شست‌وشوی مغزی چیست؟

اعتمادآنلاین| شست‌وشوی مغزی به کنترل یا تغییر ذهن فرد با استفاده از تکنیک‌های روانشناختی مشخص گفته می‌شود.

گفته می‌شود شست‌وشوی مغزی توانایی فرد را در تفکر انتقادی یا مستقل به منظور پذیرفتن افکار و ایده‌های جدید و همچنین تغییر نگرش‌ها، ارزش‌ها و عقاید کاهش می‌دهد.

اصطلاح چینی «شست‌وشوی مغز» در ابتدا طی دهه 50 میلادی برای توصیف اقناع اجبارآمیز در دولت مائوئیست چین مورد استفاده قرار گرفت و هدف آن تغییر و تبدیل افراد «مرتجع» به اعضای «درست‌اندیش» سیستم اجتماعی جدید چینی بود.

این اصطلاح به رسم تطهیر و شست‌وشوی قلب/ذهن تائوئیست قبل از انجام مراسم یا ورود به اماکن مقدس بازمی‌گردد.

فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد اولین کاربرد شناخته‌شده کلمه «شست‌وشوی مغزی» را به زبان انگلیسی در مقاله‌ روزنامه‌نگاری به نام ادوارد هانتر در میامی‌نیوز، که 24 سپتامبر 1950 منتشر شده، ثبت کرده است.

هانتر ضدکمونیستی بی‌پرده بود و گفته می‌شد مامور سیا است که به عنوان روزنامه‌نگار مخفی کار می‌کند. هانتر و دیگران این اصطلاح چینی را برای توضیح اینکه چرا در طول جنگ کره (1953-1950) برخی زندانیان جنگی آمریکایی با اسیرکنندگان چینی خودشان همکاری کردند به کار بردند.

اپراتور رادیویی بریتانیایی رابرت. دبلیو فورد و سرهنگ ارتش انگلیسی جیمز کارن ادعا کردند که چینی‌ها در زمان حبس دوران جنگ آنها را در معرض تکنیک‌های شست‌وشوی مغزی قرار دادند.

مدافعان این مفهوم همچنین به آلمان نازی، به ایالات متحده در برخی پرونده‌های جنایی و به اقدامات قاچاقچیان انسان توجه داشتند. این مفهوم بعدها توسط مارگارت سینگر، فیلیپ زیمباردو و عده‌ای دیگر در جنبش ضدفرقه‌گرایی برای توضیح ایمان‌آوری به برخی از جنبش‌های جدید مذهبی و دیگر گروه‌ها به کار برده شد.

مفهوم شست‌وشوی مغزی گاهی در پرونده‌های حقوقی مخصوصاً در مورد حضانت کودکان و همچنین به عنوان موضوع داستان‌های علمی و در انتقاد از فرهنگ سیاسی و سازمانی مدرن دیده می‌شود.

اگرچه این اصطلاح در نسخه پنجم کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا به چشم می‌خورد، اما به عنوان یک واقعیت علمی پذیرفته نشده است و شبه‌علمی محسوب می‌شود.