راز توقف پیشرفت در وین
در شرایطی که انتظار می‌رفت مذاکرات وین میان ایران، کشورهای 1+4 و ایالات متحده پیرامون احیای توافق هسته‌ای سال 2015 نهایتا پس از 5 الی 6 دور به نتیجه موردنظر برسد و طرفین اجرای برنامه جامع اقدام مشترک را ازسر بگیرند، مذاکرات همچنان بدون پیشرفت و دستیابی به نتیجه موردنظر ادامه دارد.
اعتمادآنلاین| علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل طی یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: بیم آن وجود دارد که تداوم این شرایط درنهایت به بن‌بست رسیدن مذاکرات ختم شود؛ در چنین وضعیتی ایالات متحده و کشورهای اروپایی ایران را متهم می‌کنند که تصمیمات سیاسی لازم برای تفاهم را اتخاذ نمی‌کند و این امر باعث می‌شود روند مذاکرات طولانی شود.
چنانکه وزیر خارجه فرانسه نیز روز گذشته هشدار داد با گذشت زمان و از دست رفتن فرصت مناسب برای احیای توافق هسته‌ای باعث خواهد شد، بازگشت به استانداردهای وضع‌شده در برجام بسیار دشوار شود. از مواضع مقامات اروپایی و امریکایی چنین برمی‌آید که طرف غربی، برنامه مشخص و هماهنگ شده‌ای را به ایران پیشنهاد کرده‌اند و تهران به دلیل آنکه آن را تامین‌کننده شروط مدنظر مقامات ارشد کشور نمی‌داند تاکنون از پذیرش آن سر باز زده است. تهران تلاش دارد تا موافقت ایالات متحده را برای لغو تمامی تحریم‌هایی که پس از خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای وضع شد، جلب کند در حالی که شواهد و مواضع طرف امریکایی نشان می‌دهد دستیابی به این هدف عملا غیرممکن است. جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا و سایر مقامات ارشد این کشور در حوزه سیاست خارجی، برخی تحریم‌هایی را که در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ علیه ایران وضع و اعمال شده را بی‌ارتباط با موضوع برجام ارزیابی می‌کنند و از همین رو موافق لغو آنها نیستند، در مقابل ایران لغو همه این تحریم‌ها را شرط بازگشت به برجام می‌داند و بر این باور است که عدم لغو تحریم‌ها در این مرحله باعث می‌شود...
طرف مقابل بخواهد از آنها برای وادار ساختن ایران برای نشستن بر سر میز مذاکره در موضوعات غیرهسته‌ای نظیر سیاست‌های منطقه‌ای یا برنامه موشکی استفاده کند. به نظر می‌رسد در صورت پای فشردن طرفین بر مواضع کنونی دور هفتم مذاکرات نیز بی‌نتیجه بماند اما طرفین می‌توانند با یک ابتکار از این شرایط عبور کنند. پیشنهادی که من آن را تامین‌کننده منافع ایران می‌دانم، آن است که تهران و واشنگتن بر سر مسائل برجامی یعنی تحریم‌های اصلی نفتی و بانکی و بیمه و... در مقابل اجرای بخش عمده تعهدات هسته‌ای توافق کنند و بعد در ادامه به گفت‌وگو بر سر مسائل مورد اختلاف نظیر تحریم‌هایی که ایالات متحده مایل به لغو آنها نیست مذاکره کنند. رخ دادن این اتفاق باعث می‌شود ایران از مزایای اقتصادی توافق بهره‌مند شود و با دستیابی به منابع مالی خود شرایط و کاهش ضعف داخلی در حوزه اقتصاد شرایط بهتری نیز برای مذاکره پیدا کند. با این وجود، پیروزی جریانی که دقیقا تفکراتی در نقطه مقابل دولت آقای روحانی دارند، باعث می‌شود امیدها برای به نتیجه رسیدن چنین راه‌حل‌هایی کاهش یابد.
باید در نظر داشت که وضعیت اقتصادی کنونی ایران وضعیتی خطرناک است و ادامه آن تبعاتی بسیار بد و قابل پیش‌بینی در پی خواهد داشت. ایران در تنگنای پیچیده‌ای قرار دارد؛ هر یک روز تداوم تحریم‌ها آسیب زیادی به اقتصاد ایران وارد می‌کند و ارزیابی‌ها نشان می‌دهد امکان تداوم وضعیت فعلی تا مدتی طولانی وجود ندارد. مواضع اروپا و امریکا هم نشان می‌دهد آنها ممکن است در صورت تداوم روند فرسایش کنونی مسیر دیگری را در پیش گیرند. ازسوی دیگر فشار جمهوری‌خواهان بر آقای بایدن درخصوص مذاکرات یک فاکتور مهم است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و طولانی شدن مذاکرات به آنها کمک خواهد کرد تا به هدف خود یعنی به بن‌بست رساندن بازگشت به برجام دست پیدا کنند.
پیروزی اصولگرایان در انتخابات ایران نیز بی‌تردید بر وضعیت مذاکرات اثرگذار است. طرف مقابل نگرانی‌های بسیاری درخصوص رفتارهای دولت آینده ایران دارد و از سوی دیگر تحریم‌هایی که علیه رییس‌جمهور آینده وجود دارد باعث می‌شود هزینه تعامل با ایران برای کشورهای دیگر سخت شود.
یکی دیگر از خطراتی که ایران را تهدید می‌کند، گزارش دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات و تداوم این روند فرسایشی که یکی از نمونه‌های ضرورت تمدید ماهیانه تفاهم دوجانبه با آژانس پیرامون تصاویر دوربین‌های تاسیسات هسته‌ای است، ممکن است رافائل گروسی با ارایه گزارشی منفی به شورای حکام شرایط را به نحوی تغییر دهد که شورای حکام، حل و فصل پرونده ایران از طریق آژانس را غیرممکن اعلام کرده و موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهد.
شرایط منطقه‌ای هم به ضرر ایران است. گزارش‌هایی که رسانه‌های غربی منتشر می‌کنند حاکی از آن است که ایالات متحده، اسراییل و برخی دیگر از بازیگران منطقه‌ای نظیر عربستان سعودی درصدد ایجاد ائتلافی جدید علیه ایران هستند و تصمیم دارند فشارهای منطقه‌ای علیه تهران را افزایش دهند. در صورتی که مذاکرات در هفته‌های باقی مانده از دولت آقای روحانی به نتیجه نرسد و ادامه مذاکرات به زمانی پس از روی کار آمدن دولت جدید موکول شود، حصول نتیجه بسیار سخت‌تر خواهد شد. مساله این است که میان مذاکره‌کنندگان کنونی و طرف مقابل درک دقیق و صحیحی وجود دارد و روی کار آمدن تیم جدید سیاست خارجی می‌تواند تاثیری بسیار منفی بر روند مذاکرات بگذارد. از سوی دیگر، هرچند دولت‌ها در ایران در حوزه سیاست خارجی نقش مجری را دارند و تصمیمات کلان در جای دیگری گرفته می‌شود، اما نقش مجری‌ها در این موضوع بسیار مهم است. واقعیت هم این است که فردی نظیر آقای ظریف دیگر وجود ندارد و تحویل گرفتن پرونده از او و سپردنش به فردی دیگر می‌تواند کار را سخت‌تر کند.
دیدگاه تان را بنویسید