شبه نظامیان افغان تحت حمایت سیا مرتکب "جرایم جنگی" شده‌اند

اعتمادآنلاین| دیده‌بان حقوق بشر در تازه‌ترین گزارش خود بر اساس مصاحبه با قربانیان و شاهدان در ولایت‌های مختلف افغانستان اعلام کرد، نیروهای ویژه امنیت ملی افغانستان تحت حمایت سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) تخطی‌های جدی از جمله کشتن غیرنظامیان در جریان عملیات‌های شبانه را مرتکب شده‌اند.

در گزارش دیده‌بان حقوق بشر از این برخوردهای فراقانونی به عنوان "محاکمه صحرایی"' یاد شده و برخی از این تخطی‌ها "جرایم جنگی" دانسته شده‌اند.

دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید، قربانیان غیرنظامی حملات شبانه و هوایی در دو سال اخیر به طور چشم‌گیری افزایش یافته‌اند.

گزارش دیده‌بان حقوق بشر به عنوان "آنها به کسان زیادی شلیک کردند": سوءاستفاده عملیات شبانه توسط نیروهای افغان مورد حمایت سیا" در 50 صفحه نشر شده و 14 مورد از اواخر سال 2017 تا اواسط سال 2019 را در بر می‌گیرد.

دیده‌بان حقوق بشر از آمریکا و حکومت افغانستان خواسته که باید تمام گروه‌های شبه‌نظامی را که خارج از چارچوب فرماندهی نیروهای امنیتی هستند، فوری منحل و خلع سلاح کرده و با تحقیقات مستقل درباره تمام اتهامات جرایم جنگی و نقض حقوق بشر همکاری کنند.

بر اساس این گزارش، واحدهای ویژه اداره امنیت ملی افغانستان موسوم به 01، 02، 03 و 04 و "نیروی حفاظتی خوست"' که در ظاهر تحت ریاست امنیت ملی افغانستان فعالیت می‌کنند اما به گفته دیده‌بان حقوق بشر، این نیروها تا حد زیاد از سوی سیا استخدام، آموزش، تجهیز و مدیریت می‌شوند.

پاتریشیا گروسمن، نویسنده گزارش که یکی از مدیران بخش آسیا در دیده‌بان حقوق بشر است، می‌گوید: "در عملیات علیه طالبان، سیا نیروهای افغان را قادر ساخته که مرتکب اعمال بی‌رحمانه از جمله محکمه‌های صحرایی و ربودن افراد شوند".

خانم گروسمن می‌افزاید: "مورد بعد از مورد، این نیروها به راحتی به مردم در زندان‌هایشان شلیک کرده‌اند و همه محل را در وحشت حملات شبانه و هوایی بدون تفکیک قرار داده‌اند."

این گزارش بنا به مصاحبه با 39 فرد محلی و شاهدانی و همچنین گروه‌های حقوق بشری افغان است که عملیات‌های شبانه را در ولایت‌های غزنی، هلمند، کابل، قندهار، ننگرهار، پکتیا، ارزگان، وردک و زابل وکه مستند کردند.

تحقیقات مستقل درباره اتهامات موجود، تحت پیگرد قرار دادن عاملان این رویدادها، تحقیق درباره اتهامات جدی تخطی از قوانین حقوق بشر و قوانین جنگی و پیگرد کسانی که مرتکب جرایم جنگی شده‌اند، از خواسته‌های دیگر دیده‌بان حقوق بشر از دولت افغانستان است.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر خواستار پرداخت غرامت به غیرنظامیان آسیب‌دیده در نتیجه این حملات شده است.

در این گزارش از حکومت آمریکا نیز خواسته شده که در مورد مسؤولیت فرماندهی عملیات‌ها توضیح بدهد و تاکید کرده که باید برای انجام تحقیقات مستقل همکاری کند.

عملیات‌های شبانه چیست؟

وحیدالله، یکی از قربانیان این حملات به بی‌بی‌سی می‌گوید، در حالی که با سه فرزندش، همسر و دیگر اعضای خانواده‌اش از صدای انفجار بمب‌های پی‌ در پی شوکه شده بودند؛ صدای بلند دیگر در ورودی خانه را درهم شکست و ناگهان افراد مسلح وارد شدند.

او می‌گوید: در آن لحظه کودکان در آغوشم بودند و می‌گریستند که سه یا چهار نفر مسلح وارد اتاق شدند، پرسیدند تلفن‌ها و دیگر چیزها کجا هستند، من و پدرم را که مریض بود از خانه بیرون کردند و زن و کودکانم ماندند، کودکان زیاد گریه می‌کردند.

به گفته او، بیشتر آنها افغان بودند ولی شماری از نظامیان خارجی نیز حضور داشتند.

وحیدالله می‌گوید تا آخر به او گفته نشد که کی‌ها بودند و چرا او را بازداشت کردند.

در گزارش تازه دیده‌بان حقوق بشر بیشتر این چنین حملات به شبه نظامیان تحت حمایت سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) نسبت داده شده است.

