نحوه پرداخت یارانه‌ها تغییر کرد؟

طرح کالابرگ ادامه می‌یابد؟ این پرسشی است که با تغییر دولت و ریاست جمهوری مسعود پزشکیان بارها مطرح شده است؛ درباره طرحی که از سال ۱۴۰۱ و در دولت ابراهیم رئیسی کلید خورد و تا پایان تیرماه ۱۴۰۳ ادامه داشت. اگرچه در لایحه بودجه سال آینده رد پای این سیاست وجود دارد، اما ساز و کار اجرای آن مشخص نیست. سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها به اقتصادنیوز درباره طرح جدید این سیاست در ۱۴۰۴ می‌گوید.

به گزارش اقتصاد آنلاین، اگرچه دولتی‌ها در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ و در تبصره مربوط به حمایت‌های اجتماعی (تبصره  «۱۳») با اشاره به موضوع کالابرگ الکترونیکی تاکید کردند که  «در صورت درخواست سرپرستان خانوار مشمول یارانه نقدی»، امکان «تغییر شیوه پرداخت از نقدی به کالابرگ الکترونیکی» وجود دارد به شرط آنکه این اقدام به صورت «داوطلبانه» و «بدون هر گونه مبلغ تشویقی (اضافه بر مبلغ یارانه نقدی)» باشد اما کمیسیون تلفیق با تغییراتی این بند را به تصویب رساند.

حالا آنچه در کمیسیون تلفیق به تصویب رسیده این است که «در صورت درخواست سرپرستان خانوار مشمول یارانه نقدی» مبنی بر «تغییر شیوه پرداخت از نقدی به کالابرگ الکترونیکی» این داوطلبان می توانند به صورت «داوطلبانه»  از «مبالغ کالابرگ الکترونیک» استفاده کنند.

سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها نیز موظف است سازوکار اجرائی لازم را برای افراد متقاضی مهیا نموده و دستورالعمل اجرائی آن را با تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ نماید.

این یک سیاست جدید در ارائه کالابرگ الکترونیک است که دولتی‌ها در صورت تصویب این بند در صحن علنی باید برای سال آینده در پیش گیرند. سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه ها در گفت و گو با اقتصادنیوز، با اشاره به اینکه  این موضوع جدید درباره نحوه ارائه کالابرگ برای سال آینده مطرح است، تاکید کرد که «البته در صورت تصویب در مجلس دولت باید برای نحوه اجرای آن تمهیداتی اندیشیده شود؛ موضوعی که امکان انتقال یارانه نقدی بر اعتبار کالابرگ الکترونیک را فراهم می‌کند. البته این موضوع با درخواست یارانه‌بگیر انجام خواهد شد.»

اجرای این سیاست به سال ۱۴۰۱ باز می‌گردد؛ زمانی که مجلس در قانون بودجه آن سال تاکید کرده بود که دولتی‌ها باید در ازای حذف سیاست تخصیص ارز ترجیحی به کالاهای اساسی مابه‌التفاوت آن را در قالب کالابرگ الکترونیک به دهک‌های کم‌درآمد ارائه دهند. اگرچه دولت سیزدهم اجرای این سیاست را با تاخیر آغاز کرد، اما در نهایت این برنامه چند دوره اجرا شد. البته، آخرین بار تیرماه امسال بود که کالابرگ الکترونیک در اختیار مشمولان قرار گرفت و تا امروز خبری از اجرای آن در دولت پزشکیان نیست.

با این همه، طیبه حسینی، سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها در پاسخ به این سوال که رویکرد دولت جدید درباره اجرای این برنامه چیست به جزئیات مربوط به آن در لایحه بودجه سال آینده اشاره کرد و خبر داد که در لایحه بودجه ۱۴۰۴ سازمان هدفمندی یارانه‌ها متولی کالابرگ شده است.

به گفته حسینی، سازوکار این سیاست نیز بدین‌گونه پیش‌بینی شده که سازمان درخواست افرادی که می‌خواهند یارانه نقدی‌شان را به صورت کالابرگ دریافت کنند، می‌گیرد و سازوکارش را مشخص می‌کند.

به گفته حسینی،  منطق دولت این بوده است که حق انتخاب به مردم بدهد، یعنی فرد انتخاب کند که یارانه نقدی می‌خواهد یا کالابرگ. ولی قرار نیست مبلغ آن افزایش یابد.

حسینی افزود: بعد از اینکه یارانه‌بگیر انتخاب کرد که برای مثال از کالابرگ استفاده کند، سازوکارش بر اساس وظیفه ای که قانون بر عهده سازمان هدفمندی یارانه ها قرار داده، توسط سازمان تعیین می‌شود.

بر اساس اظهارات سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه، این موضوع فعلا در لایحه بودجه مطرح شده که اگر در صحن علنی مصوب شود، به سازمان ابلاغ خواهد شد و سپس ما آیین‌نامه می‌نویسیم و جزئیات آن مشخص می‌شود.

کالابرگ از چه زمانی کلید خورد؟

طیبه حسینی،  سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها درباره آغاز پرداخت کالابرگ گفت: «پرداخت کالابرگ از خرداد ماه ۱۴۰۱ شروع شد. در ابتدا تنها مربوط به دهک‌های اول تا سوم درآمدی می‌شد اما به مرور افراد تا دهک هفتم نیز مشمول آن شدند.».

حسینی درباره سازوکار اجرای این سیاست نیز افزود: «سازوکار آن نیز اینگونه بود که به میزان خریدی که افراد انجام می‌دادند، درصدی هم دولت پرداخت می‌کرد. البته این تصمیم فقط شامل ۱۱ قلم کالای اساسی که به دنبال حذف ارز ترجیحی ملاک قرار گرفته بودند، می‌شد. آن رقم افزایشی که برای کالابرگ بود و رقم دیگری که افراد خرید می‌کردند، از مبلغ یارانه‌شان کم می‌شد و رقم اضافه‌تر به صورت تشویقی به افراد داده می‌شد.».

چقدر بابت کالابرگ پرداخت شد؟

وی درباره یارانه فجرانه هم توضیح داد: «اما در بهمن ۱۴۰۲ دولت یک طرح فجرانه را در پیش گرفت و قرار بر این شد کالابرگ را طی سه ماه به مردم بدهد. مبلغ آن نیز ۲۲۰ هزار تومان در قالب کالابرگ تشویقی بود و شامل همان ۱۱ قلم کالای اساسی می‌شد. دولت اعلام کرد که هر کسی هر میزان کالا بخرد، مبلغ تشویقی به او اختصاص داده می‌شود.». 

حسینی در ادامه گفت: «پرداختی بابت کالابرگ در سال‌های ۱۴۰۱، ۱۴۰۲ و  تا پایان تیرماه ۱۴۰۳ انجام شد. کل مبلغی که بابت کالابرگ پرداخت شد، رقم ۴۳.۳ همت بود. این مبلغ علاوه بر یارانه نقدی بوده که به افراد داده شد.».

بر اساس این گزارش، طبق تازه‌ترین اظهارات محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز مجلس در حوزه معیشت متمرکز بر حوزه کالابرگ در پنج دهک پایین جامعه خواهد بود. باید دید اقشار کم‌درآمد جامعه سال آینده از طرح کالابرگ استقبال خواهند کرد یا انتخابشان پول نقد است تا بخش دیگری از نیازهای‌شان مانند آموزش، درمان یا پوشاک تامین شود.