تهران میزبان «آبه» می‌شود؛
سفری پس از چهار دهه
«آبه شینزو» نخست‌وزیر ژاپن دومین مقام بلندپایه خارجی است که در هفته جاری و پس از چهار دهه که چنین سفری در این سطح انجام‌نشده، به تهران میآید.
اعتمادآنلاین| چهارشنبه 22 خرداد ماه «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران میزبان «آبه شینزو» نخست‌وزیر ژاپن در تهران است. آبه همچنین قرار است صبح پنجشنبه با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کند.
این نخستین سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران بعد از چهار دهه است. «تاکئو فوکودا»، آخرین نخست‌وزیر ژاپن بود که در سال 1978 به ایران سفر کرد و آبه اولین نخست‌وزیر ژاپن است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به تهران میآید.
چند سال است که در رسانه‌ها بحث سفر آبه به تهران مطرح است و حتی در چند سال اخیر تاریخ‌هایی برای انجام این سفر اعلام و پس از مدتی، سفر به زمان آینده موکول شد تا اینکه بالاخره قرار شد نخست‌وزیر ژاپن چهارشنبه به تهران بیاید.
طی هفته‌های اخیر که سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران بیشتر در رسانه‌ها مطرح و مقامات ژاپنی نیز این سفر را تأیید کردند، گمانه‌زنی‌هایی در برخی رسانه‌ها درباره میانجیگری او بین تهران و واشنگتن مطرح شد که از آن جمله خبرگزاری کیودو بعد از اعلام خبر آبه به تهران مدعی شده بود که «نخست‌وزیر ژاپن امیدوار است در این سفر به عنوان میانجی بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا عمل کرده و دو طرف را به گفت‌وگو به منظور کاستن از تنش‌ها دعوت کند.»
البته از آن زمان تاکنون مقامات ایرانی به کرات اعلام کرده‌اند که ایران نیازی به میانجیگری ندارد، چرا که اصلا مذاکره‌ای با دولت کنونی آمریکا ندارد و نخواهد داشت. در این زمینه موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران هفتم خرداد ماه تصریح کرد: ما مذاکره‌ای با دولت آمریکا نداریم و فعلا هم چشم اندازی برای مذاکره نمی‌بینیم.
«سید عباس موسوی» سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین روز دوشنبه (20 خرداد ماه) در نشست هفتگی‌اش با خبرنگاران سفر آبه را سفری مهم و منحصر به فرد و تاریخی خواند و با اشاره به مواضع و نگرانی‌های دو کشور درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، گفت که این سفر دوجانبه است و درباره بحث میانجیگری تأکید کرد: «من از واژه میانجیگری استفاده نمی‌کنم، ولی آماده شنیدن نقطه نظرات دوستانمان در زمینه‌های مختلف هستیم.»
«کیوان خسروی» سخنگوی شورای عالی امنیت ملی در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری فارس درباره سفر «شینزو آبه» نخست وزیر ژاپن نوشت: «سفر آبه، نخست‌وزیر ژاپن به ایران به طور قطع، رخداد مهمی در حوزه تحکیم و توسعه مناسبات دوستانه دو کشور در ابعاد مختلف است و به طور قطع، عالی‌ترین مقام اجرایی این کشور، از این فرصت برای افزایش اعتبار سیاسی ژاپن استفاده خواهد کرد. گفته می‌شود «آبه» به عنوان میانجی از سوی آمریکا به ایران میآید، تلاش برای «بازگشت آمریکا به برجام و جبران خسارت‌های وارد شده به ایران» و «رفع تحریم‌های فراسرزمینی واشنگتن علیه کشورمان» که هر دو از اصول مورد پذیرش و تأکید جامعه بین‌المللی است می‌تواند تضمینی برای موفقیت این سفر باشد.»
آبه به عنوان واسطه بین ایران و آمریکا با مقامات ایرانی دیدار نمی‌کند
در همین خصوص روزنامه ژاپن تایمز به نقل از یک دیپلمات رده بالای ژاپنی نوشت، آبه به عنوان واسطه بین ایران و آمریکا با مقامات ایرانی دیدار نمی‌کند و حامل هیچ پیامی از سوی آمریکا نیست و هدف اولیه این سفر تسهیل تنش‌ها و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت موجود است.
