اروپایی‌ها به خاطر ایران روابطشان با آمریکا را به خطر نمی‌اندازند/ عربستان و اسرائیل در وخیم‌کردن شرایط برجام نقش داشتند

اعتمادآنلاین| آتنا شهبازی- دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از همان ابتدا که به قدرت رسید با توافق هسته‌ای ایران مخالف بود و آن را فاجعه‌بار توصیف کرد. متحدان اروپایی او اخیرا تلاش‌های فراوانی کردند تا بتوانند او را متقاعد کنند در برجام باقی بماند. شب گذشته او در توییتر خود نوشت که تصمیمش درباره ایران را امروز ساعت 22:30 به وقت تهران اعلام می‌کند. فریدون مجلسی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل معتقد است که عربستان و اسرائیل نقش به‌سزایی در وخیم کردن اوضاع داشته‌اند.

*ترامپ می‌تواند به‌طور کامل از برجام خارج شود و یا اینکه در برجام بماند اما عملاً تحریم‌هایی بر ایران اعمال کند تا شرکت‌های اروپایی نتوانند با ایران همکاری تجاری کنند. در هر دو حالت واکنش ایران چه خواهد بود؟

بستگی دارد که این واکنش مربوط به جناح سیاسی و دیپلماسی باشد یا جناحی که ظاهراً خودش از فروپاشی برجام ناراضی نیست. مسلماً با تبلیغات عربستان و اسرائیل علیه ایران، اوضاع تشدید شده است. آن‌ها طوری وانمود می‌کنند که ایران باید متحمل خساراتی شود، باید از صدور نفعش جلوگیری شود و توانمندی‌هایش در داخل و خارج ایران محدود شود. عملاً با تبلیغات نادرست این مسئله را در جهان جا انداخته‌اند.

*آیا فقط عربستان و اسرائیل در این وضعیت نقش دارند یا کشورهای دیگر هم با آن‌ها همراهی می‌کنند؟

تنها آمریکا حامی اسرائیل نیست، اروپا و روسیه هم از او حمایت می‌کنند. کشورهای عربی هم بعد از سال‌ها جنگ و ستیز، با به دست آوردن ثروت بسیار دیگر خسته شده‌اند و می‌خواهند به تقویت اقتصادشان بپردازند. بیرون رفتن از برجام بی‌معنی است. آمریکا باید به جای بیرون رفتن، بگوید فسخ کردن یک‌جانبه قراردادی که، حق فسخ آن را ندارد؛ چرا که ایران به تعهدات خودش عمل کرده است. باشگاه نیست که عضو آن شده باشند و بخواهند خارج شوند. نیازی هم به این تمدید‌های 6 ماهه نیست. این‌ بدعتی است که آمریکایی‌ها گذاشتند و 6 ماه به 6 ماه ایران را معلق نگه می‌دارند و همین موضوع باعث شده که کشورهای اروپایی هم‌ روی همکاری با ایران حساب نکنند. به‌هرحال، ایالات‌متحده بزرگ‌ترین و قوی‌ترین اقتصاد جهان است و اروپایی‌ها نمی‌خواهد به خاطر ایران روابط خودشان با آمریکا را به مخاطره بیندازند، خصوصاً آنکه در به رسمیت شناختن اسرائیل باهم همگام هستند.

*اگر آمریکا از برجام خارج شود، تکلیف ایران چه می‌شود؟

درهرصورت، چه آمریکا بگوید می‌خواهد از این توافق خارج شود، چه این قرارداد را پاره کند، همان‌طور که رودی جولیانی آن را به‌صورت نمادین پاره کرد و یا اینکه با شرایط معلق نگه‌ داشتن ایران در برجام بماند، برای ایران فرقی ندارد؛ اما به نظر می‌رسد در حال حاضر، تصمیم گرفتند که شدت عمل بیشتری به خرج دهند به صورتی تحریم‌ها را تحت عنوان دوجانبه تشدید کنند. زیر سؤال بردن موجودیت اسرائیل را بهانه‌ای برای تشدید تحریم‌ها کرده‌اند. عربستان هم خصومت دیرینه‌ خودش را آشکار می‌کند. مخصوصاً عربستان با این سیاست مدرنیزاسیون لرزانی که ولیعهدش در پیش‌گرفته و نگران واکنش‌های داخلی است، ترجیح می‌دهد با دامن زدن به دشمنی خارجی، مسائل داخلی را در سایه قرار دهد. همه این‌ها وضعیتی است که پیش از اینکه تحریم‌ها تشدید شود، آثار آن را می‌بینیم. در واقع، شاهد تأثیرگذاری آن در نرخ ارز و تزلزل در بازار هستیم. ضمناً اسرائیل به‌صورت رسمی و جدی در تبلیغات خودش اعلام کرده که تحمل ادامه حضور مستقیم ایران در سوریه را ندارد. باید دید که چگونه می‌توان ضمن دفع خطر، از بهانه‌های ایران هراسی جلوگیری کرد.

*برخی جریان‌های مخالف دولت در داخل ایران مانند ترامپ به برجام حمله می‌کنند. این اختلافات داخلی چقدر می‌تواند در پایبندی طرف‌های خارجی به برجام تأثیرگذار باشد؟

این موضوع جدی است. بهانه‌ای که تاکنون ما را به لبه جنگ رسانده، همین است. مردم به آقای روحانی که گفت من کلید حل تحریم‌ها را در دست دارم رأی دادند. مردم به صلح، آرامش، رفاه، توسعه اقتصادی و ممانعت از جنگ رأی دادند. گروه مقابل روحانی که درواقع دولت پیشین است بیشتر با پنهان‌کاری و ناپدید کردن درآمد‌های نفتی جلو می‌رفت. این‌ها مسائلی بود که باعث شد مردم به کسی که برخلاف آن‌ها حرف می‌زد رأی دهند. حالا باید دید که آیا رأی مردم محترم شناخته خواهد شد یا همان پنهان‌کاری، به آستانه جنگ بردن و در التهاب و خطر گذاشتن مردم. تمام این‌ مسائل ناشی از اقدامات کسانی است که به روش‌های مسالمت‌آمیز، اعتدالی و عقلانی پشت کردند و ظاهراً خواهان جنگ هستند. من نمی‌دانم چه خواهد شد؛ اما فکر می‌کنم باید در روابط دیپلماسی کسانی که در اختیار دولت نیستند هم حضورداشته باشند تا به نتایج مذاکرات متعهد شوند.