موفقیت سیاست منطقه‌ای در گرو انتخاب تیم مناسب روابط خارجی است

اعتمادآنلاین| سید هادی برهانی در ارزیابی خود از مواضع حجت الاسلام رئیسی در اولین نشست مطبوعاتی به عنوان رئیس جمهور منتخب در قبال مسائل منطقه ای و خارجی، گفت : در اولین مصاحبه ایشان چون سیاستمداری ظاهر شدند که از ریاست قوه قضائیه به سوی جایگاه ریاست جمهوری در حال حرکت است. همچنین در این مصاحبه حرکت وی از مواضع ایده آل گرایانه سابق به سوی مواضعی واقع گرایانه تر مشهود است. اما این تحول فعلا در همین حد است و در عین حال آثار رویکردهای سابق و موقعیت سابق همچنان بر مواضع ایشان سنگینی می کند.

به گزارش ایسنا، وی درباره دیدگاه رئیس جمهور منتخب نسبت به جهان خارج و روابط خارجی ایران معتقد است: نگاه ایشان به جهان خارج هنوز نگاهی متاثر از دیدگاههای ایدئولوژیک داخلی است. تعبیر دنیا باید بداند و دنیا باید ... چند بار در اظهارات ایشان تکرار شد. در عین حال او آمادگی ایران را برای گسترش روابط با همه کشورهای جهان و همچنین با کشورهای همسایه به عنوان یک اولویت اعلام کردند. این موضع را می توان مهمترین تلاش ایشان برای تقویت رابطه با جهان به شمار آورد.

وی تصریح کرد : البته استقبال وی برای از سرگیری روابط با عربستان نیز سرد و محدود بود. اعلام کردند بازگشایی سفارتخانه های دو کشور مانعی ندارد. تنها مورد مشخصی از روابط خارجی که با استقبال مشخص ایشان روبرو شد، روابط با چین بود.

این استاد دانشگاه همچنین درباره نوع نگاه آقای رئیسی (در این مصاحبه) نسبت به کشورهای غربی و آمریکا گفت: به نظر نمی رسد نگاه افراطی بشمار آید اما در عین حال دوستانه و تشویق کننده هم نیست. در این مصاحبه نیز کشورهای غربی و آمریکا را سرزنش کردند هم به دلیل برجام و هم به دلیل سیاست حقوق بشری آنها. و خطاب وی نسبت به کشورهای غربی نیز تحکم آمیز بود. به نوعی به آنها دستور دادند به وظایف خود عمل کنند. جواب خیر ایشان به احتمال دیدار با بایدن هم دست دولت ایشان را در تعامل با آمریکا می بندد.

این کارشناس مسائل منطقه درباره نگاه ایشان به کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی هم ابراز کرد:در مورد مسائل منطقه مشخصا به سه مورد فلسطین، یمن و عربستان اشاره داشتند. به عنوان مثال در مورد فلسطین نیز مواضع میانه ای را انتخاب کردند. به راه حل رفراندوم به عنوان طرح جمهوری اسلامی ایران برای حل مسئله فلسطین اشاره داشتند. در مورد یمن هم محتاطانه پاسخ دادند و اعلام شد یمنی ها باید سرنوشت خود را تعیین کنند و نیروهای خارجی دخالت نکنند.

برهانی افزود: تا اینجا اوضاع نسبتا خوب است اما جای موضعی مثبت نسبت به کشورهای منطقه، کشورهای اسلامی و ابراز علاقه نسبت به حل و فصل اختلافات با منطقه از طریق گفت‌وگو و آشتی در این اظهارات غایب است و از تعبیر کشورهای اسلامی، برادری اسلامی، وحدت یا همبستگی اسلامی استفاده نکردند و تمایلی جدی برای احیای همبستگی اسلامی و تقویت روابط با کشورهای اسلامی نشان ندادند.

