هژمونی چیست؟

اعتمادآنلاین| مینا جزایری- هژمونی به سلطه یک گروه اجتماعی یا یک کشور بر گروه اجتماعی یا کشور دیگر اطلاق می‌شود. سلطه ممکن است اقتصادی، سیاسی یا نظامی باشد.

این اصطلاح از واژه یونانی «هژمون» گرفته شده که به معنای «رهبر» یا صرفاً «تسلط بر دیگری» است. یونانیان باستان از این اصطلاح برای نشان دادن تسلط سیاسی-نظامی یک شهر بر شهر دیگر استفاده می‌کردند.

در قرن نوزدهم هژمونی به معنای برتری فرهنگی یا اجتماعی بود. کارل مارکس نظریه مارکسیستی هژمونی فرهنگی را طرح کرد. او توضیح داد که مراد از هژمونی این است که طبقه حاکم می‌تواند بر آداب و رسوم و ارزش‌های نظام اجتماعی تاثیر بگذارد.

همیشه یک حاکم یا سلسله وجود دارد که بر دیگران حاکم است؛ مثلاً بین سده‌های هشتم و یکم قبل از میلاد دولت اسپارت بر اتحادیه پلوپونزی تسلط داشت.

علاوه بر این هژمونی چین بین سال‌های 770 تا 480 قبل از میلاد در شرق آسیای باستان تجربه شد. سپس در سده‌های اول تا 14 میلادی رهبری هندی به نام هارشا، بخش اعظم شمال هند را تحت سلطه خود درآورد.

در طول سده‌های پانزدهم و نوزدهم کشورهای غربی بر بیشتر دنیا چیره بودند و چندین قدرت هژمونیک مانند پرتغال، هلند، بریتانیا، اسپانیا و آلمان وجود داشت.

در اوایل قرن 20 جهان، قدرت‌های هژمونیک متعددی را به خود دید. با وجود این، در طول و پس از جنگ‌های جهانی اول و دوم، گروه جدیدی از دولت‌های مسلط شکل گرفت؛ این دولت‌ها عبارت بودند از: چین، فرانسه، اتحاد جماهیر شوروی، انگلیس و ایالات متحده. در میان این پنج کشور اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده رهبران اصلی بودند.

شوروی و آمریکا نمایانگر 2 ایدئولوژی مغایر بودند: کمونیسم و کاپیتالیسم. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، ایالات متحده به قدرت هژمونیک در سراسر جهان تبدیل شد.

در قرن 21 اشاره به یک هژمونی جهانی خاص دشوار است، اما نظراتی شنیده می‌شود مبنی بر اینکه چین می‌تواند در پی غلبه بر ایالات متحده، رهبر جهانی حاکم، باشد.