مخاطرات واردات خرمن آماده برای صنعت دخانیات

اعتمادآنلاین| در حال حاضر ارزش بازار دخانیات ایران حدود 40 هزار میلیارد تومان برآورد می شود که سهم شرکت ملی دخانیات در این بازار از نظر ریالی 5 درصد است، در حالی که 70 درصد این بازار به دو شرکت JTI ژاپن و BAT آمریکایی ـ انگلیسی تعلق دارد که مواد اولیه را آماده به کشور وارد می‌کنند و در کشور سیگار تولید می‌کنند.

به گزارش فارس،مصرف سالانه سیگار در کشور حدود 75 میلیارد نخ است و در این شرایط سال گذشته 55 میلیارد نخ در داخل تولید شد و 20 میلیارد نخ نیز از طریق قاچاق تامین شده است که عمدتا رقیب محصولات داخلی هستند.

به گفته افضلی مدیرعامل شرکت دخانیات، سال گذشته 9 میلیارد و 100 میلیون نخ سیگار توسط شرکت دخانیات تولید شد، در حالی که ظرفیت تولید این شرکت 25 تا 30 میلیارد نخ است.

در حال حاضر امکان تولید بیش از 50 درصد نیاز بازار دخانی کشور توسط شرکت دخانیات وجود دارد. سال گذشته میزان تولیدات شرکت دخانیات نسبت به سال 98 رشد 50 درصدی را تجربه کرده و از نظر مقدار فروش نیز 23 درصد و سهم در بازار نیز 69 درصد افزایش داشته است.

یکی از راه‌های فعال شدن ظرفیت‌های خالی در صنعت دخانیات، همکاری با شرکت‌های خارجی و تولید به منظور تامین نیاز بازار داخل و همچنین صادرات به کشورهای دیگر است. در این راستا قراردادی بین شرکت دخانیات ایران و شرکت جی تی آی ژاپن در حال انعقاد است که جزئیات آن را از فرشید آیینی معاون تولید شرکت دخانیات ایران جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید:

*شرکت دخانیات چه برنامه‌ای برای توسعه خطوط تولید خود و استفاده از ظرفیت‌های مازاد خطوط تولید مجتمع‌های زیرمجموعه این شرکت دارد؟

آیینی: در راستای سیاست کلان شرکت دخانیات و با توجه به تجربه یک دهه همکاری مشترک شرکت دخانیات ایران و شرکت جی تی آی، توافقات نهایی برای تمدید و توسعه همکاری فی مابین دو شرکت برای انعقاد قرارداد جدید صورت گرفته است که باعث ارتقاء سطح تولید و درآمد در آینده خواهد شد.

در قرارداد جدید به ارزش ریالی حدود 2 هزار میلیارد ریال، تولید حداقل 4 میلیارد نخ سیگارت در مجتمع گیلان پیش بینی شده که از لحاظ ارزش ریالی افزایش 100 درصدی و از لحاظ میزان تولید افزایش 33 درصدی را نسبت به آخرین قرارداد به دنبال خواهد داشت.

در توافق جدید ضمن تولید سیگارت‌های وینستون قرمز و مگنا قرمز سافت، یکی دیگر از برندهای شرکت جی تی آی با سایز کینگ نیز با استفاده از ظرفیت خط راندکرنر این مجتمع که پس از 5 سال توقف به مدار تولید بازگشته است، تولید خواهد شد.

در هفت ماهه سال جاری به میزان 2.75 میلیارد نخ از انواع سیگارهای بهمن ، زیکا و تیر در مجتمع دخانیات گیلان تولید شده است، این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل 12 درصد رشد داشته است.

*انتقاداتی در فضای مجازی از شرایط تولید مجتمع دخانیات گیلان صورت گرفته است. این مسائل تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟

آیینی: دغدغه مندی کارشناسان و ناظران صنعت دخانیات قابل توجه و احترام است و شرکت دخانیات از آن استقبال کرده و خود را مکلف به بررسی آن می‌داند. در عین حال، تلاش می‌کنیم با اطلاع رسانی دقیق و بیان مشکلات موجود در صنعت دخانیات کشور که به‌ شرایط واگذاری در اوایل دهه 90، انتزاع وظایف حاکمیتی و خلاء نبود سیاست‌گذاری در حمایت از بنگاه‌های ملی باز می‌گردد ، از ظرفیت همه نهادهای حاکمیتی نیز در این زمینه استفاده کنیم.

افزایش تولید هفت ماهه سال جاری و پیش بینی روند صعودی تولید مجتمع گیلان تا پایان سال، جذب و استخدام 110 نفر نیروی انسانی بومی از طریق آزمون در سال 1399 و استفاده از ظرفیت‌های مازاد خطوط تولید این مجتمع برای تولید مشارکتی سایر برندهای دارای مجوز از نهاد حاکمیتی عاملی برای رونق تولید این مجتمع است که با وجود مشکلات و محدودیت‌های ناشی از قطعی برق و شیوع ویروس کرونا اتفاق افتاده است.

