مقتدی صدر در سودای مرجعیت

اعتمادآنلاین| برخی می‌گویند که او توانسته است بین یک تا 3 میلیارد دلار پول فراهم آورد تا زمانی که اعلام مرجعیت کرد، بین مردم توزیع کند و بر خیل طرفدارانش بیفزاید. در تمامی حوزه‌های دینی شیعی، مراجع تقلید میان طلاب و روحانیون حوزه وجوهات تقسیم می‌کنند. همچنین مبالغی برای فعالیت‌های فرهنگی - دینی، کمک به فقرا و تهیدستان، فعالیت‌های عام‌المنفعه و خدمات اجتماعی اختصاص می‌دهند که عموما از طریق وجوهات شرعی یا اموالی که در اختیار مراجع از طرق مختلف از جمله مقلدین و تجار متدین قرار می‌گیرد، تامین می‌شود.

حالا گفته می‌شود مقتدی صدر از هم‌اکنون پول لازم برای این فعالیت‌ها را تامین کرده است و قصد دارد آن را به نفع خود خرج کند. اگر مبلغی که گفته می‌شود، واقعیت داشته باشد بسیار هنگفت است و می‌تواند در جامعه به ‌شدت فقیر و بحران‌زده عراق تاثیری شگرف بگذارد. برای کسی روشن نیست که این مبلغ از کجا تهیه شده و در اختیار مقتدی صدر قرار گرفته است. تامین چنین مبلغی آسان نیست مگر ساخت و پاختی پشت پرده در جریان باشد. مقتدی صدر برای رسیدن به این هدف (یعنی مرجعیت) دو هدف را دنبال می‌کند؛ نخست پیروزی در انتخابات برای کسب حداکثر کرسی‌های لازم که قرار است حدود سه ماه دیگر برگزار شود تا به این ترتیب مشروعیت مردمی لازم را به دست آورد و دیگری تصاحب نخست وزیری با انتصاب شخصی نزدیک به خود در آن سمت. فردی که بتواند تحت امر او باشد و هر آنچه او بگوید انجام دهد.

محبوبیت مردمی

واقعیت میدان حاکی است که مقتدی صدر طرفداران بسیاری نزد قشر فقیر و تهیدست عراق دارد. مناطق به ‌شدت فقیرنشین شیعی عراق پایگاه اجتماعی مستحکم او محسوب می‌شوند. مناطقی مثل شهرک صدر در بغداد و حلبی‌آبادهای اطراف نجف اشرف و کربلای معلا و بصره در جنوب عراق. مقتدی صدر در این مناطق پول‌های بسیاری توزیع کرده است. این پول‌پاشی سبب شده است تا اکثریت مردم این مناطق طرفدار او باشند. همچنین بسیاری از بزهکاران اجتماعی که از فقر فرهنگی برخوردارند از مقتدی صدر طرفداری می‌کنند و تحت اوامر او هستند. البته نمی‌توان گفت طرفداران او فقط در میان افراد محروم از تحصیل است. بسیاری از اساتید دانشگاه، معلمان و فعالان فرهنگی از طرفداران او هستند. بسیاری از فعالان فرهنگی در بغداد و جنوب عراق علنا از او طرفداری کرده و برای او رسما تبلیغ می‌کنند. پایگاه اجتماعی مقتدی صدر تا سال 2018 به ‌شدت دست نخورده بود.

تا جایی که در میان آنها اگر کسی از مقتدی صدر انتقاد می‌کرد، با واکنش به‌ شدت خشن آنها مواجه می‌شد. اما بعد از تظاهرات سال 2018 که علیه عادل عبدالمهدی، نخست وزیر سابق عراق درگرفت، قبح و ترس انتقاد از مقتدی صدر فرو ریخت تا آنجا که وقتی وی در حرکتی نمایشی پشت فرمان خودرویی در نجف اشرف نشست و به میان تظاهرات‌کنندگان رفت، حاضران علیه او شعار دادند که برای صدر غیرمترقبه بود. در آنجا بود که روشن شد آن احترام خدشه‌ناپذیری که علیه مقتدی صدر در ظاهر وجود دارد، شکسته شده و رو به افول است. برای همین در حال حاضر نمی‌توان گفت که همان کمیتی که از او در سال‌های گذشته طرفداری می‌کردند، دست نخورده باقی مانده است.

نزدیکی به مصطفی الکاظمی

مقتدی صدر با همه احتمالاتی که وجود دارد تلاش می‌کند با قوت به برنامه خود برای رسیدن به هدفش ادامه دهد. برای همین به نظر می‌رسد در حال حاضر حمایتی تمام قد از مصطفی الکاظمی دارد. البته تجربه دست‌کم یک دهه اخیر عراق نشان می‌دهد که مقتدی صدر متحد هیچ کس نیست و تضمینی وجود ندارد اگر امروز از کسی حمایت و پشتیبانی می‌کند، این حمایت برای فردا روزی هم باشد. در حال حاضر مصطفی الکاظمی رییس دولتی است که از یک سو حمایت بخشی از تظاهرات‌کنندگان اعتراضات اکتبر 2018 موسوم به تشرینی‌ها را پشت سر خود دارد و از سوی دیگر مجری انتخابات زودهنگام پیش‌رو است. برای همین مقتدی صدر انتظار دارد با حمایت از او بتواند هم بخشی از سبد آرای خود را از میان طرفداران الکاظمی پر کرده و هم از سوی دیگر در انتخابات پیش روی عراق اعمال نفوذ کند. در مقابل الکاظمی نیز انتظار دارد بتواند ضمن حفظ نزدیکی به مقتدی صدر، بخشی از طرفداران او را به سمت خود جلب کند. الکاظمی بارها گفته است که قصد شرکت در انتخابات را ندارد. تاکنون هم نه حزبی و نه تشکلی برای شرکت در انتخابات اعلام نکرده است. اما عدم شرکت در انتخابات به معنای این نیست که نخواهد سمت نخست وزیری را برای خود حفظ کند. در صورتی که ببیند گروه‌های سیاسی طرفدار ادامه نخست‌وزیری او هستند چرا حفظ این سمت را نپذیرد؟

ائتلاف با مسعود بارزانی

در حالی که رهبر جریان صدر مشغول سیاست‌ورزی در میان گروه‌های سیاسی شیعه عراقی است، تحرکات خود را در شمال عراق نیز گسترش داده است. به این ترتیب او رایزنی‌هایی را با مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان آغاز کرده است به این امید که بتواند با او ائتلافی تشکیل دهد. هیات‌های دو طرف تاکنون دیدارهایی با هم داشته‌اند و گویا دو طرف به توافقاتی هم رسیده‌اند. مسعود بارزانی انتظار دارد با تشکیل ائتلاف با مقتدی صدر بتواند پست ریاست‌جمهوری را از حزب رقیب، اتحاد میهنی کردستان بگیرد و ریاست‌جمهوری عراق را از آن خود کند و از سوی دیگر به رهبری بلامنازع و بی‌رقیب در اقلیم کردستان تبدیل شود.

مقتدی صدر نیز بر این باور است با تشکیل ائتلاف با حزب دموکرات کردستان به آسانی بتواند دولت آینده را از آن خود کند. مقتدی صدر به فکر روزی است که آیت‌الله سیستانی که اکنون حدود 92 سال سن دارد، نباشد. او خیال می‌کند با نبود ایشان به عنوان یکی از مراجع استثنایی تاریخ عراق می‌تواند بی‌باکانه در عرصه سیاسی - دینی - اجتماعی عراق مانور قدرت دهد و آینده‌ای مطابق با رویاهای خود بسازد.