روز سه‌شنبه 21 خرداد ماه نیز یک مقام وزارت خارجه ژاپن در محل سفارت این کشور در تهران و در جمع خبرنگاران تأکید کرد که آبه در این سفر به دنبال میانجیگری بین ایران و آمریکا نیست و صرفا به دنبال تعمیق روابط و دوستی دوجانبه بین ایران و ژاپن است.
تهران همچنین روز دوشنبه 20 خرداد ماه پس از بیانیه شورای عالی امنیت ملی مبنی بر توقف برخی تعهدات برجامی ایران، میزبان «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان بود و آبه دومین مقامی است که در هفته جاری به تهران سفر می‌کند.
تماس تلفنی آبه با ترامپ
البته آنگونه که رسانه‌ها اعلام کردند نخست‌وزیر ژاپن روز سه‌شنبه و در آستانه سفر به تهران ضمن برقراری تماس تلفنی با ترامپ، آخرین تبادل‌نظرها و هماهنگی‌ها درباره این سفر را انجام داده است. بنا به گفته سخنگوی دولت ژاپن، رهبران دو کشور آمریکا و ژاپن «درباره اوضاع منطقه‌ای از جمله ایران تبادل نظر کردند».
تماس تلفنی نتانیاهو با آبه
«بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز روز جمعه (17 خرداد) با «آبه»، نخست‌وزیر ژاپن تلفنی گفت‌وگو کرد.به نوشته رسانه‌های صهیونیستی «آبه»، بنیامین نتانیاهو را در جریان سفر خود قرار داد و نتانیاهو گفت که لازم است دنیا فشار علیه ایران را حفظ کند.
ترامپ اوایل خرداد ماه سال جاری به منظور تبریک به امپراطور جدید ژاپن سفری چهار روزه به توکیو داشت و قبل از این سفر نیز عنوان شد که ایران یکی از مهمترین محورهای مورد مذاکره در سفر ترامپ است.
درخواست ترامپ از آبه
شبکه تلویزیونی FNN ژاپن هفتم خرداد سال جاری به نقل از یک مقام دولتی گزارش داد ترامپ از «آبه»، نخست‌وزیر ژاپن خواسته «به زودی» زمینه برگزاری دیداری بین مقام‌های ایران و آمریکا را فراهم آورد.
براساس این گزارش، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا از تمایل نخست‌وزیر ژاپن برای میانجیگری بین ایران و آمریکا جهت کاهش تنش‌ها در منطقه حمایت کرده بود.ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در زمان دیدار با آبه در توکیو، گفت: «می‌دانم که آقای نخست‌وزیر و کشور ژاپن روابط بسیار خوبی با رهبران ایران دارد، پس منتظر می‌مانیم تا ببینیم چه اتفاقی می‌افتد».
در همین زمینه «ویلیام هاگرتی» سفیر آمریکا در ژاپن سه‌شنبه 21 خرداد ماه در مصاحبه اختصاصی با روزنامه «ژاپن تایمز» گفت: «آبه شینزو دسترسی دیپلماتیک منحصر به فردی در خصوص ایران دارد و ما از گفتگوی آبه با ایرانیان احساس راحتی می‌کنیم و امیدواریم که او تعامل سازنده‌ای داشته باشد که منجر به پیشرفت شود.»
ژاپن که یکی از خریداران عمده نفت ایران است، جزو هشت کشوری بود که به مدت 180 روز برای خرید نفت از ایران از آمریکا معافیت دریافت کرد که این معافیت در ماه می میلادی سال جاری برای این هشت کشور لغو شد و دولت ترامپ اعلام کرد که به دنبال به صفر رساندن درآمدهای حاصل از فروش نفت ایران است.
سفر آبه به تهران در حالی صورت می‌گیرد که سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران اخیرا ابراز امیدواری کرد که سفر «آبه» نخست وزیر ژاپن به تهران به کاهش تنش‌ها در منطقه منتهی شود. وی که با شبکه تلویزیونی ان‌اچ‌کی گفت‌وگو می‌کرد گفت: ژاپن احتمالا قادر باشد تا به آمریکایی‌ها شرایط کنونی را بفهماند.
