مصر؛ اولین تکان‌های یک بیداری

اعتمادآنلاین| سید عماد حسینی- قاهره پایتخت مصر و چند شهر دیگر این کشور شامگاه دیشب نیز شاهد تظاهرات ضددولتی علیه عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر، بود.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر در گزارش خود از حمله نیروهای امنیتی به معترضانی خبر داد که به شکل کاملاً مسالمت‌آمیز در حال تظاهرات بودند. این در حالی است که رسانه‌ها از نقش شبکه‌های اجتماعی در سازماندهی این اعتراضات نه تنها در قاهره بلکه در دیگر شهرهای مصر سخن می‌گویند.

به اعتقاد کارشناسان، این تظاهرات که طی 6 سال گذشته بعد از کودتای سیسی علیه محمد مرسی کم‌سابقه و حتی بی‌سابقه است، می‌تواند فعل و انفعالات قابل توجهی را در صحنه سیاسی مصر پدید آورد.

در این بین کارشناسان چند سناریو را برای آینده این اعتراضات ترسیم کرده‌اند که می‌توان آنها را در سه سناریوی کلی خلاصه کرد.

1- سرکوب تظاهرات

اخبار رسیده از مصر حکایت از حضور گسترده نیروهای امنیتی، انتظامی و حتی نظامی دارد، موضوعی که نشان می‌دهد دولت سیسی در پی آن است تا پیش از دامنه‌دار شدن این اعتراضات، آن را به سرعت سرکوب و عاملان و حتی حاضران در آن را دستگیر کند و در حداقل زمان ممکن به آن پایان دهد.

به گفته برخی کارشناسان، سیسی به هر بهایی به دنبال حفظ قدرت خویش است و در این کار از هیچ کاری فروگذار نخواهد کرد.

2- وقوع کودتای دوباره

به اعتقاد برخی کارشناسان، شروع اعتراضات دقیقاً بعد از خروج سیسی از کشور تصادفی نیست؛ گرچه برخی همچنان بر خودجوش بودن این اعتراضات و نقش شبکه‌های اجتماعی در آن تاکید دارند، عده‌ای دیگر با توجه به قرائن و شواهد از جمله تاکید برخی از فعالان مبنی بر تماس شماری از افسران ارتش و اعلام حمایت از اعتراضات، بیانگر شکل‌گیری جریانی در داخل ارتش علیه سیسی است.

برخی کارشناسان از مدارا و همراهی شماری از واحدهای ارتش که برای سرکوب به خیابان‌ها آمده‌اند سخن می‌گویند و حتی انتشار تصاویر کاخ سیسی و ایجاد موج تبلیغاتی در این‌باره را هم بی‌ارتباط با این موضوع نمی‌دانند.

برای کشوری که 6 سال پیش با کودتا رئیس‌جمهور خود را شناخت و در کشورهای همسایه‌اش همچون سودان نیز جابه‌جایی قدرت به همین شکل صورت می‌گیرد، وقوع کودتا بعید نمی‌نماید، به خصوص که طی چهار دهه گذشته تنها محمد مرسی از ساختار ارتش به کاخ ریاست جمهوری نیامده بود.

3- روی کار آمدن دولت غیرنظامی

به اعتقاد کارشناسان، احتمال رقم خوردن این سناریو ضعیف‌تر از 2 سناریوی دیگر است، چه باید اعتراف کرد بعد از سرکوب بهار عربی در مصر امروز شخصیت قابل توجهی در جایگاه مخالف سیسی به چشم نمی‌خورد.

گرچه بسیاری از معترضان به یاد دوره قیام ژانویه به میدان التحریر قاهره بازگشتند، اما تصور نمی‌شود در میان شخصیت‌های غیرنظامی شخصیتی به آن حد از کاریزما و محبوبیت رسیده باشد که بتواند با کنار زدن همه خود را به ریاست جمهوری مصر برساند.

به هر روی، طی چند روز گذشته صحنه سیاسی مصر شاهد تکان‌های بیداری مجدد بود، بیداری از کمایی که از سال 2013 با ضربه مهلک نظامیان به آن دچار آن شده بود؛ هرچند شعله‌ور شدن قیامی بزرگ در مصر، همانند آنچه در سال 2011 رخ داد، توقع بسیار زیادی است، اما صرف بیدار شدن و تاثیرپذیری از حوادثی که در الجزایر و سودان شاهد بودیم امیدوارکننده قلمداد می‌شود.