مذاکره با عربستان، زمانی نتیجه‌بخش خواهد بود که در سطوح عالی صورت بگیرد/ نیاز مبرمی بین تهران و ریاض برای گفت‌وگوی مستقیم و بی‌واسطه وجود دارد

اعتمادآنلاین| تجربه نشان داده که مذاکره با عربستان سعودی زمانی نتیجه‌بخش خواهد بود که در سطوح عالی صورت بگیرد. کما اینکه در دوره مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی شاهد گشایش در روابط دوجانبه بین تهران و ریاض بر همین اساس بودیم و در دوره سیدمحمد خاتمی، این مذاکرات، حتی به انعقاد تفاهم‌نامه امنیتی بین دو طرف منجر شد.

به گزارش امتداد، گفتگوهای اخیر بین تهران و ریاض در سطح مسئولین امنیتی در بغداد انجام و به گفته یکی از مقامات ارشد عراقی از سوی دو طرف نیز، سازنده و روبه جلو ارزیابی شده است.

قاسم محبعلی، مدیرکل پیشن اداره خاورمیانه وزارت امورخارجه و تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل با اشاره به این خبر اظهار داشت: از آن جا که در این گفتگوها از مسئله یمن و حل بحران آن سخن به میان آمده و به حضور چهره اطلاعاتی عربستان سعودی اشاره، احتمال آن می‌رود که این مذاکرات در سطح مقامات امنیتی انجام شده، نه در سطح سیاسی. ضمن اینکه چنین مذاکراتی، بیشتر برای ارزیابی مسائل بین دو کشور خواهد بود تا تصمیم‌گیری در سطوح سیاسی.

وی افزود: با این حال، برگزاری این دور از مذاکرات، می‌تواند مقدمه‌ای برای تصمیم‌سازی در سطوح سیاسی باشد. امری که البته در ادوار گذشته نیز بی‌سابقه نبوده و در این سطح، مذاکراتی میان تهران و ریاض برگزار شده است.

مدیرکل سابق اداره خاورمیانه وزارت امورخارجه، همچنین در ادامه تاکید داشت: از آن جا که سیاست خاورمیانه‌ای ایران در وزارت امورخارجه اتخاذ نمی‌شود، طرف سعودی نیز طبعا مایل خواهد بود تا تنها در خصوص بحران یمن و در سطح مقامات امنیتی به طرح مشکلات و مسائل دوجانبه بپردازد.

مذاکره با عربستان، زمانی نتیجه‌بخش خواهد بود که در سطوح عالی صورت بگیرد

وی در ادامه گفت: تجربه نشان داده که مذاکره با عربستان سعودی زمانی نتیجه‌بخش خواهد بود که در سطوح عالی صورت بگیرد. کما اینکه در دوره مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی شاهد گشایش در روابط دوجانبه بین تهران و ریاض بر همین اساس بودیم و در دوره سیدمحمد خاتمی، این مذاکرات، حتی به انعقاد تفاهم‌نامه امنیتی بین دو طرف منجر شد.

نیاز مبرمی بین تهران و ریاض برای گفتگوی مستقیم و بی‌واسطه وجود دارد

این تحلیلگر ارشد مسائل منطقه، خاطرنشان کرد: در حال حاضر، نیاز مبرم هر دو طرف بر این است که به صورت دوجانبه و بی‌واسطه به گفتگو و حل و فصل مشکلات موجود بپردازند. بخصوص در شرایطی که تل‌آویو نیز بر تداوم درگیری بین تهران و ریاض به نوعی شرط بندی کرده است.

وی افزود: نیاز جدی سعودی‌ها بر این است که برای خروج از جنگ بی‌سرانجام در یمن به گفتگوی بی واسطه با ایران مبادرت داشته باشند. ضمن اینکه، سیاست بایدن بر خلاف سیاست ترامپ نیز، دادن چک سفید امضا و حمایت بی چون و چرا از ریاض نیست.

محبعلی، یادآور شد: با این همه، عربستان سعودی، همسایه ما بوده و ما ناچاریم تا با وجود همه اختلافات، رقابت‌ها و حتی اشتراکات به مانند مسئله اوپک، امنیت خلیج فارس و سایر موارد به همزیستی با این کشور توجه داشته باشیم. ضمن اینکه، هر دو طرف نیز از مداخلات اسرائیل در منطقه، ولو با ابعاد متفاوت ضربه می‌بینند و تداوم اختلافات کنونی بر این ضربه‌پذیری خواهد افزود.

سقوط آل سعود یک تصور ساده‌انگارانه بوده و در عین حال جایگزینی جز داعش و القاعده برای آن وجود ندارد

این کارشناس مسائل منطقه، تاکید داشت: همانگونه که ما علاقه‌ای به دخالت عربستان در امور داخلی ایران به مانند مسائل مذهبی و امثال آن نداریم، طبعا باید اجازه دهیم تا سعودی‌ها نیز، خود بر امور خودشان تصمیم‌گیر باشند. به هر ترتیب در عین اینکه، سقوط آل سعود با توجه به مسائل منطقه‌ای، بین‌المللی و حتی داخلی در عربستان، یک تصور ساده‌انگارانه بیش نیست، همچنین، جایگزینی برای حکومت کنونی در این کشور نیز به جز القاعده و داعش وجود نخواهد داشت.

محبعلی، عنوان داشت: ایران به شکل رسمی، همواره از تمایل خود برای گفتگوی مستقیم با عربستان سخن گفته اما طرف سعودی، بخصوص در دوره دونالد ترامپ، مناسبات خود با تهران را به تضعیف هرچه بیشتر ایران برای حضور در گفتگویی از موضع قوی‌تر گره زده بود.

مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امورخارجه، خاطرنشان کرد: قمار سعودی‌ها تا کنون بر این منطق استوار بود که آمریکا با ایران درگیر خواهد شد. امری که با روی کار آمدن بایدن و با در نظر گرفتن شرایط کنونی، دست کم در کوتاه مدت و میان مدت، منتفی خواهد بود.

وی در پایان نیز، تصریح کرد: پیش از اینکه ایران، رغبتی به تغییر سیاست‌های خود در قبال عربستان داشته باشد، ریاض باید به مانند آنچه در خصوص حل تخاصمات با طرف قطری انجام داد، دست به کار شده و به مذاکره و حل و فصل مستقیم مسائل خود با تهران اقدام کند. در صورت تحقق چنین فرضی، در عین بازگشت روابط دو کشور به برقراری صلح در منطقه نیز کمک قابل توجهی خواهد شد.