گفتنی است آبه به همراه پدرش (وزیر خارجه پیشین ژاپن) در سال 1983 به ایران سفر کرده بود و سفرش به تهران در نودمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک ایران و ژاپن انجام می‌شود.
آبه شینزو کیست؟
آبه شینزو متولد 21 سپتامبر 1954 از دسامبر 2012 نخست وزیر ژاپن است. او همچنین رهبر حزب لیبرال دموکرات است. آبه در بین نخست وزیران پس از جنگ جهانی دوم ژاپن سومین دوره طولانی تصدی را دارا بوده‌است. پارلمان ژاپن مهر ماه 1385 برای انتخاب نخست وزیر جدید تشکیل جلسه داد و آبه را به این سمت انتخاب کرد.
او سابقاً با کسب اکثریت آرا در دو مجلس نمایندگان ژاپن و مجلس مشاوران (مجلس اعلای دیت ژاپن) در روز سه‌شنبه 26 سپتامبر 2006 به این سمت برگزیده شده بود. آبه جانشین «جونیچیرو کویزومی» شد که پس از پنج سال تصدی سمت نخست‌وزیری و رهبری حزب لیبرال دموکرات از این دو مقام کناره گرفته بود. کویزومی در روز 12 سپتامبر 2007 و در پی رسوایی‌های مالی چند تن از اعضای کابینه و ناکامی حزب در انتخابات مجلس علیای این کشور از سمت نخست‌وزیری و ریاست حزب لیبرال دموکرات ژاپن اعلام استعفا کرد.
در 26 سپتامبر 2012، آبه وزیر دفاع سابق را در انتخابات داخلی حزب لیبرال دموکرات شکست داد و سپس با یک پیروزی قاطع در انتخابات سرتاسری سال 2012 بار دیگر به نخست‌وزیری رسید. در سال 2014، آبه با پیروزی مجدد در انتخابات موفق به حفظ اکثریت دو سومی خود در پارلمان در ائتلاف با حزب کمیتوی نو شد. به دنبال برگزاری انتخابات زودهنگام در ژاپن و تشکیل پارلمان جدید، مجلس سفلای این کشور «آبه» سوم دی ماه 1393 مجددا به عنوان نخست وزیر تعیین کرد. آبه توانست با کسب 328 رای از مجموع 470 رای نمایندگان برای یک دور دیگر نخست وزیر ژاپن شود.
سفری که پیش از این قرار بود انجام شود
در حالی که این روزها سفر آبه به تهران تیتر اکثر رسانه‌هاست، ولی در چند سال گذشته نیز به کرات بحث این سفر مطرح بوده و علیرغم اینکه تاریخ‌هایی برای این سفر قید شده بود ولی بعد از مدتی اعلام شد که این سفر به تعویق افتاده است.
آخرین مورد به تیر ماه سال گذشته (1397) برمی‌گردد. پس از آنکه در رسانه‌های ژاپنی خبری منتشر شد مبنی بر اینکه نخست وزیر ژاپن برنامه سفر تابستانی خود به ایران در اواسط ماه جولای و گفت‌وگو با حسن روحانی را لغو کرده، بهرام قاسمی سخنگوی وقت وزارت امور خارجه (+) به این خبر واکنش نشان داد و گفت: «هیچ گفت‌وگو و برنامه‌ای برای سفر نخست وزیر ژاپن به ایران وجود نداشته است که در شرایط کنونی بخواهد لغو شود و خبر منتشر شده توسط برخی خبرگزاری‌های ژاپنی از اساس نادرست و کذب محض است.»
قاسمی ضمن بسیار خوب توصیف کردن روابط دیرینه ایران و ژاپن افزود: ما از گسترش روابط با ژاپن به عنوان یک دوست و شریک قدیمی در همه سطوح استقبال می‌کنیم، اما سفری در آینده قابل پیش بینی در دستورکار نبوده است.
