تورم، پایان سال روی چه عددی متوقف می‌شود؟

تورم در پایان 1401 روی چه عددی متوقف می‌شود؟ طبق برآوردهای کارشناسان اقتصادی، شتاب افزایش قیمت در اسفندماه حداقل 49.1 درصد و حداکثر 49.6 درصد خواهد بود. بدین‌ترتیب تورم سال جاری با 9 درصد بیشتر از سال 1400 به پایان خواهد رسید.

به گزارش اعتماد، بر مبنای گزارش جدید معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، تورم ایران در دو سال 1395 و 1396 تک‌رقمی بود که از سال 1397، مجددا دو رقمی و روند افزایشی آن آغاز شد به نحوی که در سال 1400 به 40.2 درصد رسید. 

طبق داده‌های موجود متوسط تورم ماهانه در یازده‌ماهه نخست سال 1401 حدود 3.9 درصد در فصل اول همین سال 6.4درصد، طی فصل دوم سال حدود 2.9 درصد و طی فصل سوم نیز حدود 2.3 درصد بوده است.

مرور داده‌های یازده‌ماه ابتدای سال 1401 بیانگر این است که کمترین تورم ماهانه متعلق به ماه آذر و برابر با 1.92 درصد و بالاترین تورم ماهانه نیز مربوط به خرداد و برابر با 12.2 درصد بوده است.

با فرض اعمال چهار سناریوی ممکن برای استمرار تورم ماهانه 1، 2، 3 و 4 درصد در ماه پایانی سال 1401، تورم کل در پایان سال جاری برای هریک از موارد به ترتیب برابر با 49.1 درصد، 49.2 درصد، 49.4 درصد و 49.6 درصد برآورد می‌شود. این رقم حدود 9 درصد از تورم سال قبل بالاتر است. 

عوامل دخیل  در تورم  چیست؟

عوامل اثرگذار بر افزایش 53.38 درصدی شاخص بهای کالاها و خدمات خانوارهای کشور در بهمن ماه 1401 در مقایسه با ماه مشابه سال قبل، مشارکت 38.8 درصدی گروه کالایی و 14.6 درصدی گروه خدمات بوده است.

براساس تفکیک گروه‌های عمده، مهم‌ترین عوامل مشارکت‌کننده در این تورم افزایش شاخص بهای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با مشارکت 25.5 درصد است. مسکن شامل اجاره و خدمات تعمیر مسکن با سهم 9.1 درصد و حمل‌ونقل با سهم حدود 5.6 درصد است. در این بین سهم بهداشت و درمان 3.1 درصد و پوشاک و کفش با سهم 2.6 درصد برآورد شده است. برمبنای این داده‌ها می‌توان گفت، 5 گروه کالا و خدمات 46.3 درصد یعنی 87 درصد از شاخص کل مجموع اثر بر تورم اثر گذاشته است. 

در ماه مورد بررسی، دو گروه با کمترین افزایش شاخص بها در مقایسه با ماه مشابه سال قبیل، گروه دخانیات و گروه ارتباطات هستند. شاخص بهای دخانیات در بهمن 1401 نسبت به ماه مشابه سال قبل، حدود 34 درصد افزایش داشت است. میزان مشارکت این گروه در تورم نقطه‌ای بهمن ماه، حدود 0.3 درصد است. افزایش شاخص بهای مصرف‌کننده مربوط به گروه خدماتی ارتباطات در این ماه در مقایسه با بهمن ماه سال قبل نیز برابر با 15.3 درصد و کمترین مشارکت در تورم نقطه به نقطه این ماه نیز متعلق به این گروه و با سهم 0.21 درصدی است.

در میان اقلام خوراکی و آشامیدنی چهار گروه کالایی شامل؛ نان و غلات، گوشت قرمز و ماکیان، روغن‌ها و چربی‌ها و محصولات لبنی در مجموع با مشارکت 17.3 درصدی، حدود 68 درصد از مشارکت 25.5 درصدی گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها را در تورم ماه مورد بررسی تشکیل داده‌اند. از منظر طبقه‌بندی کالایی برحسب ماندگاری، بیشترین مشارکت در تورم بهمن 1401 مربوط به گروه کالاهای بی‌دوام با حدود 30.4 درصد سهم است.

