بی رغبتی باغداران مازندران نسبت به احیای باغ‌های مرکبات

این روزها یعنی پس از گذشت یک ماه  از پایان برداشت انواع مرکبات ، موقع هرس و کاشت نهال جدید با هدف احیاء و نوسازی باغ ها در مازندران است . طبق آمار رسمی مدیریت باغبانی جهاد کشاورزی استان از ۱۱۲هزار هکتار باغ مرکبات استان ، ۵۵هزار هکتار آن جزء باغ های درحه یک که به طور متوسط حدود ۴۰ تن در هکتار محصول برداشت می شود ،۴۰هزار هکتار باغ های درجه دو  با تولید متوسط  ۲۵ تا ۲۷ تن است و ۱۷هزار هکتار نیز باغ مرکبات درجه سه در استان وجود دارد که در این نوع باغ ها بین ۱۰ تا ۱۵ تن مرکبات برداشت می شود. یعنی حدود ۵۷ هزار هکتار از محموعه باغ های مرکبات استان باید در طرح شکاف تولید به باغ های درجه یک تبدیل شوند. 

به گزارش ایرنا، طبق آمار رسمی مدیریت باغبانی جهاد کشاورزی مازندران متوسط تولید مرکبات از حدود ۱۸ تن در هکتار سال ۹۰ اکنون طی یک دهه با اجرای طرح های احیا و بازسازی حدود نیمی از با غ های استان به تولید بیش از ۳۵تن  رسیده است.البته ذکر این نکته نیز ضروری است که باغداران پیشرو استان نیز تولید ۹۰ تن در هکتار را نیز در کارنامه باغداری استان به ثبت رسانده اند. 

بررسی ها نشان می دهد که در یک دهه اخیر اجرای طرح هایی نظیر اصلاح و احیای باغ مرکبات مازندران مورد توجه جدی قرار گرفت یعنی توسعه سیستم آبیاری تحت فشار، توسعه سیستم کود آبیاری و محلول پاشی عناصر غذایی، احداث باغ به شیوه جوی پشته ای، توسعه ارقام جدید با عملکرد بالا و پیش ‌رس، تولید نهال های استاندارد و گواهی شده، مدیریت کنترل آفات و بیماری های گیاه و از همه مهم تر ذخیره سازی مناسب و کاهش ضایعات سبب شد تا  متوسط عملکرد تولید مرکبات در هکتار ارتقا بیابد و عرضه آن نیز مدیریت شود ، اما هنوز حدود ۵۷ هزار هکتار از باغ های مرکبات استان برای رسیدن به متوسط تولید بیشتر از ۳۵ تن در هکتار باید احیاء و باز سازی شوند. 

بر اساس برنامه مدیریت باغبانی جهاد کشاورزی مازندران، طرح کاهش شکاف تولید مرکبات با هدف اقتصادی شدن باغداری مرکبات در باغ های درجه دو و سه ضروری است و به اعتقاد کارشناسان باغبانی تنها راه اقتصادی شدن باغداری مرکبات افزایش و جهش متوسط تولید است که با مدیریت باغبانی به راحتی قابل اجرا است، موضوعی که البته با افزایش بی رویه قیمت نهاده های باغبانی بویژه کود ، سم ، اجرای عملیات آبیاری قطره ای ، ساخت انبار ذخیره استاندارد ، افزایش هزینه کارگری و مهم تر از همه نبود بازار فروش محصول ، سبب بی رغبتی باغداران شده است.

اگر چه واقعیت این است که بخش زیادی از فعالیت باغداری در مازندران مربوط به زمین های کوچک و خرد هزار تا سه هزار متر مربع به صورت سنتی  است ، اما کارشناسان معتقدند با تعریف دقیق کشاورزی فنی می توان از زمین های کوچک به درستی استفاده کرد.

برای باغداری فنی در  هر هزار متر مربع حدود ۷۰ نهال مرکبات کاشته می شود که قیمت امروز انواع نهال مرکبات بویژه دو نوع از ارقام پرمصرف و البته پیشنهاد مدیریت باغبانی مازندران "تامسون ناول "  و نارنگی ها  زود رس " پچ  " دارای شناسنامه دار  است که قیمت آن از ۲۰ هزار تومان سال گذشته امسال به ۵۰ هزار تومان افزایش یافت. همچنین هر هزار مرت مربع به یک  کامیون خاک مناسب نیاز دارد که از حدود ۶۰۰ هزار تومان پارسال امسال به یک میلیون تومان رسید. هزنیه کارگری ،آبیاری قطره ای و مهم تر این که هر سال به طور متوسط  علاوه بر تامین حدود ۲۰۰ کیلو کود  حیوانی باید در سه  مرحله  سمپاشی علیه آفات احتمالی انجام شود .