یک منبع آگاه در سفارت جمهوری اسلامی ایران در توکیو نیز پنجم مرداد ماه 1397 در مورد اخبار برخی رسانه‌ها مبنی بر لغو سفر شهریور ماه آبه نخست وزیر ژاپن به تهران، گفت: سفر آقای آبه به جمهوری اسلامی ایران همچنان در دستور کار قرار دارد و با در نظر گرفتن روند رو به رشد همکاری‌های دوجانبه، در فرصت مناسب صورت خواهد گرفت.
او تاکیدن کرد: تاریخ تقریبی اوایل شهریور ماه، از ابتدا گمانه‌زنی رسانه‌ای بوده و تاکنون زمان سفر قطعی نشده است.
پیش از این نیز آبه از تمایلش برای سفر به ایران در پاسخ به دعوت حسن روحانی سخن گفته بود.
«کوئیچی میزوشیما» معاون سخنگوی وزیر خارجه ژاپن مهر 1394 در خصوص سفر نخست‌وزیر این کشور به ایران گفته بود: از سوی آقای روحانی دعوت به عمل آمده، اما زمان دقیق آن مشخص نیست.
اسفند ماه 1394 نیز ایشین ریویو در مطلبی نوشت که دولت ژاپن تهران را مطلع کرده که نخست وزیر این کشور مایل است در سال 2016 به ایران سفر کند. براساس این گزارش، به دنبال رفع تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران، آبه به دنبال ابتکاراتی برای تقویت مناسبات سیاسی و اقتصادی بین توکیو و تهران است.
ابراهیم رحیم پور معاون پیشین وزیر خارجه اردیبهشت 1395 گفته بود که « آبه» نخست‌وزیر ژاپن شهریور ماه 1395 به تهران سفر می‌کند.
بعدا اعلام شد که این سفر به دلیل مشکلات داخلی ژاپن به زمان دیگری موکول شده و در همین خصوص رحیم‌پور معاون پیشین آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه در 11 بهمن 1395 درباره سفر آبه نخست وزیر ژاپن به تهران و اینکه آیا این سفر دیگر در دستور کار نیست، اظهار داشته بود: مشکلات داخلی ژاپن مانع شد که این سفر صورت نگیرد، ولی ایشان قصد داشت که این سفر انجام شود و این سفر هنوز در دستورکار است.
از سوی دیگر نشریه ژاپن تایمز با اشاره به سفر «ماسا هیکوکومورا» فرستاده ویژه نخست‌وزیر ژاپن در 15 شهریور 1396 به تهران نوشت: کومورا در این دیدار نامه « آبه» نخست وزیر ژاپن را به روحانی تحویل داده است. آبه در این نامه برای سفر به ایران در «زمان مناسب» ابراز آمادگی کرده است.
آبه شینزو هم که اواخر شهریور 1396 در دیدار با روحانی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک نسبت به سفر به ایران در آینده و در فرصت مناسب ابراز امیدواری کرده بود.
دیدارهای روحانی و آبه در نیویورک
پس از آنکه حسن روحانی در خرداد ماه 1392 به عنوان رئیس دولت یازدهم انتخاب شد، آبه در پیامی به وی تبریک گفت و روحانی شهریور 1392 در پاسخ به پیام تبریک آبه در پی انتخابش به عنوان رئیس‌جمهور دولت یازدهم، عنوان کرد: «تمایل دارم تا با همکاری جنابعالی، مسیر نوینی را در تعاملات دو کشور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی پایه‌ریزی کنم.»
«حسن روحانی» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران پس از آن در بهمن 1392 با آبه نخست‌وزیر ژاپن در چهل و چهارمین مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس دیدار کرد.
معصومه ابتکار معاون پیشین رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که به دعوت رسمی ایشیهارا وزیر محیط زیست ژاپن به این کشور سفر کرده بود فروردین 1393 حامل پیام حسن روحانی رئیس جمهور برای نخست وزیر ژاپن بود.
روحانی دی ماه 1393 در پیامی انتخاب مجدد آبه به نخست وزیری ژاپن را به او تبریک گفت و افزود: «امیدوارم روابط دوستانه بین جمهوری اسلامی ایران و ژاپن که خوشبختانه طی ماه‌های اخیر شاهد تحولات مثبتی بوده است، در دوره جدید نیز بیش از گذشته در جهت منافع مشترک دو کشور و حفظ صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی توسعه یابد.»