عملیات‌های شبانه، حملات هوایی، بازداشت و ناپدید ساختن افراد و حمله بر مراکز بهداشتی از جمله روش‌های یاد شده در گزارش دیده‌بان حقوق بشر است که نیروهای مورد حمایت سیا در جریان آن، مرتکب تلفات به غیرنظامیان شده‌اند.

از سال 2001، سازمان سیا در افغانستان به طور موازی و جدا از ارتش آمریکا برای تعقیب افراد القاعده و طالبان و پس از سال 2014 اعضای داعش نیروهای شبه‌نظامی افغان را استخدام، تجهیز، آموزش و اعزام کرده است.

با آن که این نیروها در ظاهر به نام نیروهای ریاست امنیت ملی افغانستان هستند اما در خارج از چارچوب معمول فرماندهی نیروهای امنیتی افغانستان و تحت فرماندهی عملیات تحت پوشش سازمان سیا عمل می‌کنند. این نیروها به پشتیبانی لجستیکی و هوایی ارتش آمریکا متکی هستند. هلی‌کوپترهای آمریکایی نقل و انتقال این نیروها را در جریان عملیات‌ها و حتی در مواردی خارج از عملیات‌های مشترک انجام می‌دهند.

نیروهایی موسوم به گروه 01 در مناطق مرکزی؛ کابل، پروان، وردک، لوگر و ولایت‌های همجوار فعال هستند. گروه 02 در مناطق شرقی؛ ولایت‌های ننگرهار و همجوار، گروه 03 که بنام 'نیروی تهاجمی قندهار ' نیز یاد می‌شود و قدیمی‌ترین این نیروهاست که پس از سال 2001 در پی شکار افراد القاعده در قندهار و هلمند و ارزگان است. گروه 04 نیز در ولایت‌های نورستان و کنر و همجوار عملیات انجام می‌دهد و بخش 'نیروهای حفاظتی خوست ' که در در اواسط دهه 2000 توسط سازمان سیا ایجاد شده است.

عملیات‌های شبانه توسط این نیروها با هدف کشتن یا دستگیری شورشیان عموما در مناطق روستایی تحت کنترل طالبان یا مناطق جنگی رخ می‌دهد. این نیروها، دیوارخانه و محل سکونت مردم را شکسته، خانه‌ها را می‌گردند و ساکنین را بازجویی می‌کنند. برخی از مردان بازداشت می‌شوند بدون این‌که خانواده آنها از محل نگهداری‌شان اطلاع داشته باشند. کسان دیگری نیز بدون سوال و جواب کشته شدند.

در موارد زیادی که دیده‌بان حقوق بشر تحقیق کرده، در عملیات‌های شبانه غیرنظامیان به خاطر اشتباه در شناسایی، اطلاعات غیرمعتبر و با رقابت‌های سیاسی محلی مورد حمله قرار گرفته‌اند.

یک فرد محلی در ولایت وردک به دیده‌بان حقوق بشر گفت: آنها در عملیات شبانه "در خانه را منفجر کردند، یکی از بچه‌هایم را در پشت خانه کشتند و بچه دیگرم را با خود بردند، آنها ما را متهم کردند که 'چرا به طالبان غذا داده‌ایم؟' اما طالبان آمدند و غذا خواستند، اگر نمی‌دادیم آزار و اذیت می‌کردند."

پاسخ دولت افغانستان

صدیق صدیقی، سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان گفت: کار روی مکانیسم‌ها و روش‌هایی روی دست است تا چنین عملیات‌ها به گونه دقیق پیش برود و به غیرنظامیان آسیب نرسد: "ما در برابر عملیات‌هایی که به افراد آسیب می‌رساند، جدی هستیم و برنامه‌های زیادی را فسخ کردیم. حتی رئیس امنیت ملی برکنار شد به خاطر این که در یک عملیات یکی از این گروه‌ها اشتباه کرده بودند. یکی از چالش‌ها در سطح رهبری در کابل و ولایات چگونگی نظارت دقیق از فعالیت این گروه‌ها بوده که در بعضی موارد می‌تواند تابعیت چندگانه داشته باشند."

صدیقی تاکید می‌کند: "ما می‌خواهیم نظارت را شدیدتر کنیم و این کار را نیروهای ما انجام خواهند داد تا تمام این نیروها کنترل شوند."

حدود دو ماه پیش به دنبال کشته شدن چهار عضو یک خانواده توسط نیروهای گروه 02 در حوزه چهارم شهر جلال آباد و اعتراضات مردم، معصوم استانکزی، رئیس پیشین امنیت ملی از مقامش کنار رفت و رئیس جمهور اشرف غنی استعفای او را پذیرفت.

هرچند حکومت یک هیئت بلندپایه را برای تحقیق این رویداد موظف کرد اما با گذشت حدود دو ماه هنوز نتیجه بررسی این هیئت اعلام نشده است.

منبع: ایسنا