اگرچه این نکته مهم و قابل توجه برای نوسازی کامل باغ های درجه سه مبنی بر این که در باغداری مرکبات حداقل باید به مدت سه سال برای باروری و اقتصادی شدن باغ انتظار کشید ، اما کارشناسان معتقدند اگر باغداری به تمام معنا فنی عملیاتی شد ، با جهش تولید مرکبات می توانیم  همه هزینه های سه ساله را در کوتاه ترین زمان ممکن جبران و به درآمد دلخواه رسید.

طرح کاهش شکاف تولید مرکبات ،هزینه ها را جبران و درآمدها را افزایش می دهد

معاون مدیریت باغبانی جهاد کشاورزی مازندران ضمن تایید کندی اجرای طرح احیاء و نوسازی باغ های مرکبات مازندران گفت که بررسی ها از وضعیت مراجعه باغداران به نهالستان های استان نشان می دهد که استقبال کشاورزان مطلوب نیست و دلیل اصلی آن نداشتن نقدینگی برای سرمایه گذاری اولیه است. 

حسین مولایی با بیان این که امروزه برای احیاء و باز سازی باغ های درجه دو و سه در مازندران که حدود نیمی از باغ های استان را تشکل می دهد به سرمایه  گذاری  سنگین اولیه نیاز است ، افزود: باغداران در بازه زمانی حدود دو ماه یعنی از اوایل اسفند تا پایان فروردین سال آینده  فرصت اجرای طرح های بازسازی باغ ها را با کاشت نهال و هرس دارند.

وی با بیان این که امسال قیمت انواع نهال های مورد تاکید کارشناسان و نهاده های باغبانی از جمله تهیه نهال شناسنامه دار تا دو برابر افزایش یافته است ، افزود : علاوه بر آن هزنیه اجرای عملیات آبیاری قطره ای ،تامین خاک مرغوب  برای کاشت نهال به روش جوی پشته ای ، مدیریت تغذیه با استفاده از کودهای حیوانی و محلول پاشی بالا رفته است .

این مسوول با تاکید براین که هزینه های بالا سبب شد تا باغداران بشدت با کمبود نقدینگی مواجه شوند ،ادامه داد: از آن جایی حداقل انتظار حداقل سه ساله است ، علاوه بر این که باید برای خرید نهال که قیمت آن چندین برابر شد ،باید طی سه سال متوالی با خرید انواع سموم و کودهای تعذیه ای مراقبت های فنی انجام شود.

وی کمبود نقدینگی را از دغدغه های جدی باغداران مرکبات مازندران دانست و در عین حال توضیح داد: اگرچه افزایش تولید ۳۰ تا ۴۰ درصدی انواع مرکبات در واحد سطح ، سبب جبران هزینه ها و افزایش درآمد می شود، ولی این که باغداران سرمایه اولیه برای مدیریت باغ را ندارند موضوع درستی است که باید مورد حمایت قرار بگیرند.

معاون مدیریت باغبانی جهاد کشاورزی مازندران وجود درختان بذری، بومی و فرسوده را از دلایل اصلی کاهش عملکرد محصول مرکبات در باغ های درجه سه استان دانست و گفت: اجرای طرح اصلاح و احیای باغ‌های درجه دو و عملیات جایگزینی نهال در باغ‌های درجه سه از برنامه‌هایی است جهاد کشاورزی مازندران در قالب طرح کاهش شکاف تولید آن را پیگیری می‌کند.

وی ادامه داد: البته صاحبان باغداران درجه دو می توانند فقط با مدیریت صحیح و فنی باغداری به جهش تولید یا به اهداف همان طرح کاهش شکاف تولید برسند. یعنی آنان می توانند با انجام هرس و تغذیه مناسب و فنی به راحتی به افزایش هشت تا ۱۲ تن در هکتار برسند و این میزان به راحتی همه هزینه ها را جوابگو بوده و حتی افزیاش درآمد را نیز به دنبال دارد.

مولایی پرداخت تسهیلات کم بهره برای اجرای طرح کاهش شکاف تولید مرکبات مازندران را ضروری دانست و گفت: البته طی دو دهه اخیر با اجرایی شدن طرح اصلاح و نوسازی حدود ۷۰ درصد باغ های مرکبات استان زیر کشت رقم پرتقال تامسون رفته است ، با توجه به این که رقم تامسون خاصیت صد درصدی تازه خوری دارد ، منجر به تولید مازاد بر مصرف در استان شده و به همین دلیل امروز باغداری مرکبات مازندران با چالش بازار پرتقال در فصل برداشت نیز مواجه است.

