یارانه چه کسانی حذف می‌شود؟

 از آذر 89تاکنون همه دولت‌ها موظف به حذف یارانه ثروتمندان و هریک به‌دنبال راهکاری برای انجام این وظیفه بوده‌اند، اما غالبا اقدامی نکرده‌اند.

به گزارش همشهری، دولت یازدهم در اوایل کار و بعد از اینکه مردم از پویش انصراف داوطلبانه یارانه نقدی استقبال نکردند، یارانه تعدادی از خانوارها را به‌عنوان اقشار ثروتمند حذف کرد که ضریب خطای آن به‌شدت بالا بود و دیگر ادامه پیدا نکرد. بعد از آن به‌واسطه از بین‌رفتن ارزش یارانه نقدی، عملا تلاشی برای حذف یارانه صورت نگرفت تا اینکه دولت سیزدهم بعد از افزایش یارانه‌ها، درصدد برآمد با صدک‌بندی خانوارها، فهرست یارانه‌بگیران را اندک‌اندک منظم کند که البته این مسئله نیز به نتیجه ملموسی نرسید. حالا خبرها از آماده‌شدن مصوبه حذف  یارانه نقدی پردرآمدها حکایت دارد. اگر آیین‌نامه مورد اشاره وزیر کار واقعا قادر به شناسایی و حذف یارانه ثروتمندان باشد، باید آن را به فال نیک گرفت، اما اگر به‌واسطه نقص‌های جدی در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان، باز هم یارانه خانوارهای غیرثروتمند قطع شود، تبعات اجتماعی این موضوع به مشکلی بزرگ برای دولت و کشور تبدیل خواهد شد.

کسری منابع پرداخت یارانه نقدی

هرچند آیین‌نامه مربوط به تبصره حذف یارانه پولدارها در قانون بودجه امسال با تاخیر 7 ماهه تصویب شده اما باید دید دولت تا چه حد اهتمام به اجرای آن دارد چراکه دولت چهاردهم در لایحه بودجه سال آینده، تبصره مربوط به حذف یارانه پولدارها را نیاورده است.‌احمد میدری  وزیر تعاون، ‌کار و رفاه اجتماعی در این زمینه به تسنیم گفت: برای حذف افراد پردرآمد از یارانه‌های نقدی یک آیین‌نامه هفته قبل در دولت مطرح و بررسی شد و به تصویب رسید که هفته جاری ابلاغ می‌شود.

وی در پاسخ به این که آیا در لایحه بودجه سال آینده هم مطلبی برای حذف افراد پردرآمد از یارانه‌ها و پرداخت یارانه بیشتر به نیازمندان، دیده شده است، ‌ گفت: خیر، چیزی در لایحه بودجه نیامده است.‌میدری همچنین در مورد اجرای کالابرگ الکترونیکی نیز بیان داشت، سال قبل مبلغی برای کالابرگ در بودجه دیده نشد، در لایحه بودجه 1404 هم اعتباری برای کالابرگ دیده نشده است.

در قانون بودجه امسال، 315هزار میلیارد تومان منابع برای یارانه نقدی، معیشتی و کالابرگ الکترونیکی در نظر گرفته شده است اما طبق گزارش‌های غیررسمی، منابع هدفمندی یارانه‌ها کسری بودجه حدودا 200 هزار میلیارد تومانی دارد. بنابراین یکی از راهکارها برای کاهش این کسری، حذف یارانه پولدارها است.

قاعده کلی در حوزه پرداخت یارانه نقدی این است که افراد جامعه به‌ترتیب استطاعت مالی فهرست شوند و اولویت دریافت حمایت از پایین فهرست، یعنی کم‌درآمدترین اقشار باشد. با این حساب، اگر بنا باشد به 9دهک یارانه پرداخت شود، باید 10درصد ثروتمندتر جامعه که در دهک دهم قرار می‌گیرند در فهرست یارانه حذف شوند، اما ملاک‌های تشخیص ثروتمندی کدام است؟ سال‌ها پیش، یعنی از اوایل دهه 90 که بحث تجهیز بانک اطلاعاتی پایگاه رفاه ایرانیان داغ شد، چالش‌هایی برای آزمون وسع خانوارها وجود داشت. تا مدت‌ها این بانک اطلاعات قادر به پردازش اطلاعات مالی حوزه چک نبود و عملا گردش مالی با چک در معادلات آزمون وسع گنجانده نمی‌شد، اما به‌تدریج با اصلاح قانون چک و صیادی‌شدن چک‌ها، این نقص برطرف شد. چالش دیگر، نبود بانک اطلاعاتی جامع و شفاف در حوزه املاک و مستغلات بود که حداقل تا پاییز سال پیش همچنان وجود داشت و در یک سال اخیر نیز اتفاقی که منجر به رفع این چالش شده باشد، رخ نداده است. با این حساب، این موضوع همچنان پاشنه آشیل آزمون وسع خانوارهاست و به‌راحتی می‌تواند یک ملّاک بزرگ با گردش مالی پایین را نسبت به یک مستأجر طبقه متوسط با گردش مالی بالاتر، کم‌درآمدتر حساب کند.یارانه نقدی که نخستین مرحله واریز آن در آذر ۱۳۸۹ اجرا شد، در زمان حاضر به یک دغدغه برای دولت‌ها تبدیل شده است و تاکنون دولت‌های مختلف با طرح و ایده‌های گوناگون سعی کرده‌اند آن را اجرا کنند.