وزیر نیرو می‌گوید کمبود برق داریم؛ سخنگوی دولت می‌گوید خاموشی نداریم/ بالاخره خاموشی داریم یا نه؟!

صدیقه ببران، مدیر سابق روابط‌عمومی وزارت نیرو با اشاره به صحبت‌های متناقض درباره کمبود برق در دولت در روزنامه اعتماد نوشت: 1) در شرایطی که این روزها، فضای عمومی شهر تهران پر شده از بنرهایی که تلاش می‌کنند به نفع برخی افراد و جریانات خاص فضاسازی کرده یا حریم خصوصی خانواده‌ها را با انتشار برخی محتواهای نازل نقض کنند، اما دریغ از یک پلاکارد، بنر یا تابلویی که در آن درخصوص مهم‌ترین چالش پیش روی ایرانیان پیرامون کمبود آب، برق و خشکسالی اطلاع‌رسانی شده باشد.

کمبودی که از دوران باستان و هنگامه فرمانروایی هخامنشیان تا دوران معاصر یک چالش جدی برای تمدن و هویت ایرانی مطرح بوده است. اما علی‌رغم این اهمیت بنیادین و در شرایطی که کشور در آستانه یکی از خشک‌ترین دوره‌های تاریخی خود قرار گرفته است، نهادهای مسوول از وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و وزارت صمت گرفته تا شهرداری و سایر دستگاه‌های عمومی ترجیح می‌دهند محتوای بنرها، پلاکاردها و برنامه‌های تبلیغاتی خود را به جای آگاهی‌بخشی در‌خصوص یک چنین ضرورت‌های سرنوشت‌سازی به موضوعات نازل سیاسی و جناحی اختصاص دهند. بر این اساس است که خبر می‌رسد برخی شهرداری‌ها در شهرهای مختلف برای فشار به رقبای سیاسی خود، بنرهایی را در خیابان منتهی به فلان وزارتخانه یا شورا و فلان اداره نصب می‌کنند تا به‌زعم خود، رقیب را نواخته باشند، اما همین ارگان‌ها در هفته‌ای که در تقویم سالانه کشور با عنوان صرفه‌جویی در مصرف آب و برق نامگذاری شده، یک محتوای قابل توجه، یک پویش اثرگذار یا یک برنامه رسانه‌ای آگاهی‌بخش ارایه نکرده‌اند.

2) بر روال هر ساله نخستین هفته تابستان (اول تا 7 تیر ماه) به عنوان هفته «صرفه‌جویی در مصرف آب و برق» نامگذاری شده است. نامگذاری که هر چند به صورت نمادین انجام می‌شود اما از بطن آن تلاش می‌شود تا توجه افکار عمومی ایرانیان متوجه ظرفیت‌هایی شود که آب، برق و سایر گزاره‌های انرژیک برای تداوم حیات ایجاد می‌کنند. 

اما متاسفانه در سال جاری علی‌رغم اینکه نیمی از هفته صرفه‌جویی سپری شده، هیچ اقدام قابل توجه رسانه‌ای، پویشی یا ایده‌ای در جهت فرهنگ‌سازی و افزایش مشارکت‌های اجتماعی از سوی دستگاه‌های اجرایی به ویژه وزارت نیرو، سازمان حفاظت از محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و از همه مهم‌تر صداوسیما صورت نگرفته است. این درحالی است که اخیرا مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب ایران، شهرهای دارای تنش‌های آبی کشور را 272 شهر اعلام و در ادامه تاکید می‌کند، چنانچه مدیریت درستی بر منابع آب و موضوع کاهش مصرف در دستور کار قرار نگیرد، احتمال افزایش تعداد به 600 شهر نیز وجود دارد. از سوی دیگر برخی استان‌های کشور مانند سیستان و بلوچستان با معضلات بیشتری برای دسترسی عمومی به آب آشامیدنی سالم مواجهند و هنوز بسیاری از خانواده‌ها در این استان از آب هوتک‌هایی استفاده می‌کنند که کاملا غیراستاندارد است. مدتی قبل بود که خبر رسید کودکی در یکی از این هوتک‌ها غرق شده است. حوادثی غمبار که هر از گاهی رسانه‌ای شده، مدتی در ویترین رسانه‌ها می‌نشینند، اما دوباره با گذشت زمان از یادها می‌روند. 

3) وزیر نیروی دولت سیزدهم نیز اخیرا اعلام کرده، کشور با کسری بالای تراز برق مواجه است و به گفته ایشان بیش از 17 هزار مگاوات کسری برق وجود دارد که قطعا بخش عمده‌ای از آن به کسری نیروگاه‌های برق‌آبی مربوط است. همچنین سخنگوی دولت اعلام می‌کند امسال دیگر خبری از جدول خاموشی‌ها نیست، اما در واقع مردم در سراسر کشور و در بخش‌های گوناگون اقتصادی با خاموشی‌های فراوانی مواجه هستند. این کمبودها نه تنها بخش خانگی را متاثر کرده، بلکه حوزه‌های صنعتی و کشاورزی را نیز با تکانه‌های تخریبی مواجه ساخته است. بسیاری از کشاورزان در استان‌های گوناگون نسبت به قطعی برق موتورهای چاه آبی خود اعتراض می‌کنند. این خاموشی‌ها به خصوص در مناطق خشک و تولید محصولاتی چون پسته (کرمان، اصفهان، سمنان و...) و خرما (خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و...) خسارت‌های فراوانی را به دنبال داشته است. از طرف دیگر صنایع مهم کشور مانند فولاد، آلومینیوم و... با کسری تولید به دلیل خاموشی‌های مکرر مواجه شده‌اند.

4) با توجه به این آمار و ارقام و با عنایت وضعیت خاص کشور به دلیل مشکلاتی چون تحریم، عدم نوسازی صنایع، فقدان سرمایه‌گذاری مناسب، کاهش حجم سدها به دلیل خشکسالی و... که امکان تولید بالاتری در حوزه برق را چندان امکان‌پذیر نمی‌کند، بهترین رویکرد برای مدیریت این شرایط خاص، آگاه‌سازی عموم مردم نسبت به اهمیت بهینه‌سازی مصرف و مدیریت تقاضا است. حداقل کاری که دستگاه‌های اجرایی به ویژه وزارت نیرو می‌توانستند انجام دهند، استفاده از روش‌های رسانه‌ای چون برگزاری پویش است. این نوع برنامه‌ریزی‌های رسانه‌ای جدا از اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی باعث جلب‌توجه افکار عمومی به این مقولات مهم می‌شد. اما متاسفانه علی‌رغم هشدارهای کارشناسان و با وجود بودجه‌های کلان دستگاه دولتی و شهرداری‌ها، هیچ اقدام قابل توجه و مفیدی در جهت جلب مشارکت‌های عمومی (حتی در صدا و سیما) مشاهده نشد. با این روش‌ها، چطور می‌توان از مردم خواست که در پروسه مدیریت مصرف آب، همکاری داشته باشند. وقتی مردم می‌بینند سخنگوی دولت خبری را درخصوص عدم وجود خاموشی‌ها می‌دهد که با واقعیت چندان سازگاری ندارد، طبیعی است دچار تناقضات جدی شوند. همه امیدواریم مسوولان متوجه اهمیت یک چنین مناسبت‌هایی باشند و برنامه‌ریزی در‌خصوص آگاهی‌بخشی را در دستور کار قرار دهند.