رشد شاخص نسبت به ماه دی

از نگاه کارشناسان عوامل دخیل بر افزایش 3.51 درصدی شاخص بهای کالاها و خدمات خانوارهای کشور در بهمن‌ماه 1401 در مقایسه با دی‌ماه همین سال، مشارکت 2.86 درصدی گروه کالایی و 0.64 درصدی گروه خدمات است.

 اما براساس تفکیک گروه‌های عمده، مهم‌ترین عوامل مشارکت‌کننده در تورم ماهانه بهمن، افزایش شاخص بهای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با سهم 1.88 درصد است. در این بین مسکن با 0.47 درصد و حمل‌و‌نقل با 0.4 درصد در افزایش تورم موثر بودند. داده‌های موجود نشان می‌دهد، پوشاک و کفش با سهم 0.17 درصدی و مبلمان و لوازم خانگی با سهم 0.12 درصدی نیز در این رشد موثر بودند. بدین‌ترتیب مجموع اثر این گروه‌ها بر تورم 89 درصد از مجموع افزایش شاخص کل را در بر می‌گیرد.  از نگاه کارشناسان در این ماه مشارکت گروه کالایی خوراکی و آشامیدنی در تورم ماهانه تشدید شده است. به تعبیر بهتر رشد شاخص خوراکی‌ها فقط 4.8 درصد در این ماه بر افزایش تورم خوراکی‌ها اضافه کرده است. 

اما در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها چه کالاهایی منجر به شکل‌گیری این رشد شده است. داده‌های موجود نشان می‌دهد، افزایش 12.4 درصدی قیمت سبزیجات، 10.8 درصدی بهای گوشت قرمز و ماکیان بیشترین اثر را در شکل‌گیری رشد تورم گروه خوراکی‌ها داشتند. در این بین رشد2.3 درصدی بهای میوه و هم اثرگذار بوده است.

گفته می‌شود در این جریان رشد تورم خوراکی، بهای انرژی از جمله آب، برق و سوخت در بهمن 1401 نسبت به ماه قبل، حدود 5.9 درصد افزایش داشته است. به‌طوری که میزان مشارکت این گروه در تورم ماهانه بهمن، حدود 0.11 درصد بود

وقتی طیف خوراکی‌ها برمبنای ماندگاری بررسی می‌شود، دیده می‌شود کالاهایی که بادوام هستند، بیشتر از کالاهای کم‌دوام یا بی‌دوام رشد تورم را تجربه کردند. این نرخ تورم در بهمن نسبت به دی 4.6 درصد است.

در این مقطع اما میزان مشارکت کالاهای بادوام در شکل‌گیری تورم بخش خوراکی 0.47 است . این رقم برای کالاهای بی‌دوام 2.8 و کالاهای کم‌دوام 0.22 درصد است. 

تحولات تورم در یک دهه

در سال 1391 با تشدید تحریم، متوسط تورم ماهانه افزایش یافت و به 7.2 درصد رسید. پس از آن در بازه 1392 الی 1396 میزان افزایش شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی خانوارهای کشور در هر ماه نسبت به ماه قبل یعنی تورم ماهانه، در سطح کمتر از یک درصد قرار گرفت. 

از سال 1397 همزمان با تثبیت نرخ ارز رسمی به 4200 تومان برای هر دلار امریکا و تشدید مجدد تحریم‌ها، به تدریج بر سرعت افزایش ماهانه شاخص قیمت‌ها افزوده شد به نحوی که میانگین تورم ماهانه در سال 1397 به 3.3 درصد افزایش یافت. 

در سال 1399 نیز مجددا متوسط تورم ماهانه رشد کرد و به 3.4 درصد رسید. در سال 1400 تا حدودی از شدت تورم ماهانه کاسته شد ولی با این حال در سطح بالای 2 درصد باقی ماند. میانگین این رقم در این بازه 2.5 درصد بود.

 در یازده ماهه 1401 متوسط تورم ماهانه با رقم 3.9 درصد افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند. در هفت ماه سال جاری که تورم در سطح 3 درصد و بالاتر دیده می‌شد اما تورم بهمن ماه سال 1401 به بالاترین رقم بعد از تورم ماهانه بهمن 1391 در 10 سال اخیر می‌رسد. این رقم 4.7 درصد گزارش شده است.