پایان ماه عسل آنکارا و واشنگتن با روی کارآمدن جو بایدن

اعتمادآنلاین| چهار سال حضور دونالد ترامپ را می‌توان موهبتی برای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه خواند؛ از روابط تجاری بین دو خانواده، ترامپ و اردوغان گرفته تا مواضع مشترک دو رئیس جمهوری در برابر اتحادیه اروپا و حتی مقابله رئیس جمهوری آمریکا با تحریم‌های کنگره علیه آنکارا و بی تفاوتی کاخ سفید نسبت به سرکوب کردها توسط ارتش ترکیه. اما به نظر می‌رسد ماه عسل آنکارا و واشنگتن با بروی کارآمدن جو بایدن به پایان خود نزدیک شده است. فرضیه‌ای که البته، بر اظهارنظرهای بایدن در مقام معاون سابق باراک اوباما و یا سناتور دموکرات و نه رئیس جمهوری منتخب آمریکا استوار است."

به گزارش ایسنا، یورونیوز در گزارشی نوشته است: روزنامه نیویورک تایمز در مقاله‌ای به تاریخ 12 نوامبر سال 2019 تشریح کرد که چگونه رابطه تجاری نزدیک بین جارد کوشنر و دو داماد رجب طیب اردوغان، نقش مهمی در سیاست‌گذاری‌های ترکیه با همسایگانش و ایالات متحده دارد. از جمله آن عدم حمایت قاطع نظامیان آمریکایی از نیروهای کرد و خروج این نیروها از شمال شرقی سوریه که به ارتش ترکیه اجازه پیشرویهای مهمی در این منطقه را در سال 2018 و 2019 میلادی داد.

در سپتامبر سال 2019، اردوغان در یک مصاحبه تلویزیونی پیش بینی کرد که گفتگوی خصوصی بین برات آلبایراک، داماد رئیس جمهوری و وزیر دارایی وقت ترکیه و جارد کوشنر، داماد دونالد ترامپ، روابط واشنگتن و آنکارا را «در مسیر درست» قرار خواهد داد.

مخدوش شدن رابطه بین دو کشور هم تحت فشار کنگره آمریکا به خانواده ترامپ تحمیل شد. در حالی که رئیس جمهوری آمریکا سعی کرده بود تا آخرین ماه‌های ریاست جمهوری‌اش از وضع تحریم‌ها علیه ترکیه به دلیل خرید موشکهای اس 400 روس اجتناب کند اما نهایتا با تحریم‌های «نرم و خفیف شده»‌ علیه آنکارا موافقت کرد.

ترکیه پس از مخالفت دولت باراک اوباما با فروش موشک‌های «پاتریوت» که سامانه دفاع ضد موشکی اکثر اعضای ناتو است به مسکو روی آورده بود. رسانه‌های ترکیه ادعا کردند که اردوغان موفق شده با کمک داماد خود و شریک تجاری ترکیه ‌ای ترامپ، جلوی تحریم های اساسی را بگیرد.

با به روی کارآمدن جو بایدن اما به نظر می‌رسد روابط دو متحد تاریخی، متحول خواهد شد. دلیل اصلی آن چشم اندازهای متفاوت ترامپ و بایدن نسبت به بحران سوریه و عمدتا مساله کردها، حمایت از مخالفان اردوغان و خواست دولت جدید آمریکا برای نزدیکی به اتحادیه اروپا است.

تونی بلینکن، در بخشی از اولین سخنان خود به عنوان وزیر پیشنهادی جو بایدن، گفت:‌ « تمام حسرت من به عنوان مشاور باراک اوباما در سیاست خارجی این است که در سال 2011 حل بحران سوریه و کمک به مخالفان این کشور را اولویت خود قرارندادیم و کمک کردیم تا ترکیه و ایران و روسیه در این کشور بیش از همیشه قدرت بگیرند.»‌

او در این مصاحبه از قول جو بایدن گفت که خواست دولت آینده ایالات متحده حضور قاطع آمریکا در سوریه و حمایت از متحدانی چون نیروهای «ی پ گ، یگان‌های مدافع خلق کردستان»، است که در سرنگونی گروه های افراط گرای اسلامی چون داعش نقش اساسی داشته اند.

