روابط تاریخی ایران و ژاپن نباید تحت تاثیر فشار کشورهای دیگر قرار گیرد

اعتمادآنلاین| با توجه به سفر «شینزو آبه» نخست‌وزیر ژاپن به تهران، به ویژه آنکه دستگاه رسانه‌ای غرب سعی در القاء حضور او در تهران برای وساطت میان ایران و آمریکا جهت مقدمه‌چینی مذاکرات دو جانبه دارند، نورنیوز مصاحبه‌ای با «مرتضی رحمانی موحد» سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار کشورمان در توکیو داشته تا در گفتگویی جوانب مختلف این سفرـ که اولین سفر یک نخست‌وزیر ژاپن به تهران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران محسوب می‌شودـ بررسی شود.

مشروح این گفتگو به شرح زیر است:

*سفر آبه به تهران اولین سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی است؛ مهمترین دلیل و هدف این سفر در شرایط کنونی را چه می دانید؟
اصولا مشترکات دو کشور می تواند یکی از بسترهای گسترش روابط دو جانبه باشد اما با وجود برقرار بودن این اصل در مناسبات ایران و ژاپن، روابط دو کشور تحت تاثیر فشار کشور ثالث قرار گرفته است.

بیش از 80 درصد انرژی فسیلی ژاپن از منطقه خلیج فارس تامین می شود، پس منطقی به نظر می‌رسد که ژاپن در خصوص تحولات و تنش‌های موجود در این منطقه حساس بوده وعکس‌العمل نشان دهد. طبیعتا ژاپن برای صیانت از منافع خود از مجموعه ظرفیت‌های قابل فعال‌سازی برای حل و فصل تنش‌ها و مشکلات و برقراری ثبات لازم در منطقه استفاده خواهد کرد.

بر این اساس ژاپن در تلاش است با استفاده از روابط دوستانه خود با ایران و آمریکا حداکثر مساعی ممکن را برای تحقق این هدف بکار گیرد. به موازات این امر نباید از رابطه دوستانه و نزدیک ژاپن با کشورهای منطقه خلیج فارس نیز غافل ماند، به طور طبیعی این مناسبات می‌تواند در ایجاد بستر لازم برای برقراری مفاهمه و گفتگوی منطقه ای به‌کار گرفته شود.

*ژاپن یکی از متحدان اصلی امریکا در شرق دور است. در حال حاضر و با توجه به حجم دشمنی‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران، روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور ایران و ژاپن در چه سطحی است؟

بدون شک برخی از حوزه‌های روابط ایران و ژاپن به ویژه در بخش اقتصادی تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا قرار گرفته است. اما در برخی زمینه‌ها اختلاف نظرهایی بین امریکا و ژاپن در مسائل جهانی وجود دارد که از آن جمله می توان به واکنش توکیو نسبت به خروج آمریکا از برجام اشاره کرد.

همچنین خروج آمریکا از قرارداد مشارکت تجاری موسوم به TPP و پیمان آب‌و‌هوایی پاریس نیز افزون بر موضوع برجام مسئله مورد اختلاف نظر دو کشور است.

روابط اقتصادی ایران و ژاپن در حال حاضر متاثر از تهدید شرکت‌های ژاپنی از سوی امریکا برای خرید نفت و ممانعت از توسعه روابط با ایران است. باید تلاش نمود همکاری‌های دوجانبه را فارغ از این تحولات شکل داد و با استفاده از روش‌های ابتکاری زمینه ایجاد ثبات و پایداری در روابط اقتصادی و توسعه حضور شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران ژاپنی در ایران فراهم کرد.

*میزان تمایل واقعی ژاپن به گسترش و تداوم روابط با ایران به ویژه در حوزه مسائل اقتصادی و تجاری را چگونه ارزیابی می کنید؟
به‌صورت سنتی و معمول علاقه زیادی از سوی شرکتهای ژاپنی برای حفظ و توسعه رابطه با کشورمان وجود دارد. این امر همواره و در ملاقات‌های متعدد با مقامات ژاپنی مورد تاکید قرار گرفته است. اما محافظه‌کاری سنتی حاکم بر رفتارهای سیاسی و اقتصادی ژاپنی‌ها نیز یکی از مولفه‌های اصلی تاثیر گذار بر تصمیم‌گیری شرکتهای ژاپنی برای تداوم همکاری است.

