فرهنگ و هنر و 800 میلیارد تومان در حوزه ورزش به‌صورت تخصصی و از طریق دستگاه‌های مربوطه به واحدهای کسب و کار اختصاص یافته است.

پرداخت تسهیلات حمایتی به کسب و کارهای آسیب دیده از کرونا یکی از سیاست‌های وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی در راستای حفظ اشتغال بنگاه‌ها و صیانت از نیروهای کار بود که بر این اساس 14 رسته شغلی منتخب که بیشترین آسیب از شیوع ویروس کرونا را متحمل شده و دارای لیست بیمه در قالب کارفرمایی یا خویش‌فرمایی بودند توانستند در سامانه کارا ثبت‌نام کنند و برای گرفتن وام به بانک‌ها معرفی شوند.

فارغ از رسته‌های شغلی، وزارت تغاون،کار و رفاه اجتماعی یک میلیون واحد اقتصادی آسیب دیده از کرونا را هم شناسایی و با ارسال پیامک، آنها را مشمول دریافت تسهیلات حمایتی کرونا اعلام کرد.

اما صرفنظر از سیاست حمایت از بنگاه‌ها و حفظ اشتغال نیروهای کار، تداوم شیوع کرونا در کشور آسیب‌های جدی به حوزه اشتغال وارد کرد و موجب رکود در بخش‌های اقتصادی شد به نحوی که بخش قابل توجهی از کسب و کارها از بازار کار خارج شدند.

منسوجات قربانی اصلی کرونا

با وجودی که کرونا روی سه بخش اصلی اقتصادی یعنی صنعت، کشاورزی و خدمات تأثیرمنفی داشته است، ولی بخش خدمات که بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی کشور را در اختیار دارد، بیشترین خسارات را متحمل شده است.

آمارهای وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد بخش‌های تولید منسوجات با 108 هزار و 534 نفر کاهش و پوشاک با 55 هزار و 707 نفر کاهش تعداد شاغلین تحت تأثیر کرونا حاصل از شیوع بیماری کرونا است. تعداد شاغلین بخش تولید مبلمان در بهار 99 نسبت به بهار سال قبل 37 هزار و 756 نفر کاهش یافته است. ولی در تابستان 99 نسبت به تابستان سال قبل 5 هزار و 853 نفر افزایش یافته است، انتظار می‌رود با باز شدن مرزها و کاهش قیمت دلار افزایش واردات موجب رکود در این بخش نشود، البته باز شدن مرز عراق بر این بخش اثر مثبت دارد.

مسافرانی که نیامدند

بر اساس آمار منتشره از سوی گمرک ایران، در سال گذشته 16.4 میلیون نفر از سفر به ایران به‌دلیل شیوع کرونا منصرف شدند.

دفتر آمار و پردازش اطلاعات گمرک ایران در گزارشی درباره تردد ورود و خروج‌های مسافری از مرزهای زمینی، دریایی، ریلی و هوایی کشور در 12 ماهه 1399 با بیان اینکه به‌دلیل شیوع کرونا در سال گذشته صنایعی مانند گردشگری و حمل‌ونقل به مرز ورشکستگی کشیده شده‌اند، اعلام کرد: از آغاز تا پایان سال 1399 به‌دلیل محدودیت‌های مقطعی بسیار ناشی از شیوع کرونا و مسدود شدن چندین ماهه مرزهای مختلف کشور شاهد کاهش چشمگیر ورود و خروج مسافر به کشور بوده‌ایم.

بر اساس اعلام این دفتر، در 12 ماهه سال گذشته 4 میلیون و 343 هزار و 163 مسافر از مرزهای چهارگانه زمینی، دریایی، ریلی و هوایی وارد کشور شده‌اند که از این تعداد 3 میلیون و 830 هزار و 464 مسافر ورودی ایرانی و 512 هزار و 699 مسافر ورودی، خارجی بوده‌اند. دفتر آمار گمرک ایران می‌افزاید: در مدت زمانی مذکور، 4 میلیون و 240 هزار و 183 نفر به‌عنوان مسافر خروجی از کشور خارج شده‌اند.

بنا بر این گزارش، تردد مسافری طی سال 1399 نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از آن (12 ماهه 1398) با کاهش 79.1 درصدی در تعداد مسافران ورودی و کاهش 78.8 درصدی در تعداد مسافران خارجی روبه‌رو بوده است.

دفتر آمار گمرک ایران علت اصلی کاهش حدوداً 80 درصدی ورود و خروج مسافر از مرزهای چهارگانه ایران در سال گذشته را مسدود بودن مرزها، لغو سفرهای تفریحی، سیاحتی، زیارتی، مذهبی، کاری، عدم پذیرش مسافران ورودی از سوی کشورهای مقصد، شرایط سختگیرانه ورود مسافر، قرنطینه‌های اجباری و... به‌دلیل مخاطرات ناشی از ویروس کرونا عنوان کرده است.

شایان ذکر است کاهش 80 درصدی تردد مسافری، کاهشی در حدود 16 میلیون و 404 هزار مسافر ورودی و 15 میلیون و 762 هزار مسافر خروجی را نسبت به سال 98 در پی داشته است.

