سرنوشت نامعلوم کودکان داعش

اعتمادآنلاین| در دهه 80 قرن گذشته میلادی، تصاویر کودکان گرسنه اتیوپیایی موجی از وحشت را در میان مردم جهان به راه انداخت و سیل کمک‌ها را به سوی این کشور روانه ساخت. در دهه 90 همان قرن نیز موجی از واکنش‌ها نسبت به قتل کودکان بوسنیایی توسط تک‌تیراندازهای صرب شکل گرفت.

بحران‌های دیگری مانند دارفور، یمن و... نیز با چهره کودکان قربانی آن به جهانیان شناسانده شد.

با این حال کودکان دیگری هم در خاورمیانه هستند که چندان مورد توجه رسانه‌ها واقع نمی‌شوند یا اگر هم مورد توجه قرار می‌گیرند، همدردی افکار عمومی را در پی ندارد.

به اعتقاد برخی کارشناسان، کودکان داعش که در واقع فرزندان منسوب به جنگجویان داعش هستند امروز سرنوشت مبهمی در اردوگاه‌های آوارگان در عراق و سوریه، یا در زندان کنار مادران داعشی خود، دارند؛ سرنوشتی که می‌تواند تبعات سنگینی را نه تنها برای آنها بلکه برای آینده منطقه به همراه داشته باشد.

به گفته یکی از کارشناسان عراقی، پایش صورت‌گرفته در رابطه با حضور جنگجویان خارجی در صفوف داعش، نشان می‌دهد داعش میزبان حضور جنگجویانی از صد کشور جهان بود.

افرادی با ملیت‌ها و قومیت‌های مختلف که گاه با گذرنامه‌های جعلی و حتی با نامی مستعار خود را به مناطق تحت کنترل داعش رسانده، با همان هویت جعلی در آنجا زندگی کرده، با زنان و دختران محلی یا با زنان داعشی که از دیگر کشورها به این منطقه آمده بودند ازدواج کرده و اگر مدارکی دال بر ازدواج و تبعیت فرزندان هم وجود داشته باشد مدارک گروه داعش است که چندان مورد قبول مراجع قضایی عراقی نیست.

در سایه چنین فرایندی، هم‌اکنون کودکان حاصل از این ازدواج‌ها بدون هویت و شاید در شرایطی بدتر بدون والدینی که بتوانند تابعیت‌شان را حداقل به شکل شفاهی و ادعایی مشخص کنند با سرنوشتی نامعلوم به زندگی ادامه می‌دهند.

«ژولیت توما»، کارمند سازمان یونیسف، در این‌باره به بخش عربی رادیو سوئیس می‌گوید: اینها کودکان مطرودی هستند که حتی در صورت مشخص شدن تابعیت نیز کسی حاضر به پذیرش‌شان نیست.

به گفته «توما» فقط در اردوگاه «الهول» سوریه، 70 هزار نفر از خانواده‌های بازماندگان داعش جمع‌آوری شده‌اند؛ در میان این خانواده‌ها دست‌کم هزار کودک بی‌سرپرست به چشم می‌خورد که ظاهراً والدین‌شان در جنگ‌های داعش کشته شده‌اند.

این در حالی است که رسانه‌های عراقی هم از حضور تعداد قابل توجهی از کودکانی با این شرایط در اردوگاه‌های آوارگان داخل کشورشان خبر داده‌اند.

تا به حال کشورهایی همچون آلمان، روسیه و تاجیکستان شماری از کودکان اتباع خود را از عراق منتقل کرده‌اند.

به گفته کارشناسان، خانواده‌های داعشی نجات‌یافته از جنگ، به خصوص کودکان بی‌هویت، دولت عراق را در دوره پساداعش با بحران مرکبی مواجه کرده است.

کودکان بی‌سرپرست، کودکانی که سرپرست‌شان در زندان به سر می‌برد، کودکان، دختران و زنانی که به بردگی جنسی گرفته شده‌اند و کودکانی که مادر عراقی داشته‌اند اما در دوره اشغال یک‌سوم از خاک عراق توسط داعش، از پدرانی غیرعراقی در آن مناطق به دنیا آمده‌اند و به طور حتم دارای اوراق هویت نیستند، بخشی از این بحران به شمار می‌روند.

بر اساس آمار دولت عراق، حدود یک هزار و صد کودک به همراه مادران داعشی خود در زندان به سر می‌برند که بسیاری از این مادران به حبس ابد محکوم شده‌اند و دولت‌های متبوع مادران‌شان هم حاضر به برقراری تماس با آنها نیستند.

از سوی دیگر چند صد نفر از نوجوانان نیز به دلیل جنگ در صفوف داعش در پیچ‌وخم دادگاه‌های عراق هستند که به گفته سخنگوی شورای عالی قضایی عراق، 77 دختر نوجوان هم در میان آنها به چشم می‌خورد.

طبق دستورالعمل‌های موجود، کودکان و افرادی که دارای اوراق هویت رسمی نیستند تا زمان مشخص شدن تابعیت حق خروج از اردوگاه را ندارند و این موضوع حتی هنگام بروز سخت‌ترین بیماری‌ها هم لازم‌الاجرا است.

به اعتقاد کارشناسان، در سایه بی‌تفاوتی بسیاری از کشورها در رابطه با سرنوشت اتباع و فرزندان اتباع خود از یک سو وسخت‌گیری‌های شدید مسئولان عراقی از سوی دیگر، بازماندگان جنگ علیه داعش، به ویژه کودکان، سرنوشت نامعلومی پیدا کرده‌اند که احتمال لغزش آنها و تبدیل شدن‌شان به تروریست‌های بالقوه حتی در داخل این اردوگاه‌ها نیز بسیار زیاد است.