نکته مهم در گسترش و تداوم روابط اقتصادی موضوع خرید نفت از ایران و برقراری کانال تبادلات بانکی بین دو کشور می باشد. از سوی دیگر بدلیل ارتباطات گسترده و درهم تنیدگی اقتصاد ژاپن با امریکا میزان ریسک‌پذیری شرکتهای ژاپنی بدلیل ترس آنها از مجازات شدید از سوی آمریکا در شرایط حداقلی است. ایران بارها اعلام کرده که روابط سنتی و تاریخی دو کشور نباید تحت‌الشعاع سیاست‌ها و فشارهای کشور ثالث قرار گیرد زیرا این امر موجب از دست رفتن فرصت ها در بازار بزرگ ایران برای شرکت‌های ژاپنی خواهد شد.

*آیا ژاپن می تواند شریک قابل اعتمادی برای جمهوری اسلامی در حوزه های مختلف به ویژه اقتصادی و فناوری باشد؟
برقراری روابط راهبردی با هر کشوری نیازمند پایه گذاری مبانی و ساختارها اصولی و استاندارد در روابط دو جانبه است. تحقق این مهم نیز در گرو اعتمادی‌سازی همه جانبه و متقابل است.

به‌صورت بالقوه ژاپن با کشورهای بسیاری در جهان و در منطقه ما ارتباطات و همکاری بلندمدت در حوزه‌های مورد علاقه دو طرف ایجاد کرده است. با توجه به ظرفیت‌های بسیار گسترده جمهوری اسلامی ایران در زمینه های انرژی ، محیط زیست، زیرساخت‌های صنعتی و تولیدی، بهداشت و فناورری‌های نوین، این امر از نگاه ژاپنی ها یک فرصت و رویکرد برای توسعه مناسبات تلقی می‌شود.

به صورت متقابل دیدگاه صاحبان صنایع و تجار ایرانی نیز به همکاری با طرف‌های ژاپنی بسیار مثبت است که ‌پس از توافق برجام سیر صعودی داشت. توافقات قابل توجهی نیز در حوزه‌های مختلف اقتصادی و تجاری میان دو کشور نهایی شد که اجرای آن در حال حاضر تحت تاثیر تحریم‌ها قرار گرفته است.

از نگاه ژاپنی‌ها آمادگی لازم برای توسعه مناسبات در همه سطوح از جمله بخش‌های مختلف اقتصادی و انتقال تکنولوژی وجود دارد. باید زمینه‌های لازم را برای تحقق آن فراهم کرد. اعتمادسازی در روابط بر اساس درجه علاقه و اقدام دو طرف صورت می‌گیرد لذا امکان شراکت و همکاری بلند مدت با طرف‌های ژاپنی در قالب یک برنامه مدون وجود دارد.

*برخی اخبار منتشره در مورد سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران حاکی است که یکی از محورهای این سفر ایفای نقش میانجی از سوی ژاپن برای کاهش تنش‌های میان ایران و آمریکاست، شما این خبر را تایید می کنید؟
من فکر می کنم ظرفیت های گسترده همکاری دوجانبه میان ایران و ژاپن و علاقه‌مندی رهبران دوکشور به توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه به اندازه کافی واجد فرصت و قابلیت برای شکل‌گیری این سفر است و از این رو ترجیح ما این است که موضوعات دیگر بر این مسئله سایه نیندازد؛ اما اگر ژاپن به دلایل مختلف علاقه‌مند به ایفای چنین نقشی است طبیعتا باید از طرف پیشنهاددهنده میانجی‌گری اختیارات کافی داشته باشد و جمهوری اسلامی ایران به رغم اینکه چنین درخواستی ندارد اما می تواند نقطه نظرات دوستان قدیمی خود را بشنود.

همانطور که عرض کردم، ژاپن پیشتر مخالفت خود را با خروج آمریکا از برجام اعلام کرده و بر این اساس می‌تواند از نفوذ خود برای بازگرداندن آمریکا به برجام استفاده کند و این کشور را برای جبران خسارت هایی که به واسطه خروجش از برجام به ایران وارد نموده متقاعد سازد.

علاوه بر این، موضوع تعمیم قوانین داخلی آمریکا به حوزه‌های فراسرزمینی که منشاء تحریم‌های آمریکا علیه ایران است و با آن سایر کشورهای مستقل را تحت فشار قرار می‌دهد نیز به صورت اصولی نمی‌تواند مورد تایید جهان‌ متمدن امروز از جمله ژاپن باشد. این موضوع نیز می‌تواند به عنوان یکی از محورهای مهم مورد پیگیری از سوی دوستان ژاپنی برای دست کشیدن آمریکا از رفتارهای غیرقانونی که خلاف هنجارهای بین‌المللی است، مطرح باشد.

منبع: نورنیوز