آیا بایدن گرما را به روابط ریاض-آنکارا بازمی‌گرداند؟

اعتمادآنلاین| سید عماد حسینی- روز جمعه گذشته بود که در رسانه‌ها اعلام شد رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه با سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان بر سر حفظ کانال‌های گفت‌وگو برای تنش‌زدایی بین 2 کشور به توافق رسیدند.

این خبر را این بار اداره ارتباطات ریاست‌جمهوی ترکیه منتشر کرد و اطلاع داد اردوغان و سلمان طی تماس تلفنی در مورد بهبود روابط بین 2 کشور و حل اختلافات موجود از طریق گفت‌وگو به توافق رسیدند.

گرچه به گفته خبرگزاری رسمی عربستان، این تماس در چارچوب هماهنگی برای برگزاری نشست سران جی 20 برقرار شد، اما به اعتقاد کارشناسان پارامترهای دیگری نیز برای این تماس و به تبع آن توافق اولیه بین 2 کشوری که تنش‌های فیما‌بین‌شان از درخواست برای تسلیم قاتلان خاشقچی تا تحریم کالاهای ترکیه در بازارهای سعودی به شدت بالا گرفته بود در میان است؛ پارامترهایی که ناگهان طی چند هفته پس از پیروزی بایدن راه عادی‌سازی مجدد را با شتاب در پیش گرفته است.

گرچه نشست جی 20 به هر روی سکوی پرش 2 طرف به سمت یکدیگر محسوب می‌شود، اما هرگز نباید فراموش کرد خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید و بازخوردهای دوره پساترامپ بر منطقه خلیج‌فارس هم در متقاعد کردن رهبران 2 کشور برای بازگشت به سوی بهبود روابط بی‌تاثیر نبوده است.

به زعم کارشناسان، نوع تعاملی که جو بایدن قرار است با منطقه خاورمیانه برقرار کند، هر 2 قطب متخاصم دوره ترامپ را به صرافت نزدیکی دوباره و بازگشت به طرح‌های دوره اوباما انداخته است.

زیان‌های اقتصادی ناشی از تحریم کالاهای ترکیه‌ای در بازار مصرفی بزرگی همچون عربستان و پیوستن چند کشور دیگر حوزه جنوبی خلیج‌فارس همچون بحرین به تحریم‌کنندگان از یک سو، و نگرانی ریاض از تبدیل شدن مساله خاشقچی به طور اخص و وضعیت حقوق بشر در عربستان به طور اعم به پتکی در دست جو بایدن از سوی دیگر، این 2 کشور را بیش از پیش به فکر فراموش کردن اختلافات خود انداخته است.

این در حالی است که نباید فراموش کرد روی کار آمدن دموکرات‌ها زمینه آشتی ریاض-دوحه را خواه‌ناخواه فراهم می‌کند و دستان آنکارا از بازی با متناقض‌های فعلی حاکم بر حوزه جنوبی خلیج‌فارس نیز تهی خواهد شد.

در مورد اینکه جو بایدن نسبت به تنوع سبد تسلیحاتی ترکیه و خرید سامانه‌های پدافندی روسی و جنگنده‌های آمریکایی چه موضعی خواهد گرفت یا چه بلایی بر سر «گاو شیرده دونالد ترامپ» خواهد آورد، اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. اما آنچه از نگاه صاحب‌نظران روشن است اینکه روش دموکرات‌ها برای رسیدن به اهداف کلان آمریکا در منطقه خاورمیانه با جمهوری‌خواهان متفاوت بوده و از همین روست که پرونده قدیمی و خاک‌خورده شکل‌گیری «محور سنی» در مقابل «محور مقاومت» دوباره روی میز قرار گرفته است.