وی افزود : در سال های اخیر با افزایش آگاهی باغداران مازندران به باغداری فنی به لحاظ تغذیه مناسب درخت از زمان با دهی با برداشت، برداشت فنی و انبار داری فنی ، ضایعات مرکبات  از ۳۰ درصد به کمتر از ۲ درصد رسیده است ، یعنی در چند سال اخیر حتی مرکباتی که در قالب ضایعات برای کارخانه های فرآوری ارسال می شده است ، نیز نداریم.

هشدار مدیریت باغبانی مازندران به وجود نهال های متفرقه 

این کارشناس باغبانی مازندران بر لزوم استفاده از نهال های شناسنامه دار و کیفی را نخستین گام در باغداری فنی توصیف کرد و گفت: باغدران به هیچ عنوان از انواع نهال های متفرقه که به راحتی با قیمت بسیار مناسب تر در دسترس قرار می گیرد ، اعتماد نکنند.

مولایی  ضمن تاکید بر خرید نهال دارای برچسب گواهی سلامت و کد مخصوص همان رقم ، افزود که باغداران در اصلاح و نوسازی باغ ها از نهال های پرتقال توسرخ و نارنگی های زودرس استفاده کنند.

وی با توضیح این که نهالی که دارای برچسب گواهی سلامت هستند ،در صورت هر گونه خسارت آفتی و یا ندادن محصول مورد نظر قابل پیگیری و از سوی تولید کننده نهال جبران خسارت  می شود،  تصریح کرد: بررسی ها نشان می دهد که در دو سال اخیر توسعه کشت پرتقال تابستانه بین باغداران رواج یافته است رقمی که کاملا مناسب برای مناطق نیمه گرمسیری یعنی برای جنوب کشور است و با توجه به آب هوای معتدل در شمال  ، این رقم با خطر سرمازدگی مواجه خواهد شد.

او ادامه داد : اگر چه زمان شکوفه دهی رقم والنسیا به عنوان پرتقال تابستانه همانند دیگر ارقام مرکبات همانند تامسون بهار است ، ولی برداشت محصول حدود پنج ماه دیرتر انجام می شود که به معنای گذر این رقم از سرما پائیزی ، زمستانی و حتی بهاری شمال کشور است.

مولایی توضیح داد : طبق اعلام رسمی هواشناسی مازندران در یک دهه اخیر هر سه سال و در هر سال شاهد سه مرحله بارش برف سنگین همراه با کاهش دمای زیر صفر درجه در فصول پائیز ، زمستان و بهار بوده ایم و تغییرات جوی به این معناست که ارقام تابستانه به هیچ عنوان قادر به تحمل این سرما نیستند و باغداران در زمان برداشت صد درصد متضرر می شوند.

ترغیب به کشت نارنگی

معاون باغبانی جهاد کشاورزی مازندران با اعلام این که اکنون کمتر از ۱۰ درصد باغ های نارنگی استان را ارقام جدید میان رس « پچ » و « کلمانتین » با تولید متوسط ۵۰ تن در هر هکتار تشکیل می دهد ، افزود : پیشنهاد می شود باغداران مازندران در ادامه اصلاح و نوسازی باغات مرکبات به این دو رقم جدید نارنگی به دلیل بازار پسندی داخلی و خارجی بیشتر توجه کنند.

وی از رقم " میاکاوا"  با تولید ۷۰تن در هکتار به عنوان دیگر رقم نارنگی استان مازندران یاد کرد و افزود : ۳۰ درصد از باغات نارنگی استان از این رقم هستند که می تواند بیشتر شود.

مولایی با اشاره به این نکته که هرچه سن درختان بالاتر برود، میانگین تولید نیز افزایش می یابد، گفت: تمام ارقام نارنگی مقاوم در برابر سرما هستند و عطر و طعم خوبی دارند.

وی تصریح کرد: باغدران حتما نهال هایشان را از نهالستان هایی که دارای برچسب گواهی سلامت هستند تهیه کنند چراکه در صورت هر گونه خسارت آفتی و یا ندادن محصول مورد نظر قابل پیگیری و از سوی تولید کننده نهال جبران خسارت می شود.

برداشت مرکبات مازندران هر ساله از نیمه دوم شهریور با  ارقام زودرس نارنگی پیش رس شروع می شود و معمولا در آذر ماه پیک برداشت تامسون و این فعالیت باغبانی در دی ماه با  کامل شدنقند ارقام پرتقال توسرخ برداشت به پایان می رسد.

مازندران با دارا بودن ۱.۵ درصد از اراضی کشور و ۲.۵ درصد اراضی کشاورزی کشور سالانه بیش از هفت میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می کند که  ۱۰ درصد ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.