وی خاطر نشان کرد : منطقه در شرایط بسیار حساسی است. با رفتن ترامپ و نتانیاهو و فروکش کردن اختلافات ناشی از بهار عربی میان کشورهای اسلامی و به ویژه آمدن بایدن، فرصت کم نظیری برای حل و فصل اختلافات در منطقه، تحکیم صلح و امنیت در منطقه و بازسازی صف اسلامی در برابر اسرائیل به دست آمده است. کشورهای منطقه در حال استفاده از این فرصت هستند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: کشورهای محور اخوان و محور عربستان به هم نزدیک شده اند اما یک طرف این اختلافات هم ایران است. اگر ایران با این روند جدید همکاری کند، منطقه به سوی آرامش و امنیت خواهد رفت و این امر همچنین کمک بسیاری به رفاه منطقه خواهد کرد و از آن طرف اسرائیل که در زمان ترامپ و در زمان تفرقه و جنگ کشورهای منطقه در عمق خاورمیانه نفوذ کرده بود و قدرت بی سابقه ای گرفته بود در معرض فشار قرار خواهد گرفت و مجبور می شود از منطقه عقب نشینی کند. عدم همکاری ایران در مقابل، این فرصت اعتلای کشورهای اسلامی را ضایع کرده و موجب می شود نتوان از این فرصت برای عقب راندن اسرائیل استفاده کرد.

این کارشناس مسائل منطقه در برابر این پرسش که در این رابطه چه انتظاری از دولت آقای رئیسی می رود؟گفت: انتظار می رود موضع مسئولانه ای داشته باشد. تحولات مهم منطقه ای و ابعاد آن را درک کند. حساسیت روندهای جاری در خاورمیانه را در نظر داشته باشد. فهم درستی از اوضاع اسرائیل و اهداف آن در منطقه داشته باشد. به کشورهای اسلامی به چشم دوستی و برادری نگاه کند و تلاش کند اختلافات ایران با این کشورها را حل و فصل نماید. چنین سیاستی منافع فراوانی برای ایران به ارمغان خواهد آورد.

وی تصریح کرد : اولا هزینه های منطقه ای ایران را کاهش خواهد داد و در واقع می تواند این هزینه ها را به فایده و فرصت تبدیل کند. کشورهای منطقه به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس کشورهای ثروتمندی هستند و بازار بزرگی در اختیار دارند. همکاری آنها همچنین کمک بزرگی به منافع نفتی ایران در جهان است. اگر تامین معیشت مردم و حل معضلات اقتصادی اولویت اول دولت است، این نزدیکی و مصالحه می تواند فرصتهای بزرگی برای تحقق این هدف فراهم نماید. ثانیا نزدیکی کشورهای عربی به اسرائیل زمینه قدرت گرفتن اسرائیل در منطقه را فراهم کرده و دست اسرائیل را برای حمله به ایران و منافع آن باز کرده و ایران را در برابر اسرائیل آسیب پذیر کرده است. تقویت روابط با کشورهای منطقه و حل و فصل اختلافات این آسیب پذیری را مرتفع خواهد کرد.

برهانی درباره مواضع رئیس جمهور منتخب در قبال دولت بایدن گفت: موضع ایشان خیلی منفی نبود اما مثبت هم بشمار نمی آید. سیاست خاورمیانه ای بایدن بسیار متفاوت از سیاست خاورمیانه ای ترامپ است. هر چقدر سیاست ترامپ به نفع اسرائیل و به ضرر ایران و منطقه بود سیاست بایدن به ضرر اسرائیل و به نفع منطقه است. از این فرصت طلایی باید استفاده شود. مخالفت ایران با سیاست منطقه ای بایدن تنها اسرائیل را خشنود خواهد نمود. ایران می تواند همکاری فعالی با این سیاست داشته باشد و یا حداقل به تخریب آن مبادرت نورزد و سکوت اختیار کند.

این کارشناس مسائل منطقه در پایان درباره سیاست منطقه ای جمهوری اسلامی در دوران رئیس جمهور جدید هم گفت: این سیاست و موفقیت آن تا حدود بسیاری در گرو انتخاب تیم مناسبی برای روابط خارجی است. بدون یک تیم حرفه ای و توانمند امکان پیگیری دیپلماسی فعال و موفقی در منطقه نیست. منطقه در شرایط حساسی قرار دارد. زمان زمان تجربه و خطا نیست. زمان زمان ریسک نیست. کشور در شرایط حاد و حساسی به سر می برد. اقتصاد در وضعیت سختی است و حیات مردم با سختی های فراوانی روبرو شده است. یک پایه هرگونه بهبود در وضعیت فعلی و اصلاح امور اتخاذ یک سیاست خارجی عاقلانه و حساب شده است. باید کار به دیپلماتهای کاردانی سپرده شود که امتحان پس داده اند و در عمل خود را نشان داده اند. چهل سال از انقلاب می گذرد و اینک تجربه فراوانی در دستگاههای مربوطه به ویژه وزارت خارجه موجود است که می تواند و باید مورد استفاده قرار گیرد.