آمریکا یک کشور سرکش و قانون‌شکن است، نه ایران

اعتمادآنلاین| درک داویسون در مجله آمریکایی ژاکوبین در مطلبی تحت عنوان «آمریکا یک کشور سرکش و قانون‌شکن است، نه ایران» نوشت: دونالد ترامپ در روزهای اخیر اشاره کرده است که مذاکره را به جنگ ترجیح می‌دهد. مطابق با گزارش رسانه ها او از مشاوران خود از جمله مایک پمپئو، وزیر امور خارجه و جان بولتون، مشاور امنیت ملی درخواست کرده است که لحن ملایم‌تری را در مورد ایران به کار ببرند. آقای برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه در امور ایران در جلسه شنود کنگره آمریکا گفت که هدف دولت ترامپ از کمپین فشار حداکثری بازگرداندن تهران به میز مذاکره است.

در ادامه این مطلب آمده است: ترامپ حتی اخیرا گفته بود که او بهترین دوست ایران خواهد بود، البته به شرطی که آنها تلاش‌های خود را برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای متوقف کنند. او هفته گذشته در مصاحبه با خبرنگاران گفت: «ما به ایران اجازه نخواهیم داد که به تسلیحات هسته‌ای دست پیدا کند. در صورتی که با ما کنار بیایند، به کشوری ثروتمند تبدیل خواهند شد. ایرانی‌ها خیلی خوشحال خواهند شد و من بهترین دوستشان خواهم بود. امیدوارم که این اتفاق رخ دهد».

خوب اجازه دهید نگاهی به صحبت‌ها و اقدامات ترامپ داشته باشیم. شاید او واقعا به دنبال دستیابی به یک توافق بهتر باشد. ما حتی فرض می کنیم که دولت ترامپ نمی تواند به حرف های مقامات ایرانی یا نهادهای اطلاعاتی آمریکا اعتماد کند، اگرچه آنها طی گزارش خود در سال 2007 اعلام کردند که ایران از سال 2003 برنامه خود برای توسعه تسلیحات هسته‌ای را متوقف کرده است. خوب حال این سوال مطرح می شود که ترامپ به دنبال چه نوع توافقی با تهران است؟

دستیابی به چنین توافقی در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که قدرت‌های جهانی از جمله چین، روسیه و کشورهای اروپایی نیز در آن حضور داشته باشند. همه این کشورها باید برای پایبند نگه داشتن ایران نسبت تعهدات خود در چارچوب توافق و همچنین بهره برداری از مزایای آن همکاری کنند. این توافق احتمالی باید جامع باشد و همه جنبه های برنامه هسته ای ایران را در بر بگیرد. در این توافق باید یک ساز و کار قوی برای اعمال محدودیت های مرتبط با برنامه هسته ای تهران وجود داشته باشد.

این توافق فرضی برای همه طرفین برد-برد خواهد بود. آمریکا و قدرت‌های دیگر مانع دسترسی تهران به تسلیحات هسته‌ای می‌شوند. ایران نیز در ازای محدود کردن برنامه هسته‌ای خود از مزایای اقتصادی وعده داده شده بهره می‌برد.

اما یک مشکل کوچک وجود دارد. چنین توافقی قبلاً حاصل شده است. این توافق برنامه جامع اقدام مشترک نام دارد که در سال 2015 بین آمریکا، ایران، چین، روسیه، فرانسه، آلمان و بریتانیا امضا شد. همان توافقی که ترامپ سال قبل از آن خارج شد و دو کشور را تا مرز یک درگیری نظامی پیش برد.

آقای ترامپ در کمپین انتخاباتی خود در سال 2016 برجام را بدترین توافق مذاکره شده در تاریخ آمریکا نامید و اعلام کرد که اولویتش در صورت پیروزی پاره کردن این توافق خواهد بود. اما کارشناسان کنترل سلاح از این توافق به عنوان یک ابزار موثر پشتیبانی کرده‌اند. بیش از هشتاد کارشناس منع گسترش تسلیحات هسته ای بیانیه ای مشترک را در سال 2017 در حمایت از این توافق امضا کردند. در این بیانیه آمده است: «برجام توافقی موثر و قابل تصدیق است و دستاورد بزرگی برای تلاش‌های بین‌المللی در راستای منع گسترش تسلیحات هسته ای به همراه داشت. برجام موفقیت بزرگی برای دیپلماسی محسوب می‌شود و پیاده سازی آن برای تامین امنیت و صلح جهان حیاتی است».

