گاردین: حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی در ایران، مقصران زیادی دارد

اعتمادآنلاین| روزنامه گاردین بریتانیا با انتشار یادداشتی به قلم «مارتین ریورز» خبرنگار متخصص در امور حمل و نقل هوایی سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی در ایران را مورد بررسی آسیب‌شناسانه قرار داده است.

این روزنامه نگار نوشته است: در 7 ژانویه، یک روز قبل از اینکه هواپیمای مسافربری اوکراین با شلیک اشتباهی پدافند هوایی ایران در حومه تهران سقوط کند، در حالی که هواپیماهای تجاری در کریدورهای هوایی شلوغ در کشور همسایه عراق مشغول پرواز بودند، من در توییتی نوشتم: امیدوارم که درس پرواز MH17 (هواپیمای مالزی که در سال 2014 در شرق اوکراین سرنگون شد) فراموش نشود.

اما فراموش کردن آموزه‌های فاجعه انهدام هواپیمای مسافربری MH17 مالزی در 2014 میلادی در شرق اوکراین و بی‌توجهی به ریسک پرواز در مناطق دارای ظرفیت منازعه، باعث مرگ 176 مسافر دیگر در رویدادی مشابه شد.

تراژدی سرنگونی هواپیمای اوکراینی بر اثر اصابت موشک در تهران بیانگر شکست حقارت‌بار دولت‌ها، آژانس‌های اطلاعاتی و گروه‌های صنعت هواپیمایی غربی برای محافظت از مسافران است، چیزی که آنها پس از فاجعه هواپیمای مسافربری مالزی به انجام آن متعهد شده بودند.

این گزارش در ادامه افزوده: با توجه به رویدادهای چند روز پیش از حادثه (ترور ژنرال سلیمانی توسط آمریکا و تهدید واشنگتن به حملات بیشتر در صورت اقدام تلافی‌جویانه ایران و اعلام تهران برای انتقام سخت) تمام خطوط هوایی فعال در منطقه به خوبی آگاه بودند که مسیر پروازهایشان از یک منطقه‌ی جنگی بالقوه می‌گذرد. با این‌حال، آنها از سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) که وظیفه ارتقای ایمنی و همکاری با خطوط هواپیمایی جهان را دارد، هیچ توصیه‌ای دریافت نکردند و به جای آن هریک از کشورها و شرکت‌های هواپیمایی- درست مانند فاجعه MH17- به شکل فردی به سنجش ریسک پرداختند.

برخی از شرکت‌های هواپیمایی خاورمیانه پروازها به بغداد را تعلیق کردند و برخی از شرکت‌های آسیایی و اروپایی نیز مسیر پرواز از حریم هوایی ایران را تغییر دادند. آمریکا پس از فاجعه پروازهایش به منطقه را ممنوع کرد اما بسیاری دیگر همچنان به برنامه خود ادامه دادند.

در چنین شرایط آشفته‌ و در حالی که تهران اعلام کرده بود سامانه ضدموشکی ایران در بالاترین حالت آماده باش برای مقابله با حمله احتمالی آمریکا قرار دارد هواپیمایی بین‌المللی اوکراین تصمیم گرفت پرواز 752 خود را از تهران انجام بدهد. در این شرایط بدیهی‌ترین پرسش این است که چرا باید ریسک پرواز را بپذیریم؟ اما به نظر می‌رسد بخش عملیات پرواز هواپیمایی اوکراین به جای آن از خود پرسیده چرا نباید پرواز کنیم؟

هیچ یک از نهادهایی که در جایگاه سنجش ریسک قرار داشتند، هواپیمایی اوکراین را به توقف پرواز وادار نکردند: نه دولت اوکراین؛ نه دولت ایران؛ نه دولت آمریکا؛ نه آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا (IASA)؛ نه انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی؛ و نه حتی ایکائو.

پرواضح است که ایران بدترین اقدام را مرتکب شده است و نباید آن را فراموش کرد. اما هیچ کس نباید از اشتباه سربازان در شرایط حساسی که احتمال وقوع جنگ وجود دارد، شگفت‌زده شود. مقصر سقوط پرواز 752 اوکراین فقط کسانی نیستند که این هواپیما را سرنگون کرده‌اند بلکه تمام کسانی که این هواپیما را در مسیر خطر قرار دادند، گناهکارند.

6 سال پیش پس از سقوط هواپیمای مسافربری مالزی، صنعت هواپیمایی جهان متعهد شد که برای دور نگه داشتن مسافران از مناطق جنگی با دولت‌ها و آژانس‌های اطلاعاتی همکاری کند. مسئولیت به دوش کشورهای غربی افتاد که نهادهایشان قابلیت اطلاعاتی و پاسخگویی دموکراتیک برای پیشبرد اصلاحات را داشتند.

اگرچه این وظیفه آسانی نبود و موانع حقوقی بسیاری مانند مساله حاکمیت ملی وجود داشت اما مسیر پیش رو، روشن بود. آنچه انجامش از لحاظ حقوقی دشوار بود، دست‌کم می‌توانست مورد ترویج و تشویق قرار بگیرد.

اشتراک اطلاعات و حتی ایجاد تشکیلاتی جدید برای جمع آوری اطلاعات درباره تهدیدات، صدور توصیه‌های جهانی و توبیخ نقض کنندگان این توصیه‌ها امکان‌پذیر بود. نباید اجازه دهیم فراموشی فاجعه هواپیمای مالزی درباره هوایپمای اوکراینی هم تکرار شود. در آینده نیز امکان سرنگونی هواپیمای مسافربری با موشک وجود دارد و عملا اتفاق خواهد افتاد، مگر این‌که اقدامات جدی پیشگیرانه از سوی صنعت هواپیمایی جهان انجام شود.

منبع: عصرایران