بدهی1.6 هزار میلیارد تومانی دولت به صندوق فرهنگیان

مرکز پژوهش‌های مجلس بدهی دولت به صندوق ذخیره فرهنگیان را نزدیک به 1700 میلیارد تومان عنوان کرده است. به گفته بازوی پژوهشی مجلس، کل بدهی دولت به این صندوق تا پایان سال 99 به حدود هزار و 646 میلیارد تومان رسیده است.

به گزارش اعتماد، این میزان بدهی در حالی است که دولت بر اساس قانون برنامه ششم می‌بایست «به اندازه واریزی فرهنگیان به صندوق، ذخیره را در قالب ردیف اعتباری خاصی در بودجه سنواتی لحاظ کرده و به حساب این صندوق واریز کند.» نکته در این است که در بودجه سنواتی سال‌های اجرای قانون برنامه ششم توسعه، ردیف اعتباری خاصی با عنوان «کمک به صندوق ذخیره فرهنگیان » به تصویب رسیده؛ از سال 96 تا سال 99 دولت می‌بایست حدود دو هزار میلیارد تومان به این صندوق پرداخت می‌کرد که تنها 361 میلیارد تومان آن پرداخت شد. عدم پرداخت سهم دولت در سال‌هایی که کشور درگیر تحریم و کرونا بوده، صورت گرفته و به نظر می‌رسد در شرایط انقباض درآمدی، دولت نیز یک قدم از تعهداتش عقب‌نشینی کرده است. 

واریزی 180 میلیارد تومانی اعضا به صندوق

از سال 74 تا سال جاری که عمر صندوق ذخیره فرهنگیان به حدود 26 سال می‌رسد، به صفر رساندن تعهدات مالی دولت در برابر این صندوق همچنین تغییر اساسنامه آن همچنان از موضوعاتی است که حل نشده باقی مانده و باعث افزایش مخاطرات مالی در خصوص صندوق ذخیره فرهنگیان شده است. «این صندوق با استناد به ماده 63 برنامه دوم توسعه و با هدف کمک به معیشت معلمان در زمان بازنشستگی تاسیس و مقرر شد هر معلم تا سقف 5 درصد از حقوق و مزایای خود را به این صندوق واریز کند و در ماقبل دولت نیز به همان اندازه واریزی به این صندوق داشته باشد.» از آنجایی که این صندوق به عنوان صندوقی انتفاعی غیردولتی شناخته می‌شود، بنابراین عضویت در آن اجباری نبوده و تا میانه شهریور سال 99 بیش از یک میلیون و 505 هزار نفر در آن عضو بودند. با توجه به مشکلات مالی و عدم پرداخت حق دولت به خصوص در سال‌های درگیر تحریم، از کل جمعیت فرهنگیان کشور، بین 75 تا 80 درصد آنها در این صندوق عضو هستند. البته که اختلاس در نیمه نخست دهه 90 و رقمی حدود 16 هزار میلیارد تومان (بر اساس گفته نمایندگان مجلس) به جو نااعتمادی در خصوص آینده این صندوق همچنین نحوه گرداندنش دامن زده بود. اما مطالبه فرهنگیان مبنی بر خصوصی ماندن، عرضه سهام این صندوق در بازار سرمایه همچنین پایبندی دولت‌ها به اساسنامه جدید (که هنوز به مجلس فرستاده نشده) از جمله مواردی است که اعضای این صندوق سعی در تحقق آن دارند تا اعتماد از دست رفته جبران شود. در سال‌های اخیر نقش و سهم دولت از کل منابع این صندوق، کاهش چشمگیری داشته و با استناد به تازه‌ترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تا سال 99 کل بدهی دولت به صندوق ذخیره فرهنگیان بالغ بر 1646 میلیارد تومان برآورد شده است. به‌رغم این بدهی، پیش بینی‌هایی مبنی بر سود حدود 5 هزار میلیاردی تا پایان سال جاری صورت گرفته بود. بر اساس اخبار منتشره واریزی کل اعضای این صندوق ماهانه 180 میلیارد تومان است که در سال رقمی بالغ بر دو هزار و 160 میلیارد تومان می‌شود. 