توافق برجام در سال 2015 بر مبنای یک فرض ساده مذاکره شد. در این چارچوب تحریم های اقتصادی علیه ایران در ازای اعمال محدودیت بر روی برنامه هسته ای این کشور و پیاده سازی یک رژیم بازرسی قوی برداشته می شوند. برجام ایران را متعهد کرد که ساختار راکتور آب سنگین اراک را تغییر دهد و محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای روی برنامه غنی سازی اورانیوم این کشور اعمال کرد. به همین خاطر تمام راه‌های ممکن برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بسته شدند. از همه مهم تر، ایران با بازرسی و نظارت بی سابقه از مراکز هسته ای خود موافقت کرد. این وظیفه بر عهده سازمان بین المللی انرژی اتمی قرار گرفت که به طور مکرر پایبندی ایران به پیمان برجام را تایید کرده است.

اما ترامپ سال گذشته تصمیم گرفت که آمریکا را از توافق هسته ای خارج کند. واقعیت این است که بعد از بازگشت تحریم های آمریکا، دست‌یابی به مزایای اقتصادی وعده داده شده برای تهران غیرممکن شد. اگرچه طرف‌های دیگر برجام تلاش کردند که از شرکت های خود در مقابل مجازات های احتمالی واشنگتن محافظت کنند اما تلاش‌های آنها محدود و بی نتیجه بوده اند. تسلط آمریکا بر سیستم مالی دنیا باعث شده است که شرکت های خارجی در مقابل این تحریم‌ها آسیب‌پذیر باشند.

تعجبی ندارد که ایرانی‌ها نیز تصمیم گرفته‌اند برخی تعهدات خود در چارچوب توافق برجام را به حالت تعلیق درآورند. جالب است که دولت ترامپ به ایران در مورد نقض برجام هشدار داده است. اما خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم ها عملا این پیمان بین المللی را نابود کرده است. به همین خاطر نباید انتظار داشته باشیم که تهران همچنان نسبت به این توافق پایبند باقی بماند.

متاسفانه رویکرد دولت ترامپ نسبت به ایران غیرمنسجم و آشفته به نظر می‌رسد. ترامپ می گوید که به دنبال جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای است اما او پیمان بین‌المللی‌ای که برای حصول این هدف طراحی شده بود را نابود کرد. مشاوران ترامپ می گویند که به دنبال بازگرداندن تهران به میز مذاکره برای دستیابی به یک توافق جامع تر هستند. اما بهترین روش برای برطرف کردن نقاط ضعف توافق و ادامه گفتگو با تهران این بود که همه مزایای وعده داده شده در برجام محقق می شدند.

رهبران ایران اکنون پیشنهاد آمریکا برای گفتگو را یک حیله خطاب می کنند و حتی متحدان آمریکا همچون فرانسه نیز می گویند که دولت ترامپ هیچ علاقه ای به مذاکره ندارد. دولت ترامپ ادعا می‌کند که به دنبال تشکیل یک ائتلاف جهانی برای منزوی کردن تهران است اما اقدامات ترامپ در واقع به انزوای آمریکا منجر شد‌اند. در حال حاضر آمریکا به عنوان یک کشور قانون‌شکن در نظر گرفته می‌شود نه ایران.

دولت ترامپ با تشدید کمپین فشار حداکثری خود هیچ شانسی برای گفت‌و‌گو بین دو کشور باقی نگذاشته است. آمریکا در حال حاضر به دنبال تسلیم کردن تهران است. در هفته اخیر، آمریکا برخی مقامات ارشد ایران را در فهرست تحریم های خود قرار داد. تهران در واکنش اعلام کرد که مسیر دیپلماسی کاملا بسته شده است.

یکی از اهداف آمریکا در طول چهار دهه گذشته تغییر حکومت ایران بوده است. شاید فشارهای اخیر دولت ترامپ نیز بخشی از برنامه آنها برای ایجاد ناآرامی در این کشور باشند. اما هیچ شواهدی برای موثر بودن این استراتژی وجود ندارد. مردم ایران قربانی اصلی تحریم‌های آمریکا هستند و دو کشور نسبت به هر زمانی در گذشته به درگیری نظامی نزدیک تر شده‌اند.

‌

منبع: انتخاب