بلای دیگری که جنگ اوکراین بر سر ایران آورد؛ کم شدن فشار گاز
می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که به دلایل گوناگون، تامین قطعات مورد نیاز برای تعمیر توربین‌های اوکراینی تقویت فشار گاز با مشکل مواجه شده و این توربین‌ها یا از مدار خارج شده یا بسیار کمتر از ظرفیت اسمی خود کار می‌کنند.
بخش عمده‌ای از ایستگاه‌های تقویت فشار خطوط اصلی انتقال گاز در مسیر جنوب به شمال کشور (خطوط موسوم به آی‌گت ۱ و ۲) با توربین‌های زاریا ساخت کشور اوکراین مجهز شده‌اند. این توربین‌ها به دلیل عمر طولانی و تکنولوژی قدیمی‌شان به تعمیرات دوره‌ای و قطعات یدکی نیازمند هستند.
به گزارش انصاف نیوز، خط انتقال گاز آی‌گت ۱، در دهه ۱۳۴۰ و برای انتقال گاز ایران به اتحاد جماهیر شوروی بین بهبهان و آستارا احداث شد. آن زمان هفت تلمبه‌خانه در مسیر این خط لوله، با توربین‌هایی تجهیز شدند که در کارخانه زاریا واقع در جمهوری اوکراین ساخته می‌شد. پس از فروپاشی شوروی و استقلال اوکراین، کارخانه زاریا در تملک این کشور قرار گرفت.
یافته‌ها نشان می‌دهد توربین‌های زاریا که برای تقویت فشار در خطوط انتقال گاز کشور مورد استفاده قرار گرفته، بسیار پرمصرف هستند و بخش بزرگی از گاز دریافتی را هدر می‌دهند. خبرهای رسمی منتشر شده در چند سال اخیر هم نشان می‌دهد بخشی از منابع مالی شرکت ملی گاز ایران صرف تعمیرات، نگه‌داری و تامین قطعات یدکی برای این توربین‌ها شده است.
برای نمونه خبری که روز بیستم اسفند سال ۱۳۹۶ روی پورتال شرکت ملی گاز ایران قرار گرفت، نشان می‌داد توربین‌های زاریا به تعمیرات اساسی یا اورهال نیازمند بوده؛ در این خبر آمده بود: «مدیرعامل شرکت انتقال گاز از انجام تمامی مراحل تعمیرات اساسی توربین ZORYA-DJ59 از سوی متخصصان این شرکت برای نخستین‌بار در سطح کشور خبر داد. سعید توکلی درباره انجام تعمیرات اساسی توربین زاریا گفت: انجام این سطح از تعمیرات، بدون دسترسی به ابزار مخصوص و همچنین مستندات سازنده توربین، ارقام تنظیمی و دانش فنی که در انحصار شرکت سازنده است، کاری ناممکن به نظر می‌رسید، اما با کوشش متخصصان تعمیرات اساسی منطقه 2 عملیات انتقال گاز، این کار محقق شد.»
مدیرعامل شرکت انتقال گاز پیش‌بینی کرده بود که در نتیجه تعمیرات انجام‌شده «این توربین تحت بار کامل، افزایش عمری بیش از ۳۰ هزار ساعت داشته باشد.» بر اساس این گفته‌ها و با توجه به این‌که خبر دیگری در این رابطه منتشر نشده است، می‌توان نتیجه گرفت که عمر توربین تعمیر شده تا نیمه‌های سال ۱۴۰۰ به اتمام می‌رسیده و نیاز به تعمیرات مجدد داشته است.
اما ربط اوکراین به ماجرا چیست؟
نه ناترازی گاز و نه آلودگی هوا در زمستان هیچ‌کدام مسائل تازه‌ای در کشور نیست و چند سال است که مردم و مسئولان با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند اما تفاوت امسال با سال‌های گذشته، نخست تبلیغات فراوان دولت در مورد زمستان سخت اروپا و تامین راحت گاز خانگی و دوم آلودگی مزمن هوا به‌خصوص در کلان‌شهرهاست.
در مورد نخست، گرچه مسئولان دولت درست می‌گویند که گاز خانگی بدون مشکل تامین شده و قطعی گاز گسترده روی نداده، اما فقط به نیمی از حقیقت اشاره می‌کنند و نیمی دیگر را ناگفته باقی می‌گذارند. آن حقیقت ناگفته هم این است که برای تامین گاز بخش خانگی، فشار به بخش صنعت منتقل شده و گاز بسیاری از شهرک‌ها و پهنه‌های صنعتی، یک یا دو روز در هفته قطع می‌شود. اقدامی که صدای مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی را هم درآورده و باعث شده که بگوید: «صنعت نمی‌تواند به تنهایی بار کسری گاز را به دوش بکشد.»
در مورد دوم، غبار سنگین دود در شهرهای بزرگ و به ویژه پایتخت، که بلافاصله پس از بارش‌های اخیر هم رخ عیان کرد، این شائبه را تقویت کرده است که سوخت نیروگاه‌های تامین برق را از گاز به مازوت تغییر داده‌اند.
این حجم از مصرف مازوت، می‌تواند نشانه‌ای از کمبود گاز، فراتر از مشکل سال‌های گذشته باشد. به عبارت دیگر می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که به دلایل گوناگون، تامین قطعات مورد نیاز برای تعمیر توربین‌های اوکراینی تقویت فشار گاز با مشکل مواجه شده و این توربین‌ها یا از مدار خارج شده یا بسیار کمتر از ظرفیت اسمی خود کار می‌کنند.
در ساده‌ترین بیان، امسال مشکل توربین‌های اوکراینی به جمع مشکلاتی چون افزایش مصرف، سردتر شدن هوا نسبت به سال گذشته و بهره‌وری بسیار پایین وسایل گازسوز، سرمایه‌گذاری ناکافی برای استحصال بیشتر گاز و… افزوده شده و به بحران ناترازی گاز در ایران دامن زده است.
دیدگاه تان را بنویسید