شکاف جدی میان یهودیان آمریکا و یهودیان اسرائیل

اعتمادآنلاین| جاناتان وایزمن در نیویورک‌تایمز نوشت: رویدادهای سال گذشته باعث شد جامعه یهودیان آمریکا بیش از هر زمانی از یهودیان اسراییلی دور شوند. دونالد ترامپ که هواداران زیادی در اسراییل دارد اما میان یهودیان آمریکا محبوبیتی ندارد، سفارت آمریکا در تل‌آویو را در ماه می به بیت‌المقدس انتقال داد؛ اقدامی که از سوی رهبران تندرو انجیلستی مانند جان هگی و رابرت جفرس تقدیس و گرامی داشته شد.

در ادامه این مطلب آمده است: در ماه اکتبر پس از کشته شدن یازده یهودی در کنیسه شهر پیتسبورگ، ترامپ برای ادای احترام راهی آن شهر شد اما اعضای جامعه یهودیت این شهر که در سکوت مشغول عزاداری بودند، در اعتراض به ورود او به خیابان‌ها ریختند. اما تنها مقام رسمی که در کنیسه این شهر از ترامپ استقبال کرد، «ران درمر» نماینده اسراییل در سازمان ملل بود.

یوسی کلین هالوی، نویسنده اسراییلی متولد آمریکا، احساس مردم اسراییل به ترامپ را به خوبی آشکار می‌کند: «یهودیان اسراییل عمیقأ معتقدند که ترامپ درک درستی از تهدیدات موجودیتی آنها دارد. در اقدامات او مانند تقبیح توافق هسته‌ای با ایران که به باور بسیاری از اسراییلی‌ها خطری امنیتی برایشان است، یا انتقال سفارت از تل‌آویو به بیت‌المقدس و اساسا انجام هر کاری که دولت نتانیاهو خواستار آن است، مردم اسراییلی رییس‌جمهوری را می‌بینند که تلاش می‌کند تا امنیت آنها را تامین کند».

اما در طرف مقابل، یهودیان آمریکا ترامپ را یک تهدید موجودیتی برای خودشان می‌دانند؛ رهبری که به اعتقاد آنها به تعصبات ناسیونالیستی دامن می‌زند، احساسات ضد یهودی را برمی‌انگیزد و از رفع نفرت و خشونتی که در اطراف جنبش سیاسی او دیده می‌شود، عاجز است. گزارش‌های «اف‌بی‌آی» نشان می‌دهد که جنایات تعصب گرایانه در آمریکا در سال 2017 افزایشی 17 درصدی داشته و نرخ این جنایات علیه یهودیان به تنهایی 37 درصد رشد کرده است. میکاییل سیگل، خاخام ارشد در کنیسه شیکاگو که صهیونیستی تندرو است می‌گوید: «در حالی که هیچ یک از دو طرف اهمیتی برای هم قائل نیستند، مانند دو طرف رودی هستند که نمی‌توان پلی میان آنها احداث کرد».

البته اقلیتی میان یهودیان اسراییل هستند که اعتقادی به عملکرد ترامپ ندارند، همان‌گونه که اقلیتی نیز در آمریکا از حامیان ترامپ هستند. در انتخابات میان‌دوره‌ای قبلی، 75 درصد از یهودیان آمریکا به دموکرات‌ها رای دادند در حالی که 69 درصد از اسراییلی‌ها نگاه مثبتی به دولت ترامپ دارند. در دولت اوباما این رقم 49 درصد بود.

اسراییل یکی از معدود دولت های توسعه‌یافته ای است که در آن وجهه آمریکا میان افکار عمومی پس از روی کار آمدن ترامپ ارتقا یافته است. بخشی از اختلاف‌نظر میان یهودیان آمریکایی و اسراییلی، به موضع‌گیری نتانیاهو در سطح بین‌المللی برمی‌گردد. نتانیاهو رویکردی مشابه رهبر مستبد مجارستان، ویکتور اوربان در پیش گرفته که با راه انداختن کمپینی ضدیهودی در این کشور به قدرت رسید. نتانیاهو در صف رهبران فراملی‌گرایی مانند رودریگو دوترته در فیلیپین، بولسونارو در برزیل و دولت لهستان قرار می‌گیرد که قانونی به تصویب رسانده که مسئول دانستن لهستان در هولوکاست را جرم انگاری کرده است.

ترامپ از معدود رهبرانی بود که پس از افشای قتل جمال خاشقجی، به ترامپ اصرار ورزید که اتحاد خود با ولیعهد عربستان را حفظ کند. حتی یاییر پسر نتانیاهوبه علت نوشتن پستی مبنی بر اینکه ترجیح می‌دهد تمام مسلمانان از اسراییل اخراج شوند، برای مدتی از فیسبوک اخراج شد. نتانیاهو ماه گذشته با اعلام جرم علیه خود و ایجاد شکاف در ائتلافی که از او حمایت می‌کند، تصمیم گرفت انتخابات پیش از موعد را برای تقویت موضع سیاسی خود برگزار کند.

با فرارسیدن انتخابات، کمپین تبلیغاتی او بار دیگر بر ارزش‌های جامعه یهودیان آمریکا سایه می‌افکند. در انتخابات قبلی، او به یهودیان راست‌گرا هشدار داده بود که یهودیان چپ، اعراب را سوار اتوبوس کرده‌اند و به سمت حوزه‌های رای‌گیری در حرکت هستند. در هر صورت سیاستمداران و شهروندان اسراییلی، نگاه مثبتی به یهودیان آمریکا ندارند. اما مسیحیان انجیلک، پایگاهی در واشنگتن برای اسراییل ایجاد کرده‌اند که بسیار بانفوذتر از جامعه یهودیان آمریکایی است.

