عراق در سال 1398؛ سالی پرتلاطم و اعتراضاتی که همچنان بدون نتیجه است

اعتمادآنلاین| سیدعماد حسینی- عراق سال پرتلاطمی را پشت سر گذاشت، این تلاطم تا آنجا پیش رفت که این کشور را نامزد همیشگی حضور در صدر اخبار رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی کرد.

به گزارش اعتمادآنلاین، اگر بخواهیم رخدادهای عراق را طی یک سال گذشته در یک جمله خلاصه کنیم، باید سال 98 را به سال مشکلات و اخبار ناراحت‌کننده تعبیر کنیم که نقطه اوج آن از نگاه ما شهادت سردار سلیمانی در فرودگاه بغداد بود.

بزرگ‌ترین رویداد سیاسی‌اجتماعی عراق، تظاهرات اعتراض‌آمیز مردم علیه فساد، بی‌عدالتی و رانت‌خواری سیاستمداران این کشور بود که همچنان نیز ادامه دارد.

گرچه مردم عراق سال چندان خوبی را پشت سر نگذاشتند، اما همچنان امیدوارند اعتراضات خیابانی و تحصن‌های میدانی بتواند آنها را از اختاپوس قبضه‌‌گر صحنه سیاسی کشورشان نجات بخشد.

از دیدگاه امنیتی، حملات داعش همچنان جسته‌گریخته ادامه پیدا کرد؛ بازماندگان این گروه تروریستی هر جا که فرصت را مناسب دیدند دست به انجام عملیات زدند و در عین حال رگه‌هایی از ناامنی را در عراق باقی گذاشتند.

طی سال 1398 اخبار و گزارش‌هایی در مورد همکاری تنگاتنگ نظامیان آمریکایی با بقایای گروه داعش، به ویژه در مثلث مرزی عراق، سوریه و اردن، منتشر شد.

در مقابل، نیروهای حشد الشعبی به مثابه ستون اصلی مبارزه با داعش در سال گذشته هدف بیشترین حملات سیاسی، رسانه‌ای و حتی نظامی قرار گرفتند.

حمله‌های هوایی و موشکی علیه پایگاه‌های حشد الشعبی در عراق یکی از این نمونه‌ها بود.

به هر روی، این اقدامات و حمله‌ها ادامه یافت تا اینکه با ترور ابومهدی المهندس، جانشین فرمانده حشد الشعبی که در حال همراهی سردار قاسم سلیمانی بود، به نقطه اوج خود رسید.

مصوبه پارلمان عراق در اخراج نیروهای آمریکایی نیز یکی از سرفصل‌های مهم سیاسی‌امنیتی در عراق محسوب می‌شود که گرچه نیروهای اشغالگر آمریکایی تاکنون وقعی به آن ننهاده‌اند، اما موضع دولت عراق یا دست‌کم بخش مهمی از جامعه سیاسی عراق را در قبال حضور نیروهای آمریکایی آشکار ساخت.

حال به ابتدای این سال برگشت می‌کنیم؛ روز اول فروردین 1398 یکی از بزرگ‌ترین فجایع انسانی عراق رقم خورد: غرق شدن شناور تفریحی در موصل.

این شناور که در حال انتقال خانواده‌ها از سواحل رود دجله در موصل به جزیره گردشگری این شهر بود با 200 سرنشین غرق شد و دست‌کم 100 نفر که اکثراً زن و کودک بودند جان خود را از دست دادند.

در بعد اقتصادی، عراق طی سال 98 همچنان وابستگی خود را به واردات حفظ کرد، و طی ماه‌های تابستان جهان نظاره‌گر آتش‌سوزی بسیاری از مزارع کشاورزی، مرغداری‌ها و چند کارخانه تولیدی در این کشور بود.

گرچه دولت به شناسایی عامل یا عاملان این آتش‌سوزی‌های سریالی برنخاست، اما به گفته فعالان اقتصادی عراق، این آتش‌سوزی‌ها عمدی و کار مافیای واردات بوده است.

اکثر قریب به اتفاق کارشناسان عراقی بر این پندارند که تظاهرات اعتراض‌آمیز شیعیان در جنوب و مرکز عراق بزرگ‌ترین رخداد و تحول اجتماعی سال 1398 در این کشور قلمداد می‌شود.

زمزمه‌های اعتراض نسبت به عملکرد دولت عادل عبدالمهدی با شکل‌گیری جریان‌های مخالف پارلمانی یا به تعبیری اپوزیسیون مثبت به رهبری عمار حکیم به گوش رسید، اما دیری نپایید که حتی مقتدی صدر در مقام اسپانسر و حامی اصلی عبدالمهدی نیز به اعتراضات پیوست.

اما مشکلات دوچندان جامعه عراق از فقدان خدمات زیرساختی گرفته تا بیکاری، رانت‌خواری، حیف‌ومیل منابع کشور به نفع طرف‌هایی خاص و احتکار قدرت در دست عده‌ای خاص و... سبب شد ساکنان مناطق مرکز و جنوب عراق تا مرز شورش به قیام برخیزند.

مناطق مرکز و جنوب عراق از این حیث برای کارشناسان بسیار حائز اهمیت هستند که بدنه اصلی حامی ساختار دولتی حاکم بر عراق را بعد از سقوط صدام حسین تشکیل می‌دهند.

پس در این چارچوب، سلب این حمایت به معنی از بین رفتن مهم‌ترین ابزار قدرت احزاب شیعی در این کشور خواهد بود.

این اعتراضات هرچند نخست‌وزیر عراق را به استعفا وا داشت و حتی نام‌هایی برای جانشینی او مطرح شد و محمدتوفیق علاوی را نیز تا صحن مجلس عراق برد، اما تا لحظه تهیه این گزارش، عراق همچنان در همان بن‌بست چندماهه خود باقی مانده و دور باطل انتخاب گزینه‌های نخست‌وزیری را تکرار می‌کند؛ بدین‌سان است که کماکان همان ساختار رانت‌خوار و فاسد پیشین بر منابع و گلوگاه‌های سیاسی و اقتصادی این کشور چنبره زده است.