«وعده درمانی» واردات خودرو شکست خورد؛ توزیع رانت گسترده با کلیدواژه «تنظیم بازار»

ندا جعفری- اخیرا عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در مصاحبه با یکی از رسانه‌ها اعلام کرده که خودروهای وارداتی در حال توزیع میان مردم است و افراد با مراجعه به سامانه‌های مرتبط می‌توانند، حداکثر تا پایان دی ماه خودروهای ثبت‌نامی خود را تحویل بگیرند، همچنین امکان ثبت‌نام برای سایر افراد جامعه هم فراهم شده است.وزیر صمت در ادامه گفته است: هر چند برنامه‌ریزی‌ها قوی بوده، اما مردم برای خودرو نباید عجله کنند تا جلوی سوءاستفاده دلالان گرفته شود و در صورتی که روند واردات دایمی و مستمر باشد بازار خودرو هم به ثبات خواهد رسید. او همچنین برای آینده بازار خودرو از واژه‌ای جدید استفاده کرده و می‌گوید: «قیمت خودرو به ‌شدت ریزش خواهد کرد.»

به گزارش اعتماد، اظهارات وزیر صمت در حالی مطرح می‌شود که قیمت قطعی برخی خودروهای وارداتی از سوی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان منتشر شده و نگاهی به این قیمت‌ها نشان می‌دهد که خبری از وعده قبلی «واردات خودروی اقتصادی» برای «تنظیم بازار خودرو» نیست. خودروهایی که قیمت‌های آنها اعلام شده بین یک‌ میلیارد و ۵۱۶ میلیون تومان تا دو میلیارد و ۲۹۱میلیون تومان هستند. این قیمت‌ها در «مبدا» هستند و تجربه فاصله قیمتی خودروی داخلی از کارخانه تا بازار نشان می‌دهد که خیلی زود خودروهای وارداتی با ورود به بازار دوبرابر قیمت فروخته می‌شوند. همین الان بین قیمت کارخانه‌ای و بازار خودروهای داخلی شکاف عمیقی است که گاه به دوبرابر قیمت کارخانه‌ای نیز می‌رسد.

در واقع با گذشت دو سال از وعده درمانی وزارت صمت برای بازار خودرو، حالا مشخص شده که «کلیدواژه» تنظیم بازار خودرو با استفاده «واردات» تنها به نیت سود بالای این خودروها در بازار و رانت گسترده‌ای بوده که احتمالا میان منتفعان بازار خودرو وارداتی توزیع می‌شود. همین تقریبا یک‌سال پیش بود که رضا فاطمی‌امین عنوان کرد که «اولویت وزارت صمت واردات خودروهای اقتصادی است.» معاونان او هم همین «کلیدواژه» را تکرار کردند و کردند تا رسید به اینجا که قرار است خودرویی وارد شود که بالغ بر 30 هزار دلار قیمت آن در مبدا آب می‌خورد و احتمالا با ورود به بازار به 60 هزار دلار هم برسد!

حال سوالی که مطرح می‌شود، این است که آیا وعده‌های عنوان شده در خصوص ارزان شدن قیمت خودرو عملی خواهد شد و اصولا نرخ‌گذاری خودروهای وارداتی که در سامانه فروش یکپارچه خودرو اعلام شده به چه صورتی بوده است؟

تنها با واردات مستمر قیمت خودرو ارزان می‌شود

حسین رحیمی‌نژاد، کارشناس حوزه خودرو در این خصوص به «اعتماد» گفت: وعده ارزان شدن قیمت خودرو که از سوی وزیر صمت داده شده از این جهت بوده که تنها با واردات مستمر، قیمت خودرو ارزان می‌شود البته پیش از این هم اعلام شده بود که حداقل باید سالانه بین 300 تا 400 هزار دستگاه خودرو وارد کشور شود تا قیمت‌ها ارزان شوند و در صورتی که این تعداد بالا نباشد این وعده هم محقق نخواهد شد.

رحیمی‌نژاد در مورد طولانی شدن پروسه واردات خودرو تصریح کرد: هر چند ثبت‌نام‌ها برای واردات خودرو در سال گذشته انجام شد، اما با توجه به شرایط ارزی و بانکی موجود کشور، فرآیند واردات هم زمانبر شد و علت طولانی شدن این مساله هم در عرضه خودروهای وارداتی مشکلات ارزی و بانکی بود.

با سه چالش مهم در واردات خودرو روبه‌رو هستیم

این کارشناس حوزه خودرو در خصوص نرخ‌گذاری خودروهای وارداتی و اعلام آن در سامانه یکپارچه فروش خودرو خاطرنشان کرد: قیمت‌های اعلامی در این سامانه بالاست که علت آن هم تعرفه بالایی است که دولت برای این خودروها در نظر گرفته است که البته اقدام درستی هم نبود و نباید با نام حمایت از تولید تا این اندازه تعرفه گمرکی را بالا در نظر بگیرند اینکه تعرفه گمرکی را بین 100 تا 150 درصد در نظر گرفته‌اند قیمت‌ها را هم بالا برده است و اگر قرار باشد با همین میزان تعرفه واردات صورت گیرد به هدف اصلی این بخش که ساماندهی بازا‌رخودرو و از بین بردن اختلاف قیمت کارخانه تا بازار بود، نخواهند رسید.

این کارشناس حوزه خودرو در ادامه به سه چالش اصلی در خصوص واردات خودرو اشاره کرد و گفت: روند بسیار کند در بخش واردات خودرو، تعداد اندک خودروهای وارداتی و تعرفه بسیار بالایی که برای واردات خودرو در نظر گرفته‌اند، فرآیند واردات خودرو را تاکنون با مشکل روبه‌رو کرده و گرهی هم از مشکلات این بازار باز نکرده است و با این شکل واردات پیش‌بینی‌ها از کاهش قیمت خودرو هم محقق نخواهد شد.