شکاف میان یهودیان اسراییل و آمریکا، ریشه‌ای فراتر از افکار سیاسی دارد. حتی قانونی اخیرا در اسراییل به تصویب رسیده که پذیرش قانونی یهودیان غیرارتدوکس را انحصارا بر عهده مقام ارشد خاخام در اسراییل گذاشته است. حتی خاخام ارشد اشکنازی در اسراییل، پس از قتل عام پیتسبورگ، مرکز یهودیان این شهر را کنیسه ندانست و آن را مرکزی با تمایلات یهودی‌گرایانه نامید. اکنون فقط ازدواج یهودیان به سبک ارتدوکس در اسراییل رسمیت قانونی دارد.

یهودیان اصلاح‌طلب را هنگام عبادت در دیوار غربی بیرون راندند و وعده‌ها به زنان یهودی برای تلطیف رویکرد خاخام‌ها، نتیجه دلگرم‌کننده‌ای نداشته است. اخیرا به زنان یهودی معترض هشدار داده شد که اگر از بخش کوچک مختص زنان خارج شوند، به طور کلی اجازه حضور در دیوار غربی از آنها سلب خواهد شد. وضعیت حقوق و خودمختاری فلسطینیان نیز تا زمان برگزاری انتخابات جدید، تقریبا در بن‌بست باقی خواهد ماند. راه‌حل دو کشوری دیگر به‌مثابه یک لطیفه ناخوشایند می‌ماند.

به یهودیان آمریکا گفته می‌شود که صبور باشید. مذاکرات در راه است و فلسطینی‌ها کشور مستقل خود را خواهند داشت. همزمان با این تحولات، تمایل برای تحریم اسراییل و خارج کردن سرمایه‌ها از این دولت میان جنبش‌های آمریکایی در حال رشد است. در حزب دموکرات شاهد برآمدن چهره‌های جدیدی مانند نماینده مجلس، ایلهان عمر از مینسوتا و رشیده تلایب از میشیگان هستیم که مایلند صریحا درباره حقوق و استقلال فلسطینیان بحث کنند.

البته یهودیان آمریکا نیز مانند یهودیان اسراییل، یکپارچه نیستند. در جامعه یهودیت آمریکا، یک شکاف نسلی برجسته وجود دارد که فراتر از ایدئولوژی است. نسل مسن این یهودیان، عملکرد و اشتباهات گذشته دولت‌های اسراییل را بهتر به یاد می‌آورند. نسل جوان، چیزی از مفهوم کلاسیک اسراییل در ذهن ندارد. آنها شاهد 45 سال دولت قدرتمند اسراییل پس از آخرین تهدید جدی موجودیتی، یعنی جنگ با اعراب هستند. یهودیان آمریکا مدت 150 سال است که راه خود را در پیش گرفته‌اند و تقریبا شاخه‌ای جدید از این دین باستانی را تأسیس کرده‌اند. در سال 1885 اجداد این یهودیان، در پیتسبورگ گردهم آمدند و مکتب جدیدی راه انداختند که توجه کمتری به اصل بازگشت به سرزمین موعود دارد و بیشتر متمرکز بر هدف اصلاح جهانی از هم گسیخته است.

یک خاخام معتقد به این طریقت می‌گوید، یهودیان از طریق همزیستی و تعامل با مردم جهان باید به تحقق هدف خداوند کمک کنند. برای مردمی که هزاران سال به سبک سنتی خود در انزوا عبادت و زندگی کرده‌اند، این تحولی بزرگ محسوب می‌شود. اما برای اکثر یهودیان امروزی آمریکا، این نگرش به عنوان بنیان دینی اعتقاداتشان کاملا پذیرفته شده است. یعنی ساختن دنیایی که آبادتر و اهل مداراتر از گذشته است.

تابستان گذشته با بازداشت یک خاخام محافظه‌کار توسط پلیس اسراییل به جرم برگزاری یک ازدواج به طریق غیرارتدوکس، خشم رهبران یهودیت آمریکایی برانگیخته شد. خاخام استیون ورنیک از کنیسه‌های آمریکا در اعتراض به این اقدام در نامه‌ای به مقامات اسراییل نوشت «دیگر نمی‌توان از شکاف میان این دو جامعه یهودیت گفت بلکه اکنون یک دره به وجود آمده است».

خاخام من در واشینگتن، دانیل زمل از قول یکی از همتایان خود در اسراییل برای من نوشت که: «برای نخستین بار در طول حیاتم در اسراییل، سایه تهدید را حس می‌کنم. این یک تهدید خارجی نیست بلکه یک تهدید داخلی از جانب ملی‌گرایان و نژادپرستان است».

صهیونیزم در طول قرن نوزدهم و نیمه نخست قرن بیستم، موجب شکاف میان جامعه یهودیت آمریکایی شده بود. این شکاف‌ها در دهه‌های نخست تشکیل دولت اسراییل پابرجا بودند و تنها پس از پیروزی در جنگ علیه اعراب بود که کمرنگ شدند. امروز دیگر بسیاری از جوانان یهودی آمریکا معتقدند، مشکل اسراییل، مشکل خودش است و ما کشور خودمان را داریم. امروز حدود 6/5 میلیون یهودی در اسراییل و 5/7 میلیون یهودی در آمریکا زندگی می‌کنند که نگاه کاملا متفاوتی به جهان دارند.

منبع: انتخاب