پشت پرده تکاپوی دیپلماتیک در منطقه چیست؟ - بخش نخست

اعتمادآنلاین| سید عماد حسینی- چرا ضرباهنگ سفرهای سیاسی در منطقه و به ویژه منطقه شورای همکاری خلیج‌فارس شتاب گرفته است؟ تکاپوی عربستان سعودی برای نزدیکی به تهران و دمشق به چه علت است؟ و دست آخر نقش جو بایدن در این فرایند چیست؟

طی هفته گذشته یک هیات آمریکایی به عربستان سعودی و امارات متحده عربی سفر کرد، پیش از آنها محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به چهار کشور شورای همکاری سفر کرده بود و از آن سو شماری از مسئولان سیاسی این کشورها هم طی هفته گذشته ملاقات‌های دوجانبه‌ای برگزار کردند.

در حالی که منطقه خاورمیانه همچنان در باتلاق بحران‌های فراوان غوطه‌ور است، تحرکات حل‌وفصل مشکلات و گشودن گره‌های دیپلماسی و حتی نظامی در منطقه حوزه جنوبی خلیج فارس سرعت چشمگیری پیدا کرده و کار به جایی رسید که ولیعهد عربستان تهران را کشور دوست خود خطاب کرد و رئیس سرویس امنیتی خود را که پیش از این مسئول هماهنگیِ سرنگونی دولت قانونی حاکم بر سوریه کرده بود به دیدار آشتی‌کنان بشار اسد در دمشق فرستاد.

به اعتقاد صاحب‌نظران منطقه، این تحولات منفک از تغییر رویه کاخ سفید نیست، به طوری که چند روز پیش از عزیمت دونالد ترامپ تندخو از این کاخ، ناگهان مشکل چندساله قطر با سه کشور دیگر شورای همکاری حل شد تا بایدن حتی پیش از ریاست‌جمهوری‌اش هم شاهد رواج تفکرات حزب دموکرات در این منطقه و تبعیت کشورهای شورای همکاری از آن باشد.

در این میان این حقیقت را نباید هرگز فراموش کرد که سیاست‌های کلان آمریکا در قبال منطقه خلیج‌فارس هیچ تغییری پیدا نکرده است.

سیاستی که ابقای پیمان‌های راهبردی با کشورهای شورای همکاری در راستای منافع کلان آمریکا سرفصل کلی آن، و تضمین ثبات در این کشورها و فراهم کردن زمینه همکاری با اسرائیل و ممانعت از گرایش به سوی شرق در کنار مقابله با برنامه‌های هسته‌ای ایران زیرمجموعه آن محسوب می‌شود.

با وجود این، همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، بایدن رویکردی متفاوت با رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه قبلی پیشه کرده است.

نمود این تغییر سیاست را می‌توان در اولین تصمیم جو بایدن مبنی بر خارج کردن گروه انصارالله از لیست گروه‌های تروریستی دید.

از طرفی سفر وزیر امور خارجه عربستان به مسقط به عنوان مقر اصلی مذاکرات با رهبران انصارالله برای برون‌رفت از بحران یمن هم در راستای همین تلاش‌ها قلمداد می‌شود.

همچنین دولت بایدن با کلید زدن مذاکرات (هرچند غیرمستقیم) هسته‌ای با ایران در وین عملاً راهکار مذاکره را برای تعامل با آنچه «چالش هسته‌ای ایران» می‌خواند برگزید.

شاید سومین گام در این زمینه سفر چند روز پیش هیات بزرگی از مسئولان وزارت امورخارجه و دفاع آمریکا به عربستان سعودی و امارات متحده باشد که گفته می‌‌شود برای رایزنی بر سر مسائل امنیتی و ژئوسیاسی مربوط به روابط و مشارکت دولت فعلی آمریکا با متحدین سنتی‌اش در منطقه صورت گرفته است.

این در حالی است که برخی از کارشناسان در مورد سفر این هیات که در قدم بعد راهی مصر و اردن شد پرسش‌ها و ابهامات مختلفی را مطرح می‌‌کنند.

ظاهراً سال 2021 سال تحولات در منطقه عربی به ویژه منطقه خلیج‌فارس است؛ شواهد و نشانه‌های بسیاری از این تحولات به چشم می‌‌خورد که سعی می‌کنیم در قسمت‌های بعد آنها را واکاوی کنیم.