مقاومت فلسطین و ظرفیت جهانی برای رویارویی با اسراییل

اعتمادآنلاین| نصرت الله تاجیک کارشناس مسائل بین الملل در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: ظرفیت سازش و گرایش به حل مشکلات بین‌المللی از طریق سیاسی و مذاکره با رفتن ترامپ و آمدن تیم بایدن در روابط بین‌المللی افزایش پیدا کرده ولی رژیم صهیونیستی این ظرفیت را به ضرر خود می‌داند و دست به اقداماتی می‌زند که نهایت هم به ضرر خودش تمام می‌شود.

مساله درگیری فلسطینی - اسراییلی حاصل برآیند چند مولفه است که یکی هویت و عمق تاریخی و موقعیت ژئوپلیتیکی و بین ادیانی آن سرزمین است ولی بخش مهم‌تر آن مساله مسجدالاقصی به عنوان قبله اول مسلمین و قدس است که دنیای اسلام برای اینکه این شهر به عنوان یک مکان بین‌المللی برای ادیان الهی قابل دسترسی برای همه مردم دنیا باشد و نه ارضا‌کننده نیاز صهیونیست‌ها، لحظه شماری می‌کند.

اتفاقات اخیر در قدس و درگیری‌ها میان جوانان فلسطینی و نظامیان رژیم صهیونیستی که به زخمی شدن بیش از 300 جوان مسلمان انجامیده، از جایی آغاز شد که این رژیم درصدد بیرون راندن فلسطینی‌ها و مسلمانان از منطقه شیخ جراح در بخش شمالی شهر قدس و نزدیک دیوار ندبه که مورد علاقه صهیونیست‌ها است برآمد که اقدامی نژادپرستانه است. قدس شهری است که از منظر تاریخی چند مذهبی به حساب می‌آید و علاوه بر اینکه پیروان ادیان الهی آن را مقدس می‌دانند، مسلمانان نیز با توجه به اینکه این شهر قبله اول مسلمانان بوده حساسیت ویژه‌ای روی آن دارند. از همین رو است که بعد از اتفاقات سال 1967 هم سازمان ملل تولیت مسجدالاقصی را در اختیار اردن نهاد و مسلمانان هر گونه تغییرات دموگرافیک و جمعیتی را مخصوصا در قدس شرقی از سوی رژیم صهیونیستی تهدیدی جدی برای هدف قرار دادن هویت فلسطینی و تغییر مفاهیم تاریخی که ایجاد حق برای مسلمانان و فلسطینی‌ها نموده تلقی می‌کنند؛ لذا در حال حاضر براساس اسناد مورد پذیرش سازمان ملل و سازمان‌های بین‌المللی تخصصی آن مانند یونسکو، تولیت مسجد الاقصی بر عهده اردن است.

باید به یاد داشت در جریان «معامله قرن» که بیشتر به «شوخی قرن» شبیه است جرالد کوشنر، داماد و مشاور ارشد رییس‌جمهور پیشین امریکا کوشید با استفاده از همین ابزار یعنی تولیت مسجدالاقصی اردن را تحریک به نقش‌آفرینی کند. یکی از دلایل عدم همراهی اردنی‌ها نیز همین بود که آنها مایل به از دست دادن تولیت مسجدالاقصی حتی به نفع سعودی‌ها نبودند چه رسد به صهیونیست‌ها. زیرا آنها نیز در این مقوله خود را همانند سعودی‌ها خادم حرم شریف قدس می‌دانند و این موضوع در کنار دلایل دیگری نظیر افزایش میزان مهاجرت فلسطینی‌ها به اردن در اثر واقعیت گرفتن این شوخی باعث شد که عمان با معامله قرن همکاری نکند. برخی ناظران معتقدند تلاشی که اخیرا برای کودتا در اردن اتفاق افتاد می‌تواند ریشه در همین عدم همراهی با خواسته امریکای ترامپ داشته باشد.

در عرصه بین‌المللی قطعنامه‌ها و مصوبات مشخصی از سوی سازمان ملل متحد پیرامون موضوع قدس وجود دارد که باید محترم شناخته شود اما در سال‌های اخیر رفتار دونالد ترامپ مبنی بر انتقال سفارت ایالات متحده در اسراییل به این شهر، باعث شد این مصوبات نقض شوند که این خود محلی برای کار حقوقی علیه دولت امریکا و رژیم صهیونیستی است. نگاه یکجانبه‌گرایانه دولت او باعث شد اسراییل بیش از پیش احساس آزادی عمل در موضوع تجاوز به حقوق فلسطینی‌ها داشته باشد و ریشه بسیاری از مشکلات امروز را باید علاوه بر زیاده‌خواهی این رژیم و شخص نتانیاهو در سیاست‌های دولت پیشین ایالات متحده جست. با روی کار آمدن دولت بایدن در امریکا که علاقه‌مند است مسائل و مشکلات از طریق راهکارهای چند جانبه حل‌‌وفصل شود و به نظر می‌رسد رویکرد دولت او بسیار معقول‌تر از رویکرد یکجانبه‌گرایانه دولت پیشین باشد، شرایط کمی تغییر کرده است. سران رژیم صهیونیستی که تغییر شرایط را درک کرده‌اند می‌خواهند گام‌هایی فوری و مهم در راستای دستیابی به اهداف‌شان در معامله قرن در زمینه تغییرات جمعیتی این شهر بردارند و این تلاش نامشروع با حساسیت ویژه جوانان فلسطینی و مردم منطقه روبرو شده است. این جوانان که هویت دینی و سرزمینی‌شان وابسته به قدس و مسجدالاقصی است، در مقابل اقدامات اسراییل ایستاده‌اند و به باور من این ایستادگی می‌تواند موثر باشد.

اسراییل امروزه از یک‌سو با مشکلات داخلی بی‌شماری مواجه است و بحران‌هایی جدی را در موضوع تشکیل دولت تجربه می‌کند و از سوی دیگر در عرصه بین‌المللی با دولت بایدن روبرو است که نمی‌خواهد اسراییل آن آزادی عمل سابق را داشته باشد. این وضعیت باعث شده که دست تل‌آویو برای هرگونه قانون‌شکنی باز نباشد و اکنون که با مقاومت جوانان فلسطینی، اقدامات نامشروع و وحشیانه اسراییل در قدس انعکاسی جهانی پیدا کرد، می‌توان امید داشت که این‌بار اسراییل مجبور به عقب‌نشینی شود. در این موضوع هم اتحادیه اروپا، هم سازمان ملل متحد، هم کشورهای منطقه و هم امریکا واکنش نشان دادند که ثابت می‌کرد تل‌آویو این‌بار مانند گذشته موفق نمی‌شود که حقوق فلسطینی‌ها و مسلمانان را حتی با اقدامات شکلی نظیر تشکیل دادگاه پایمال کند.

مجموعه عوامل نشان می‌دهد که برخلاف دوره ترامپ که دو قطبی‌ها و به ویژه دو قطبی‌های کاذب در دنیا شکل می‌گرفت و واشنگتن نیز بر آتش اختلافات می‌دمید، اکنون شرایط به گونه‌ای است که اگر همه کشورهای منطقه و جهان درصدد احیای ثبات و آرامش بین‌المللی برآیند و حل نسبی اختلافات از طریق ایستادگی در برابر قانون‌شکنان گفت‌وگو در دستور کار قرار گیرد، در سایه کرونا که یک تهدید جهانی است و همه نیاز به همکاری دارند وضعیت جهان تا حدودی تغییر خواهد کرد و دنیای مطبوع‌تر و مطلوب‌تری خواهیم داشت. ان‌شاءالله!