انقباض درآمدی، عقب‌نشینی از تعهدات

مرکز پژوهش‌های مجلس در تازه‌ترین گزارش خود از صندوق ذخیره فرهنگیان، به بدهی چند هزار میلیارد تومانی دولت به آن اشاره کرده است. دولت قرار بود هر ساله به اندازه واریزی فرهنگیان به این صندوق پرداخت کند، اما در عمل این واریزی هم وزن نبود و دولت در سال‌های 98 و 99 نتوانست آن گونه که باید سهمی در صندوق ذخیره فرهنگیان داشته باشد. 

در بودجه سنواتی سال‌های اجرایی شدن قانون برنامه ششم توسعه، سهم پرداختی دولت به صندوق ذخیره فرهنگیان 285.8 میلیارد تومان بوده که تا سال 99 حدود 361.1 میلیارد تومان وازیر شده بود. با وجود اینکه رقم واریز شده 20 درصد بیشتر از آن چیزی است که در بودجه سنواتی عنوان شده، اما بررسی دقیق‌تر واریزی دولت به این صندوق نشان می‌دهد که در سال‌های 98 و 99 عملا دولت سهم خود که 50 درصد از کل منابع واریزی به این صندوق است، پرداخت نکرده است. بدین معنا که پس از شدت گرفتن تحریم‌ها در سال 98 و لغو تمام معافیت‌های خریداران عمده نفت کشور، سهم واریزی دولت کاهش یافت و ایفای تعهداتش نیز به صفر رسید. به گونه‌ای که کل بدهی دولت به این صندوق در پایان سال 99 حدود 1646 میلیارد تومان برآورد شده است. این رقم به آن معناست که واریزی فرهنگیان به این صندوق به اندازه 1646 هزار میلیارد تومان بیشتر از واریزی دولت بوده و دولت از زمان آغاز تحریم‌ها عملا نسبت به به صفر رساندن تعهدات خود در خصوص این صندوق اقدامی نکرده است. البته که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از سال 96 تا سال جاری را در بر می‌گیرد. اما برخی گمانی‌زنی‌ها حاکی از آن است که در سال‌های ریاست دولت نهم و دهم نیز بدعهدی دولت در خصوص پرداخت سهم برابر با فرهنگیان، وجود داشته و دولت همواره به این صندوق بدهکار بوده است. 

سهم صفر دولت در دو سال

با استناد به جداول ارایه شده در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نسبت واریزی دولت با واریزی اعضا در سال‌های 96 و 97 به ترتیب 100 و 31.7 درصد عنوان شده؛ به بیان دیگر در سال 96 دولت به جای واریز 100 میلیارد تومان، 262 میلیارد تومان و در سال 97 نیز به جای 63 میلیارد تومانی که در بودجه لحاظ شده بود، 98.5 میلیارد تومان به این صندوق پرداخت کرد. این در حالی است که واریزی فرهنگیان در این دو سال به ترتیب 262 و 311 میلیارد تومان بوده که نشان می‌دهد دولت در سال 97 به اندازه فرهنگیان، به تعهدات مالی خود در قبال این صندوق عمل نکرده است. 

البته وضعیت در سال‌های 98 و 99 به مراتب نگران‌کننده می‌شود؛ در این دو سال واریزی اعضا به مراتب بیشتر از سال‌های گذشته‌اش بوده چرا که علاوه بر افزایش تورم، دریافتی این قشر نیز بالا رفته بود؛ در این دو سال به ترتیب 462 و 970 میلیارد تومان واریزی فرهنگیان به صندوق ذخیره‌شان بوده؛ 1432 میلیارد تومان. با استناد به اساسنامه این صندوق دولت می‌بایست به همین میزان نیز واریزی می‌داشت که این اتفاق نیفتاد. از کل دو هزار میلیارد تومان تعهدات مالی دولت در 4 سال منتهی به 99، تنها 361 میلیارد تومان آن پرداخت و مابقی به جمع تهدات مالی ایفا نشده دولت پیوسته است.  مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش دیگری از گزارش خود می‌افزاید که به دلیل پرداخت نشدن سهم دولت از سال 94 که بیش از 260 هزار نفر بازنشسته شدن، حدود 5 هزار و 100 میلیارد تومان مطالبه معوق از دولت دارند.