افزایش قیمت خودرو تا پایان سال بیشتر از افزایش نرخ ارز نخواهد بود

رحیمی‌نژاد در مورد احتمال دلال‌بازی‌ها در این بازار نیز تصریح کرد: در صورتی که افراد ثبت‌نامی قصد فروش این خودروها را در بازار داشته باشند و تعداد این خودروها هم در بازار محدود باشد قیمت‌ها مسلما بالا می‌رود، این در حالی است که با افزایش واردات خودرو این مشکل هم خود به خود برطرف می‌شود و نیاز چندانی هم به نظارت در این خصوص نیست و اگر قیمت‌ها معقول شود، اختلاف قیمت‌ها از بین می‌رود و دیگر دلالی هم سودی برای دلالان در بازار خودرو نخواهد داشت.

این کارشناس حوزه خودرو افزود: آنچه مسلم است افزایش قیمت خودرو تا پایان سال بیشتر از افزایش نرخ ارز نخواهد بود و قیمت‌ها در این بازار هم همان مسیری را می‌روند که بازار ارز می‌رود و در صورت تغییرات در بازار ارز قیمت خودرو هم تغییر خواهد کرد.

مشخص کنند کدام خودروها ارزان می‌شود

محمود نجفی، کارشناس حوزه خودرو نیز در خصوص وعده‌ها در مورد ارزانی خودروهای وارداتی به «اعتماد» گفت: در صورتی که این وعده‌ها عملی نشود و مردم نتیجه آن را در بازار نبینند، دلال‌بازی‌ها همچنان در این بازار وجود خواهد داشت، البته ممکن است به صورت موقتی کمی قیمت‌ها افت داشته باشد، اما باز هم مجددا قیمت‌ها افزایشی خواهد شد.

این کارشناس حوزه خودرو در ادامه افزود: اینکه به صورت کلی عنوان کنند که قیمت خودرو ارزان می‌شود، درست نیست باید به صورت دقیق اعلام کنند کدام خودروها ارزان می‌شود آیا خودروهای وارداتی ارزان می‌شود یا خودروهای داخلی، چراکه همین امروز هم خودروسازان در بخش قیمت‌گذاری خودروهای داخلی با مشکل مواجه و زیانده هم هستند و چندان اعتقادی هم به نرخ‌گذاری‌های شورای رقابت ندارند و معتقدند همچنان خودرو را با ضرر می‌فروشند.

ثبات در هزینه ساخت، قیمت خودرو را هم ثابت می‌کند

نجفی ادامه داد: این روزها نه قیمت‌های ورودی مواد اولیه قطعه‌سازان کاهش داشته و نه قیمت خودروهای داخلی کمتر از قبل شده است و تا زمانی که هزینه ساخت خودرو ثبات نداشته باشد هر روز با رشد قیمتی مواجه می‌شویم و اصولا در این شرایط چگونه می‌توان ادعای کاهش قیمت خودرو را داشت، مگر آنکه خودروسازان داخلی به سوددهی بالایی برسند و بخواهند کمی از سودشان را کمتر کنند ضمن آنکه قطعه‌سازان هم به سختی در این بازار مقاومت کرده‌اند که بعید هم هست که این مقاومت زیاد طول بکشد هر چند وزیر صمت به قطعه‌سازان هم قول پرداخت مطالبات‌شان را داده بود که به جای شش ماه یک ماهه این مطالبات را بدهد. او در مورد سرعت در ترخیص خودروهای وارداتی هم گفت: با این اقدام هم منافع ملی حفظ می‌شود و هم گمرک به حقوق و عوارض خودش می‌رسد و هم اینکه ثبت‌نام‌کنندگان زودتر به خودروهای‌شان می‌رسند.

چه تفاوتی در فرآیند ساخت خودرو در ایران و سایر کشورها وجود دارد؟

نجفی ادامه داد: موضوع دیگر اینکه باید مشخص باشد که با کدام نرخ ارز این خودروها وارد می‌شود با ارز نیمایی، ارز آزاد یا ارز دولتی و اینکه واردکنندگان خودرو باید به صورت شفاف این قضیه را مشخص کنند. این کارشناس حوزه خودرو با تاکید بر ارایه مدارک واقعی خودروهای وارداتی تصریح کرد: قیمت خودروی نویی که مدل روز است با قیمت خودرویی که در سال 2020 یا 2022 و 2019 تولید شده، فرق دارد و معمولا در کشورهای امریکایی و اروپایی و حتی در کره جنوبی زمانی که یک خودرو یکی، دو سال از تولیدش می‌گذرد و به فروش نمی‌رسد با قیمت بسیار مناسب‌تری نسبت به خودروهای روز راهی بازار می‌شود و باید مشخص باشد مدل این خودروهای وارداتی هم برای چه سالی است. او در مورد تفاوت در فرآیند ساخت خودرو نیز گفت: در کشورهای دیگر نه تنها تیراژ ساخت خودرو بالاتر از ایران است، بلکه ورودی کارخانجات از قطعه‌سازی‌ها گرفته تا خودروسازی‌ها هم با ایران فرق دارد و شاهدیم که در کشورهای دیگر نابسامانی‌هایی که ما در ایران در بخش قیمت مواد اولیه و توزیع این مواد و قطعات داریم را ندارند و فرآیند تولید بسیار آسان‌تر از ایران است.