در کنار این سخنان باید به گفته‌های جو بایدن در سال 2019 توجه کرد. او در سال 2019 از تصمیم ترامپ برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از شمال شرقی سوریه انتقاد کرد و گفت این کار «خیانت» بزرگی به کردها، در مقام متحدان دولت آمریکا است.

رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده در سه دهه اخیر بارها از سیاست‌های سرکوب کردها توسط دولتهای مختلف ترکیه انتقاد کرده است. او را می‌توان یکی از سیاستمداران آمریکایی حامی کردها دانست. در همین راستا جو بایدن، در سال 2014، زمانی که رابطه ترکیه و آمریکا در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما به سردی گرائیده بود، دولت اردوغان را یکی از عوامل پیدایش و گسترش داعش در سوریه و عراق دانسته بود؛ سخنانی که در زمان خود با انتقادات شدید آنکارا روبرو شد.

یکی دیگر از واکنش‌های بایدن مصاحبه وی در مقام نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2020 با روزنامه نیویورک تایمز بود. بایدن رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان را یک سیاستمدار «خودکامه» خواند و اظهار امیداوری کرد که ترکیه بتواند شاهد تغییرات از طریق مناسبات دموکراتیک باشد.

برخی از سیاستمداران ترکیه و رسانه‌ها از صحبت‌های بایدن شدیدا انتقاد کردند و آنرا مداخله در مسائل داخلی توسط نیروهای خارجی عنوان کردند. یکی از سخنگویان دولت ترکیه نیز به این گفته ها واکنش نشان داد و گفت که دوره دستوردادن آمریکا به سرآمده است.

رئیس جمهوری جدید آمریکا از پانزده روز دیگر، برخلاف دونالد ترامپ، یکی از حامیان نزدیکی رابطه بین آمریکا و اتحادیه اروپا خواهد بود. قبرس هم یکی از اعضای اتحادیه اروپاست که تنش‌هایش با ترکیه به یکی از مهم‌ترین چالش‌های ماه‌های اخیر بین بروکسل و آنکارا بدل شده است.

در همین راستا کافی است تا یکی از مهم ترین سخنان جو بایدن درباره قبرس را مرور کنیم. بولنت اجویت، در مقام نخست وزیر ترکیه سال 1999 به واشنگتن می‌رود و در آنجا با سناتور جو بایدن دیدار و گفتگو می‌کند. سناتور وقت دموکرات در گفتگوی خود به عالی‌ترین مقام ترکیه در آن زمان می‌گوید:‌ «ترکیه به ایالات متحده نیاز دارد ولی خلاف آن صادق نیست. پس مساله قبرس را حل کنید تا به شما وام بدهیم.»

در آن زمان هرچند جو بایدن، مقام اجرایی نداشت اما سخنان او با انتقادات فراوانی در ترکیه مواجه شد.

بسیاری او را عروسک خیمه شب بازی مقامات قبرس در آنزمان دانستند.

بی دلیل نبود که در سال 2008 وقتی باراک اوباما، پس از پیروزی در انتخابات جو بایدن را معاون خود معرفی کرد رسانه‌های ترکیه و برخی مقامات آن کشور او را «ضدترک ترین»‌ سیاستمدار آمریکایی و «دشمن ترکیه»‌ خواندند.

هرچند امکان دارد که با بروی کارآمدن جو بایدن روابط دو کشور متزلزل تر از چهار سال گذشته شود اما عواملی چون عضویت ترکیه در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، می تواند مانع از قطع کامل روابط و یا تنش‌های بیشتر شود.

دیپلمات‌های آمریکایی آگاهند و تاریخ هم گواهی می‌دهد که دوری ترکیه از آمریکا، یعنی نزدیکی بیشتر آنکارا به روسیه. به این ترتیب با وجود موانع متعدد برسر راه گسترش رابطه، به نظر نمی‌رسد شاهد انزوای دولت اردوغان از سوی ایالات متحده دست کم در دوسال اول ریاست جمهوری جو بایدن باشیم.

منبع: ایسنا