چرا روسیه ضدتحریم است اما ایران نه؟! پوتین تحریم‌ها را مسخره نکرد و جدی گرفت

آمریکا و اروپا قصد داشتند با تحریم روسیه این کشور را زمین‌گیر کنند و پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که تولید ناخالص داخلی این کشور حداقل هفت، هشت درصد (و احتمالاً تا بیش از 11 درصد) در سال 2022 کاهش یابد. انتظار می‌رفت قیمت‌ها 20 تا 25 درصد افزایش یابد و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی توسط شرکت‌ها در طول سال به میزان 25 تا 28 درصد کاهش یابد.

به گزارش تجارت فردا، اما این یک واقعیت است، آن‌طور که تصور می‌شد روسیه به زانو درنیامد و کم یا بیش اقتصادش در حال گردش است. بر اساس برخی اطلاعات منتشرشده اقتصاد روسیه در سال 2022 افت داشته ولی تنها 3  /3 درصد. از سوی دیگر تورم هم حدود 12 درصد بوده که اگرچه رقم بالایی است ولی مثل پیش‌بینی‌ها دردناک نیست. و از همه مهم‌تر آنکه گفته می‌شود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در این کشور تنها یک درصد کاهش یافته است. 

این در حالی است که اقتصاد ایران از جهت رشد اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی و نرخ تورم قبل از تحریم‌ها نیز از ارقام مطلوب خود فاصله قابل ملاحظه‌ای داشت که باید آن را به سیاستگذاری نادرست در مواجهه با تحریم‌ها نسبت داد.

پرویز خسروشاهی درباره اینکه چرا تحریم‌ها آنچنان که درباره ایران کار می‌کند، علیه روسیه کار نکرد می‌گوید:

 در ارزیابی تفاوت اثر تحریم بر روسیه و ایران باید به تفاوت‌ها در حجم و شدت و ابعاد تحریم دو کشور توجه داشت. تحریم ایران را خیلی از کشورها از جمله چین و روسیه و ترکیه و امارات و هند رعایت می‌کردند چون به پشتوانه قطعنامه‌های سازمان ملل اعمال می‌شد که چین و روسیه هم به آنها رای مثبت داده بودند؛ در حالی که در مورد روسیه به هیچ وجه چنین وضعیتی برقرار نیست و بسیاری از کشورهای مهم با این کشور همکاری می‌کنند.

وضعیت روسیه و به‌خصوص اقتصاد آن تفاوت‌های مهمی با وضعیت ایران و اقتصادش دارد که در بررسی اثر تحریم‌ها بر آن دو، باید تمامی آن تفاوت‌ها را مدنظر داشت. آمادگی روسیه برای وضع تحریم و عدم آمادگی ایران برای آن و حتی جدی نگرفتن و تمسخر و انکار آن از یک‌سو و آمادگی و برنامه‌ریزی و هماهنگی و انسجام قبلی تحریم‌کنندگان درباره ایران و نبود چنین امری در ارتباط با تحریم روسیه از سوی دیگر از جمله موارد مهمی است که باید بدان توجه کرد.

اندازه اقتصاد روسیه بر اساس روش برابری قدرت خرید نزدیک چهار برابر اقتصاد ایران است. این نسبت از جهت سرانه تولید ناخالص داخلی نیز 2 /2 برابر است. این امر به اقتصاد روسیه ظرفیت و امکان تاب‌آوری بسیار بیشتری نسبت به اقتصاد ایران می‌دهد. همچنین نباید فراموش کنیم که اقتصاد روسیه در مقایسه با اقتصاد ایران، اقتصاد متنوع‌تری است و وابستگی آن به نفت و ارز و واردات کمتر از ایران است به‌خصوص که روسیه وارث شوروی سابق است که اقتصاد نسبتاً بسته‌ای داشت و خودکفایی در آن اصل بود.

ابزارهای در اختیار روسیه برای دور زدن تحریم‌ها و بستن دست تحریم‌کنندگان یا مقابله با تحریم‌کنندگان نظیر قدرت نظامی، نفوذ سیاسی در عرصه بین‌المللی، وابستگی شدید اروپا به گاز و نفت روسیه، وابستگی قابل ملاحظه جهان به محصولات کشاورزی این کشور و...؛ بسیار فراتر از ایران است. این موضوع مهم، هم توان روسیه را برای مقابله یا مقاومت در برابر تحریم افزایش داده و هم اقدامات طرف‌های مقابل را دچار محدودیت کرده است.

به نظر می‌رسد روسیه توانست شوک اولیه تحریم‌ها را با موفقیت نسبی پشت سر بگذارد، ولی تحریم‌ها به تدریج در حال اثرگذاری است. به‌طور مثال پیش‌بینی بانک جهانی آن است که اقتصاد روسیه در سال گذشته میلادی 2 /11 درصد کوچک‌تر شده است. همچنین به نظر بانک جهانی جریان صادرات کلیدی روسیه و واردات کالای این کشور نظیر سوخت‌های فسیلی، فناوری و ماشین‌آلات دچار اخلال جدی شده است. روسیه بعد از جنگ و تحریم‌ها حدود 90 میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را تا ماه سپتامبر 2022 از دست داد و ذخایر ارزی‌اش از حدود 630 میلیارد دلار در ژانویه 2022 به 540 میلیارد دلار در سپتامبر 2022 افت کرد. البته ذخایر مذکور در ماه دسامبر اندکی افزایش یافت و به 582 میلیارد دلار رسید. ه