تنش بین ایران و آمریکا؛ چرخه‌ای که هر روز خطرناک‌تر می‌شود

اعتمادآنلاین| رابین رایت در نیویورکر نوشت: از اوایل ماه مه شاهد افزایش تنش بین آمریکا و جمهوری اسلامی ایران بوده‌ایم. دو کشور دوباره در چرخه‌ای از اقدامات خشونت آمیز گرفتار شده‌اند. نیروی دریایی آمریکا روز پنج شنبه یک پهپاد ایرانی را بر فراز تنگه هرمز سرنگون کرد. آقای ترامپ بعد از این حادثه گفت: «ایران همچنان به اقدامات تحریک آمیز خود علیه نفتکش‌ها و کشتی‌های حاضر در آب‌های بین‌المللی خلیج فارس را ادامه می‌دهد. آمریکا حق دارد که از نیروها و منافع خود در منطقه دفاع کند. ما از ملت‌های جهان درخواست می کنیم که تلاش‌های ایران برای ایجاد اختلال در تجارت جهانی و آزادی عبور و مرور را محکوم کنند». گفتنی است، تقریبا یک‌سوم نفت دنیا از طریق تنگه هرمز تجارت می شود.

در ادامه این مطلب آمده است: روز جمعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرد که یک نفتکش تجاری با پرچم بریتانیا را در خلیج فارس توقیف کرده است. مقامات ایرانی می‌گویند که این نفتکش قوانین بین المللی دریانوردی را نقض کرده بود. مالک کشتی گفت که موفق به برقراری تماس با شرکت استنا ایمپرو نشده است و خدمه نفت کش توسط تعدادی کشتی و یک بالگرد محاصره شده اند. اما بحران اخیر در تاریخ 4 ژوئن شروع شد. نیروهای بریتانیایی یک نفت کش ایرانی را در تنگه جبل الطارق توقیف کردند. بریتانیا ادعا کرد که نفتکش گریس یک برخلاف تحریم های اتحادیه اروپا در حال انتقال نفت به سوریه بوده است. روز جمعه دادگاهی در جبل الطارق اعلام کرد که نفتکش ایرانی باید برای سی روز دیگر در کنترل نیروهای بریتانیایی بماند. حوادث اخیر باعث تشدید تنش بین ایران و غرب شده‌اند و تهدیدی برای آزادی عبور و مرور نفتکش‌های تجاری در تنگه هرمز محسوب می شوند. بریتانیا بر خلاف آمریکا تاکنون به توافق هسته‌ای برجام پایبند مانده است و تلاش می کند به ایران برای دور زدن این تحریم‌ها کمک کند. آقای ترامپ روز جمعه بعد از انتشار خبر توقیف نفتکش بریتانیایی در خلیج فارس گفت: «ایران چیزی جز دردسر برای ما نیست. همه حرف‌های من در مورد ایران درست بودند».

دولت ترامپ ایران را مقصر اصلی افزایش تنش‌ها در خلیج فارس می داند. در ماه های گذشته شش نفت کش تجاری در نزدیکی خلیج عمان مورد هدف قرار گرفته بودند. ایران همچنین در تاریخ 20 ژوئن یک پهپاد آمریکایی را با موشک زمین به هوا سرنگون کرد. تهران گفت که پهپاد جاسوسی هاوک بر فراز قلمروی هوایی ایران در حال پرواز بوده است. ظاهرا آقای ترامپ در ابتدا با انجام یک حمله انتقام جویانه در واکنش به سرنگونی پهپاد آمریکا موافقت کرده بود. اما در نهایت از تصمیم خود منصرف شد.

اما مقامات ایرانی معتقدند که خروج ترامپ از توافق تاریخی برجام در سال 2015 عامل اصلی بحران کنونی بوده است. این توافق در سال 2015 بعد از دو سال مذاکره مداوم بین تهران و قدرت های جهانی امضا شد. ترامپ در ماه نوامبر دوباره تحریم های اقتصادی را علیه ایران اعمال کرد. دولت ترامپ قول داده است که صادرات نفت ایران را به صفر برساند. ترامپ به دنبال بازگرداندن ایران به میر مذاکره است. او معتقد است که در توافق جدید باید مسائل دیگر از جمله حمایت تهران از گروه های شبه نظامی، برنامه موشکی و حقوق بشر نیز شامل شود. اما استراتژی آقای ترامپ تاکنون به تسلیم ایران منجر نشده است.

هم زمان با تشدید تنش ها، بازیگران کلیدی در تهران و واشنگتن تلاش می کنند که از بروز جنگ در منطقه پرهیز کنند. مطابق با گزارش پلیتیکو، این هفته آقای ترامپ با پیشنهاد آقای رند پال، سناتور جمهوری خواه برای دیدار با جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در نیویورک موافقت کرده است. آقای ترامپ تلاش کرده است که افکار خطرناک برخی نزدیکان خود از جمله جان بولتون، مشاور امنیت ملی را کنترل کند. آقای بولتون در گذشته بارها خواستار تغییر نظام در ایران شده است. گفتنی است، ظریف تحصیل کرده آمریکا است و در سفرهای خود با مقامات کنونی و سابق آمریکایی دیدار می کند. او روز پنجشنبه تایید کرد که دوباره با اعضای کنگره دیدار خواهد کرد. البته او به نام این افراد اشاره نکرد. آقای ظریف همچنین از تصمیم ترامپ در ماه گذشته تقدیر کرد: «گمان می کنم که بعد از حادثه سرنگونی پهپاد آمریکا چند دقیقه تا جنگ فاصله داشتیم. رئیس جمهور آمریکا تصمیم عاقلانه ای گرفت. این موضوع ما را به آینده امیدوار می‌کند.»

آقای ظریف همچنین نقشه راهی برای پایان دادن به بن بست دیپلماتیک و شروع مذاکره پیشنهاد کرده است. ایران حاضر است که پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی را امضا کند. این پروتکل ابزارهای بیشتری را در اختیار ماموران آژانس قرار می دهد تا صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را تایید کنند. علاوه بر این، راهی برای برطرف کردن نگرانی‌های آمریکا در مورد بندهای غروب در توافق برجام فراهم می‌شود. مطابق با این بندها، برخی محدودیت‌های مرتبط با غنی سازی در سال‌های آینده منقضی می‌شوند. آقای ظریف گفت که واشنگتن باید تحریم های اقتصادی علیه ایران را لغو کند.

اما پیشنهادات آقای ظریف دیگر نگرانی‌های آمریکا در مورد حمایت از جنبش‌ها، ایفای نقش در کشورهای همسایه، آزمایش‌های موشکی و حقوق بشر را بی‌پاسخ می‌گذارد. ترامپ برای تعامل با ایران باید راهی برای کاهش تنش‌ها و شکستن چرخه کنونی پیدا کند. آقای ظریف اخیرا گفته بود: «ما تاریخچه طولانی‌ای داریم. کشور ما مدت‌ها بعد از رفتن آقای ترامپ به حیات خود ادامه خواهد داد».

منبع: انتخاب