*چه برنامه‌ریزی برای افزایش تولید سیگارت در سال جاری صورت گرفته است؟

آیینی: طی دو سال گذشته تولید سیگارت هایی مانند بهمن کوتاه، بهمن متوسط و زیکا در مجتمع دخانیات گیلان و روند صعودی تولید این محصولاترا شاهد بودیم. به این ترتیب جهت گیری تولید محصولات روندی صعودی داشته و در برنامه‌های تولیدی شرکت به هیچ عنوان کاهش و حذف تولید این برندها برنامه‌ریزی نشده است، بلکه مطابق برنامه‌های ابلاغی تا پایان سال 1400 شاهد افزایش قابل توجه میزان تولید در مجتمع گیلان خواهیم بود.

در مورد استفاده بهینه از سایر خطوط نیز باید گفت که در سال جاری و با برنامه ریزی صورت گرفته برای اولین بار مقرر شد امکان تولید سیگارت 30 لایت در کنار سایر محصولات تیر لایت و زیکا لایت فراهم شود که در این صورت خطوط مذکور نیز با ظرفیت کامل مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.

شرکت دخانیات ایران با 7 مجتمع تولیدی و ظرفیت فراوان، نگاهی راهبردی به تأمین نیاز بازار مصرف داخل کشور دارد و مدیریت این شرکت و تیم‌های فنی و تولیدی بنا دارند، از حداکثر ظرفیت‌های تولیدی شرکت دخانیات برای تأمین نیاز بازار داخلی کشور استفاده کنند. به همین منظور طوری برنامه‌ریزی شده که از همه خطوط برای تولید محصولات استفاده شود.

در توافق جدید شرکت دخانیات با شرکت ژاپنی، ضمن تولید سیگارت های وینستون قرمز و مگنا قرمز سافت، یکی دیگر از برندهای شرکت جی تی آی با سایز کینگ نیز با استفاده از ظرفیت خط راندکرنر این مجتمع که پس از 5 سال توقف به مدار تولید بازگشته است، تولید خواهد شد

برخی از برندهای موجود در سبد تولید و فروش شرکت دخانیات به جهت مزیت‌ قیمتی و کیفی که دارد با افزایش قابل توجه تقاضا در بازار مصرف مواجه شده و در این شرایط، شرکت دخانیات برنامه‌ریزی دقیق و هدفمندی را برای تأمین این تقاضا در دستور کار قرار داده است.

تولید برخی از این محصولات در سایر مجتمع های تولیدی نیز به جهت تقاضای حداکثری در بازار مصرف بوده و نه تنها هیچ برنامه‌ای برای حذف و یا کاهش تولید این محصولات در مجتمع دخانیات گیلان در دستور برنامه‌های کلان شرکت وجود ندارد، بلکه بر عکس برای افزایش تولید و استفاده از خطوط تولید و ارتقای تولیدات مشارکتی نیز برنامه ریزی شده است.

*اخبار مختلفی مبنی بر کاهش سطح زیر کشت توتون و واردات توتون از سوی شرکت دخانیات ایران در سال‌های اخیر مطرح شده است، دلیل این مسئله چیست؟

آیینی: پیرو اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 و قانون برنامه‌ چهارم توسعه کشور و پس از اجرای خصوصی سازی در شرکت دخانیات ایران، وظایف حاکمیتی از جمله مدیریت و نظارت بر کشت توتون و تنباکو از شرکت دخانیات ایران منتزع و به وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت واگذار شده است.

عملاً شرکت دخانیات در سیاست‌گذاری کلان حوزه کشت توتون دخالت و وظیفه ای ندارد. از همین رو، انتظار داریم، افراد مطلع و ناظر در حوزه صنعت دخانیات ، بین عملکرد حاکمیتی و عملکرد بنگاه داری شرکت دخانیات ایران تفاوت قائل شوند.

شرکت دخانیات در سال های پس از خصوصی سازی علی رغم همه مشکلاتی که داشته است و در خلاء ضرورت نقش آفرینی نهادهای حاکمیتی، بارِ وظایف حاکمیتی و حمایتی دولت در حوزه کشت و تامین وسایل و تجهیزات و نهاده های کشاورزی، خرید تضمینی توتون و حفظ اشتغال کشاورزان را بر دوش گرفته و تلاش کرده تا حداکثر حمایت ها را از کشاورزان در قالب پیمان‌های کشت سالانه بر عهده گیرد.

