توجه به فرصت‌ها به‌جای تهدیدها در روابط بین ایران و عربستان

اعتمادآنلاین| وحید عذیری - کارشناس ارشد روابط بین‌الملل: در سالیان اخیر هر هنگام سخن از عربستان به میان آمده نخست ذهن‌ها متوجه درگیری‌ها و دشمنی‌ها دو قدرت منطقه‌ای شده است. درگیری‌هایی که برای هیچ یک از دو کشور همسایه سازنده نیست.

عربستان سعودی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام در جهان است. ایران نیز جایگاه استراتژیکی در منطقه خلیج فارس دارد و تنگه هرمز در جنوب آن، مسیری حیاتی برای انتقال نفت خام است.

وجود خانه خدا، کعبه و مزار پیامبر اسلام و تنی چند از اهل بیت در مدینه و مراسم معنوی حج، عربستان را در کانون توجه مسلمانان جهان قرار داده است؛ ایران نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور شیعی جهان با بیش از 83 میلیون جمعیت تنها در سال 83 بیش از 800 هزار ثبت نام برای انجام سفر حج تمتع انجام داده است که هنوز بخش چم گیری از این تعداد در نوبت اعزام به حج قرار دارند.

عربستان نیروها مسلح بسیار پیشرفته‌ای دارد به نحوی که بعد از ایالات متحده امریکا و چین پر هزینه‌ترین و البته مجهزترین ارتش دنیا را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر ایران با حدود یک میلیون نیروی نظامی و تعداد بسیاری نیروی شبه نظامی و تکیه به فناوری‌های بومی برای هر دشمنی همچون باتلاق به نظر می‌رسد.

عربستان همواره در کشورهای منطقه و در بین سیاستمداران آن نفوذ غیرقابل انکاری داشته است از پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس گرفته تا مصر لبنان و جیبوتی ...؛ ایران نیز همواره دارای قدرت بسیاری در منطقه بوده از افغانستان عراق تا سوریه و لبنان که روز به روز نیز رو به فزونی نهاده است.

می‌توان جنبه‌های قدرت سخت و نرم هر دو کشور را به‌صورت متوالی به همین سبک ادامه داد اما این یادداشت به دنبال بررسی قدرت‌های دو کشور و مقایسه آن باهم نیست! تمام این ظرفیت‌ها در صورتی که در کنار یکدیگر قرار بگیرد می‌تواند پیام آور صلح رشد اقتصادی، ثبات امنیت و مبنای همکاری‌های مشترک شود. اما چنانچه این دو قدرت رودررو یکدیگر قرار گیرند با افزایش لحظه به لحظه تنش چیزی جز جنگ ویرانی برای مردم منطقه باقی نمی‌ماند. واقع امر هیچ یک از دو کشور توان حذف رقیب را به‌صورت کامل ندارند. عربستان با وجود ارتش کاملا مجهزش در حمله به شبه نظامیان حوثی در یمن نتوانسته بعد از چند سال موفقیتی به دست آورد؛ ایران نیز هرگز نمی‌تواند عربستان و نفوذش را نادیده بنگارد! ‌هر گونه نزاع و درگیری و جنگ نیابتی این دو قدرت عضو در اوپک بیش تر قدرت های فرامنطقه ای را بر سر ذوق می آورد!

درگیری و نبرد این دو قدرت منطقه‌ای نخست پای ورود قدرت‌های فرا منطقه‌ای را به منطقه باز می‌کند؛ نیروهایی که ورودشان با هزینه‌های هنگفتی همراه است، احساس تهدید دو قدرت منطقه‌ای از یکدیگر سبب رقابت تسلیحاتی می‌شود که می‌توانست بودجه و امکانت آن در حوزه‌هایی همچون اقتصاد، بهداشت و نظایر آن بکار گیری شود.

برنده این مبارزه تسلیحاتی هم کارخانه‌های اسلحه سازی شرق و غرب هستند. برنده منازعه که نتیجه واقعی اش تضعیف هر دو قدرت منطقه ای و مسلمان است کشورهایی هستند که خواهان ناامنی و عدم ثبات در منطقه هستند.

اما در شرایط فعلی راهکار چیست؟! نخست کاهش منازعات کلامی و تبلیغاتی دو سوی این جریان علیه یکدیگر و سپس مذاکره در عالی‌ترین سطوح ممکن به‌صورت ممکن با تکیه بر منافع مشترک و کاهش منازعات بر مبنی توافق فی مابیناست. نباید از یاد برد که نیروهای رادیکال هر دو جریان چه بدانند و چه ندانند آب به آسیاب دشمنان ملل مسلمان منطق میریزند و می‌بایست اقدامات آن‌ها توسط نیروهای معتدل خنثی شود.