در این گزارش در خصوص پرترددترین فرودگاه بین‌المللی کشور که فرودگاه امام خمینی(ره) است، نیز از کاهش قابل توجه 87 درصدی تردد مسافران ورودی و خروجی خبر داده و آورده است: تعداد مسافران ورودی ثبت شده در گمرک فرودگاه امام خمینی(ره) در 12 ماهه سال گذشته 428 هزار و 108 نفر و تعداد مسافران خروجی ثبت شده در این گمرک 454 هزار و 120 نفر بوده است.

دفتر آمار گمرک ایران عمده پروازهای خارجی گردشگری انجام شده از فرودگاه امام خمینی (ره) در سال‌های گذشته را پرواز به مقصد ترکیه عنوان کرده و می‌گوید به‌دلیل توقف پروازهای ترکیه و دوبی در بخش مهمی از 12 ماهه 99، تعداد پروازهای گردشگری نیز با کاهش شدید مواجه شده است.

فرودگاه‌های کیش و قشم بیشترین تردد مسافری را در سال 99 به خود اختصاص داده بودند که عمدتاً در فصل پایانی سال گذشته صورت گرفته است. بر این اساس بیش از 2 میلیون مسافر ورودی در فرودگاه قشم و یک میلیون و 943 هزار مسافر خروجی ثبت شد اما نسبت به سال 98 دو شاخص مذکور به ترتیب کاهش 38 و 39 درصدی را تجربه کرده است.

فرودگاه کیش نیز سال گذشته ورود یک میلیون و 337 هزار مسافر و خروج یک میلیون و 291 هزار مسافر را به ثبت رساند که به ترتیب نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از آن (1399) کاهش 26 و 28 درصدی را نشان می‌دهد.

هر بخش چقدر تسهیلات دریافت کرد

از زمان شیوع ویروس کرونا در کشور دولت با اختصاص تسهیلات و وام‌های کم بهره، پرداخت مقرری بیمه بیکاری، توزیع بسته‌های معیشتی، بخشودگی بدهی بانکی و تمدید مهلت پرداخت مالیات‌ها در جهت حمایت از خانوارها، صاحبان مشاغل، اصناف و کسب وکارهای آسیب دیده از کرونا گام برداشته که در مجموع اعتباری بیش از 77 هزار میلیارد تومان برای دولت خرج برداشت.

به دنبال شیوع ویروس کرونا در کشور و تأثیرگذاری آن بر بسیاری از مشاغل و کسب و کارها، کارگروه مقابله با پیامدهای اقتصادی کرونا به ریاست معاون اقتصادی رئیس جمهوری تشکیل شد و پس از شناسایی خانوارهای کم‌ درآمد و کسب‌وکارهای آسیب ‌دیده، بسته‌های چندگانه حمایتی متشکل از وام‌های بلاعوض معیشتی برای خانوارها، تسهیلات کم‌بهره‌ حمایتی برای کسب‌وکارها و مستأجران و مقرری بیمه بیکاری برای افراد بیکار شده را پیش‌بینی کرد.

حمایت کارگروه مقابله با پیامدهای اقتصادی کرونا در چهار محور حمایت از خانوارها، کسب و کارها، حمایت اجتماعی و بخش بهداشت و درمان صورت گرفت.

در راستای حمایت از کسب و کارها، 8 هزار و 900 میلیارد تومان تسهیلات ارزانقیمت با نرخ سود 12 درصد پیش‌بینی شد که 2 هزار و 300 میلیارد تومان به شرکت‌های بزرگ حمل‌ونقل ریلی و هوایی و 6 هزار و 600 میلیارد تومان تسهیلات ارزانقیمت به 14 رسته کسب و کار آسیب دیده از کرونا با رویکرد اشتغال محوری و بنگاه محوری اختصاص پیدا کرد.

در راستای حمایت از شاغلان بیکار شده نیز 2 هزارمیلیارد تومان از منابع صندوق توسعه ملی برای پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیش از یک میلیون شاغل بیکار شده پیش‌بینی شد.

در حوزه خانوارها، دولت جمعاً 44 هزار و 900 میلیارد تومان تسهیلات شامل 22 هزار میلیارد تومان وام یک میلیون تومانی یارانه در مرحله اول و 7.5 هزار میلیارد تومان وام یک میلیون تومانی در مرحله دوم و 15 هزار و 400 میلیارد تومان تسهیلات در قالب توزیع بسته‌های معیشتی به خانوارهای آسیب پذیر و حمایت ماهانه از خانوارها تا پایان سال 1399 در نظر گرفت.

در سال گذشته دولت در حوزه مسکن 4 هزار و 600 میلیارد تومان تسهیلات در قالب وام ودیعه مسکن اختصاص داد که این مبلغ در کلانشهرها 50 میلیون تومان، در شهرهای بزرگ 30 میلیون تومان و در شهرهای کوچک 15 میلیون تومان به 120 هزار مستأجر با نرخ 12 درصد بود. حمایت 17 هزار میلیارد تومانی از بخش درمان از دیگر اقدامات اثرگذار دولت در دوران کرونا بود که در این راستا علاوه بر منابع بودجه‌ای، از محل منابع صندوق توسعه ملی اعتبار ویژه به بخش بهداشت و درمان اختصاص یافت.