*چه برنامه‌ای برای کشت توتون در استان گیلان دارید؟

آیینی: با توجه به اهمیت توتون های استحصالی استان گیلان جهت مصرف در ساخت خرمن های سیگارت داخلی، همواره توجه خاصی به مقوله تولید توتون در این استان شده است و شرکت دخانیات بر اساس نیازمندی خود به توتون های کشت شده در گیلان، انواع کمک های فنی و معیشتی از قبیل مساعده کشت، انواع نهاده های مصرفی اعم از کود، سم و بذر و ... را هر ساله در اختیار زارعین طرف قرارداد می گذارد و آموزش ها و نظارت های فنی مروجین را برای کشاورزان به طور مستمر انجام می‌دهد، به نحوی که بر اساس برنامه های ابلاغی بخش تولید و خرید محصول، طی پنج سال اخیر روند افزایشی را تجربه کرده است.

افزایش مناسب قیمت خرید توتون با محاسبات کارشناسی و لحاظ عوامل تاثیر گذار از جمله نرخ تورم، هر ساله تعیین و اجرایی می شود، نرخ خرید توتون ویرجینیای گیلان از کشاورزان این استان در سال زراعی 1400 افزایش 100 درصدی نسبت به سال قبل داشته است.

در مورد مطالب بیان شده در مورد کاهش سطح کشت 1000 هکتاری گیلان نیز باید گفت که طی پنج سال اخیر هیچگاه سطح کشت توتون استان گیلان به این میزان فعلی نبوده و حداکثر سطح کشت برآورد شده در استان گیلان حدود 500 هکتار بوده است.

با توجه به کیفیت بسیار مطلوب توتون ویرجینای گیلان و سهم قابل توجه آن در تهیه خرمن های با کیفیت شرکت، توسعه کشت در استان گیلان، سال هاست در اولویت شرکت دخانیات قرار دارد، لیکن در چند ساله اخیر شرکت خود با شناسایی مناطق مستعد کشت توتون ویرجینیا با مقیاس چند ده هکتاری در استان رفته است و این رویه در سال زراعی 1400 نیز با قوت بیشتر در حال انجام است.

در همین راستا برای اولین بار کتابچه توسعه کشت در اراضی وسیع توسط کارشناسان خبره شرکت دخانیات ویژه کشتکاران توتون در استان گیلان طراحی شده و به زودی در اختیار متقاضیان قرار خواهد گرفت. در همین حال از همه مسئولان دست اندرکار و سرمایه‌گذاران داخلی برای توسعه کشت در استان گیلان دعوت می‌کنیم تا همراه با شرکت دخانیات ایران در ایجاد اشتغال کشاورزان و حمایت از صنعت ملی حرکت کنند.

*در حال حاضر شاهد واردات برخی انواع توتون برای تولید خرمن سیگارت های داخلی توسط شرکت دخانیات هستیم، دلیل انجام واردات چیست و آیا امکان این مواد تامین از داخل کشور وجود ندارد؟

آیینی: بله، برخی انواع توتون‌های خارجی برای تولید خرمن سیگارت های داخلی شرکت دخانیات به کشور وارد می شود. شرکت دخانیات ایران در طول فعالیت چند دهه ای خود به لحاظ تنوع در نوع سیگارت های تولیدی با توجه به ذائقه مشتریان خود و تفاوت هایی که در نوع و کیفیت توتون های موجود در ساخت خرمن وجود دارد و همچنین به دلیل نبود برخی انواع توتون در ایران به لحاظ شرایط اقلیمی، ناگزیر به تأمین بخشی از توتون خام مورد نیاز خود از شرکت‌های بزرگ تامین کننده توتون دنیا است و این موضوع در حوزه تهیه خرمن یک رویه مرسوم و معمول بوده است به نحوی که بزرگترین شرکت های سیگارت سازی در دنیا نیز واردکننده برخی انواع مختلف توتون برای بهبود کیفیت خرمن های تولیدی خود هستند.

مجتمع دخانیات گیلان با در اختیار داشتن زیرساخت‌های کامل پرایمری و عمل آوری توتون، در حال حاضر تنها واحد پرایمری در سطح کشور است که به غیر از تأمین خرمن مجتمع دخانیات گیلان، کل خرمن مورد نیاز سایر مجتمع های تولیدی را نیز تأمین می‌کند.

همچنین با وجود واحد پرایمری مجتمع گیلان، شرکت دخانیات ایران یکی از معدود شرکت ها در سطح خاورمیانه است که توان تأمین خرمن شرکت های تولیدکننده سیگارت سازی اعم از داخلی و خارجی را در ایران دارد و لیکن با وجود این زیرساخت های ملی که می تواند نقش به سزایی در اشتغال گیلان و استان‌های همجوار داشته باشد، متاسفانه حمایت‌های لازم از این شرکت ملی به عمل نیامده است.

آنچه که باعث تهدید اشتغال داخلی خواهد شد، واردات خرمن آماده از سوی شرکت هاست، نه توتون خام. این موضوع نیازمند بازنگری جدی از سوی دولت و نهادهای حاکمیتی است تا بیش از این شاهد کاهش قیمت تمام شده تولید و سود آوری برندهای خارجی در ایران نباشیم.