جنگ قدرت در بحران لیبی

اعتمادآنلاین| این جنگ داخلی مهارناپذیر که باعث چند تکه شدن این کشور نفت خیز حوزه شمال آفریقا شده در واقع یک بازی شطرنج چند طرفه میان طیف متنوعی از بازیگران خارجی از ترکیه گرفته تا امارات متحده عربی، فرانسه و مصر است.

واشنگتن پست می‌نویسد: در عرصه میدانی در این جنگ هزاران شبه نظامی سوری، مزدور اماراتی و مقاطعه کار روسی شرکت دارند. در هوا، کشورها تعداد هر چه بیشتری از پهپادها، جنگنده‌ها و موشکها را به کار می‌گیرند. اوایل ماه جاری میلادی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل هشدار داد "مداخله خارجی" در حال رسیدن "به سطوح بی سابقه" است.

تابستان جاری به نظر می‌رسد بزرگترین طرف پیروز در لیبی ترکیه باشد که به سراغ نجات دولت توافق ملی مستقر در طرابلس رفته و حملات چند ماهه نیروهای وابسته به خلیفه حفتر را به عقب رانده است. حالا دولت توافق ملی لیبی قاطعانه کنترل غرب لیبی را در دست داشته و امید به در کنترل گرفتن "حلال نفتی" راهبردی این کشور متشکل چند شهر ساحلی و تاسیسات نفتی فی مابین طرابلس و شهر بنغازی در شرق دارد.

چنانچه بتواند به این هدف دست یابد، دولت توافق ملی جایگاه محکمی را برای خودش تثبیت کرده و آنکارا خواهد توانست به دستاوردی ژئوپلتیکی دست پیدا کند. اوزلم کایگوسوز، استادیار روابط بین‌الملل در دانشگاه آنکارا به فایننشال تایمز اظهار کرد: اردوغان رئیس جمهور ترکیه و برخی از همپیمانانش معتقدند ترکیه در حال بازیابی اهمیتش در نگاه همپیمانان غربی است.آنها معتقدند هر چه بیشتر ترکیه نقشی جسورانه ایفا کند، بیشتر ارزش پیدا کرده و از نظر منافع غربی‌ها دیگر نمی‌توان آن را در منطقه نادیده گرفت.

اما هنوز همه چیز در کشاکش است. روز دوشنبه پارلمان مصر با تصویب قانونی اجازه به استقرار سربازان این کشور در خارج از مرزهایش را داد؛ اقدامی که احتمالا منجر به ورود نظامیان مصری به شرق لیبی با هدف کمک به نیروهای خلیفه حفتر می‌شود. این جنگسالار لیبیایی همچنین مورد حمایت اماراتی‌ها، روسها و تا سطح کمتری فرانسوی‌ها هم هست.

در حالی که برخی از این دولتها از این اصرار خونبار خلیفه حفتر به پیگیری پیروزی نظامی ناراضی هستند اما به نظر می‌رسد عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور دیکتاتور مصر علاقه‌مند به ورود به این میدان علیه همپیمانان ترکیه است.

همچنین عنصر نزاع شخصی و ایدئولوژیکی نیز وجود دارد. اردوغان از زمانی که سیسی در پی کودتای 2013 و سرنگون شدن دولت اسلامگرای منتخب آن زمان مصر به قدرت رسید همواره به سیسی حمله کرده است. سونر جاگاپتای، کارشناس ترکیه‌ای انستیتوی خاورنزدیک واشنگتن به Today's WorldView گفت: آنها الهه انتقام یکدیگر هستند. یک طرف ژنرال سکولاری است که اسلامگرایان سیاسی را به زندان انداخته و در طرف مقابل یک اسلامگرای سیاسی است که ژنرالهای سکولار را به زندان انداخته است.

یک بازی کلی‌تر نیز در جریان است. دولت ترکیه در پی مداخله خود یک توافق مهم را با دولت مستقر در طرابلس بر سر حقوق دریایی و حفاری در سوال لیبی منعقد کرد. این توافق باعث خشم بروکسل شد در حالی که مقام‌های اتحادیه اروپا خواستار حفظ منافع یونان و قبرس در شرق دریای مدیترانه شدند. اما استراتژیستهای ترکیه‌ای شاهد یک محور نگران کننده از رقبا، از رقیب قدیمی یعنی یونان گرفته تا مصر و اسرائیلی هستند که هماهنگ با هم علیه نگرانی‌های خود در منطقه کار می‌کنند.

جاگاپتای اظهار کرد: هیچ سیاستگذاری در آنکارا حتی در میان آنهایی که از اردوغان متنفر هستند وجود ندارد که نگران ایده محاصره شدن در شرق مدیترانه نباشد.

ترکیه تنها کشوری نیست که به جای پای خود در لیبی به عنوان بلیت بلندپروازی‌های بزرگتر نگاه می‌کند.

کرملین با شرکت امنیتی خصوصی موسوم به "گروه واگنر" مرتبط است؛ گروهی که صدها مزدور روسیه را برای جنگ در حمایت از حفتر به کار گرفته است. مسکو در زمان جنگ سرد روابطی تاریخی با لیبی داشته است و به شکلی فرصت طلبانه خودش را تبدیل به یک مخاطب کلیدی در بحثهای مربوط به آینده سیاسی این کشور کرده است.

اخیرا آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان به همراه امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه و جوزپه کونته، نخست وزیر ایتالیا در بیانیه مشترکی از "همه بازیگران خارجی" خواستند تا "مداخله خود را متوقف کرده و به تحریم تسلیحاتی لیبی که از سوی سازمان ملل وضع شده احترام بگذارند."

اما چنین درخواستهای با توجه درگیر بودن خود فرانسه در نزاع در لیبی که آن را در برابر یک همپیمان عضو ناتو قرار داده بی معنی است. منتقدان ماکرون را متهم به این میکنند که با حمایت از حفتر به دنبال نفوذ است.

مقامهای سازمان ملل هشدار می‌دهند که 125 هزار غیرنظامی لیبیایی با توجه به تدارک نیروهای جبهه طرابلس برای پیشبرد عملیاتشان علیه حفتر در خطر قرار دارند. آمریکا در این میان تصمیم گرفته که در صندلی عقب بنشیند.

یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا که نامش را فاش نکرد، گفت: در درجه اول این یک مشکل اروپایی است. آنچه که دارد اتفاق می‌افتد به شدت پیچیده بوده و به نوعی سوریه‌سازی لیبی است.

منبع: ایسنا