رئیس جمهور ایران مهر ماه 1393 در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با آبه نخست وزیر ژاپن دیدار و گفت‌وگو کرد.
آبه 31 اردیبهشت 1396 در پیامی به حسن روحانی انتخاب مجدد وی به ریاست جمهوری ایران را تبریک گفت. آبه در این پیام عنوان کرد: «اینجانب تاکنون چندین بار با جنابعالی گفت‌وگو و تبادل نظر کرده‌ام که طی آنها خواستار تلاش در جهت ایجاد روابط سازنده با جامعه بین‌الملل بوده‌ام و امیدوارم از این پس نیز در راستای برقراری صلح و شکوفایی در منطقه خاورمیانه نقش سازنده‌ای ایفا کنید. اینجانب مشتاق هستم با جنابعالی دست در دست در جهت توسعه هر چه بیشتر روابط فیمابین ژاپن و جمهوری اسلامی ایران تلاش کنم.»
روحانی و آبه شهریور 1396 در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار و گفت وگو کردند. آبه در این دیدار با حمایت مجدد از توافق برجام تصریح کرد: ایران محور خاورمیانه است و ما خواستار پایبندی همه طرف ها به برجام هستیم. نخست وزیر ژاپن در این دیدار ابراز امیدواری کرد که در آینده و فرصت مناسب به ایران سفر کند.
روحانی و آبه مهر ماه 1397 نیز در حاشیه هفتاد و سومین مجمع عمومی سازمان ملل متحد دیدار کردند.
رفت‌و‌آمدها
«فومیو کیشیدا» وزیر خارجه پیشین ژاپن آبان 1392 و در حالی که ظریف در ژنو مشغول مذاکرات هسته‌ای بود، پس از چهار و نیم سال از آخرین سفر یک وزیر خارجه ژاپن به تهران آمد و با «حسن روحانی» رئیس‌جمهور و «علی لاریجانی» رئیس مجلس دیدار کرد و در دقیقه 90 با همتای ایرانی‌اش در پاویون جمهوری فرودگاه مهرآباد به گفت وگو پرداخت.
«فومیو کیشیدا» وزیر خارجه ژاپن برای دومین بار در مهر ماه 1394 به منظور انجام سفری 2 روزه و به همراه تعدادی از صاحبان شرکت‌های مهم ژاپنی به تهران آمد.وزیر خارجه ژاپن در دیدار با ظریف با تأکید بر گسترش همکاری‌های ایران و ژاپن در زمینه‌های مختلف گفت: شرایط پس از تحریم زمینه را برای همکاری بیشتر در ابعاد مختلف به ویژه همکاری‌های اقتصادی فراهم خواهد کرد.
ظریف هم اسفند 1392 سفری به توکیو داشت و با آبه دیدار کرد و در این دیدار روند مناسبات تهران - توکیو مورد گفت‌وگو و تبادل نظر طرفین قرار گرفت. نخست‌وزیر ژاپن در این دیدار با ابراز امیدواری نسبت به گسترش مناسبات، مراتب استقبال و علاقه مندی کشورش را برای تقویت همکاری‌های دوجانبه اعلام کرد.
وزیر خارجه ایران همچنین آذر 1395 در سفر به سه کشور در جنوب و شرق آسیا (هند، چین و ژاپن) و در مقصد سوم این سفر دیداری دو روزه از توکیو داشت و با نخست وزیر و وزیر خارجه ژاپن دیدار کرده بود.
وزرای خارجه ایران و ژاپن پس از خروج ترامپ از برجام در مرداد 1397 در حاشیه نشست آسه‌آن در سنگاپور با یکدیگر دیدار کردند و وزیر خارجه ژاپن بر حمایت از برجام علیرغم خروج آمریکا تأکید کرده بود.
آخرین سفر ظریف به توکیو هم به 26 اردیبهشت سال جاری (1398) باز می‌گردد و وزیر خارجه ایران در ادامه سفرش به چند کشور آسیایی و پس از پکن وارد توکیو شد و با «تارو کونو» همتای ژاپنی و آبه نخست وزیر ژاپن ملاقات کرد.
منبع: فارس
دیدگاه تان را بنویسید