تصرف کابل در دستور کار طالبان نیست/ ایران در موضوع افغانستان به جمع‌بندی نرسیده است/ طالبان به لحاظ ایدئولوژیک تغییر نکرده‌ است/ زمان مناسبی است که «طرح مسکو» مورد توجه قرار بگیرد

اعتمادآنلاین| پیرمحمد ملازهی، با اشاره به تحولات افغانستان در پاسخ به این سوال که با توجه به دیدارهای صورت گرفته میان دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران و طالبان در تهران امروز برخی تهران را به انفعال و سکوت در قبال اقدامات این گروه در همسایه شرقی که امکان دارد به سقوط کابل منتهی شود، متهم می‌کنند، اساسا تهران چه نقشی می‌تواند در تحولات افغانستان داشته باشد، گفت: در خصوص قسمت اول پرسش، طالبان به لحاظ نظامی در موضع برتر قرار دارند و اگر اراده کنند، احتمال تصرف کابل منتفی نیست؛ چرا که در حال حاضر نیز در سیصد کیلومتری این شهر هستند و جاده‌های اصلی برخی مناطق را نیز به کنترل خودشان درآورده‌اند، بنابراین اگر بصورت صرفا نظامی نگاه کنید، این امکان وجود دارد ولی به لحاظ محاسبات سیاسی، به نظر می‌رسد این گروه به دنبال تصرف پایتخت نیست؛ چراکه آن طرف قضیه مسلح شدن مردم در مناطق قومی تاجیک و هزاره است که اگر طالبان بخواهد کابل را تصرف کند، با سقوط دولت، ارتش تجزیه قومی خواهد شد و در نتیجه جنگ داخلی شکل خواهد گرفت.

به گزارش ایلنا، وی افزود: این در حالی است که آینده جنگ داخلی نامشخص بوده و معلوم نیست طالبان پیروز آن باشد؛ بنابراین من فکر می‌کنم به لحاظ سیاسی این اقدام در حال حاضر در دستور کار طالبان نیست بلکه بیشتر هدفشان این است که شهرهای مهم را تصرف کرده، دولت را در ضعیف‌ترین موقعیت قرار داده و بعد در پای میز مذاکره حداکثر امتیاز را از آن بگیرند یا دولت فعلی را مجبور کنند کنار برود و یک دولت موقت با نقش‌آفرینی طالبان قدرت را در دست بگیرد.

وی ادامه داد: بالا بودن احتمال چنین اقدامی شاید از این زاویه مورد ارزیابی باشد که ممکن است در پشت پرده مذاکرات قطر میان زلمای خلیل‌زاد نماینده آمریکا و ملابرادر نماینده طالبان، توافقی در خصوص تحولات اخیر صورت گرفته باشد تا زمینه برای پذیرش طالبان در یک دولت موقت یا شراکت حداکثری در قدرت مساعد شود؛ بنابراین طالبان در حال حاضر به دنبال حداکثر قدرت است که اگر البته اگر بتوانند می‌خواهند همه قدرت را به دست بیاورند. با این حال ما از افغانستانی صحبت می‌کنیم که هر لحظه ممکن است در آن تغییر و تحولی ایجاد شود.

این کارشناس مسائل افغانستان در خصوص نقش ایران در تحولات افغانستان و انتقاداتی که در این رابطه نسبت به تهران مطرح می‌شود، گفت: واقعیت این است که به نظر می‌رسد ایران هنوز برای بررسی و جمع آوری کلیه نظرات در خصوص افغانستان به یک مرکزیت و جمع‌بندی نرسیده است و ما شاهد شنیده شدن نظرات مختلف در این رابطه هستیم؛ بنابراین این تنها دولت نیست که باید در این رابطه تصمیم بگیرد که با طالبان و سایر گروه‌ها در این کشور چگونه برخورد کند اما حداقل سیاست رسمی تاکنون این بوده که ما از دولت مرکزی حمایت می‌کنیم اما طالبان را نیز بخشی از واقعیت سیاست در افغانستان می‌دانیم که این گزاره درست است اما اینکه در برخی رسانه‌ها گفته می‌شود که طالبان به لحاظ ایدئولوژی تغییر کرده‌اند، برداشت درستی نیست و با واقعیت اندیشه طالبانی نمی‌خواند.

ملازهی گفت: اگر طالبان جنگ در افغانستان را تشدید کند، ایران با سه مشکل عمده مواجه خواهد شد؛ نخست سیل مهاجرینی است که مجددا به ایران سرازیر خواهد شد و در شرایط اقتصادی فعلی به هیچ عنوان به نفع کشور نیست. همچنین زمانی که خلاء قدرت ایجاد شود، مرزهای این کشور با ایران ناامن شده و قطعا مافیای مواد مخدر تشدید خواهد شد که برای ایران هزینه‌بر است و مساله سوم نیز مشکل امنیتی فرصت گرفتن گروهک‌های تروریستی است تا علیه ایران دست به فعالیت بزنند.

وی افزود: بنابراین ایران باید نسبت به اوضاع فعلی افغانستان فعال‌تر عمل کند؛ چراکه طالبان یک گروه ایدئولوژیک است و از این لحاظ تحت تاثیر عربستان سعودی است و دیگران را قبول ندارند و تهران باید این واقعیت را درک کند که اگر طالبان قدرت بگیرد، برخوردش نسبت به ایران از دوره قبل که در قدرت بود، تغییر نخواهد کرد.

این تحلیل‌گر مسائل شبه قاره هند گفت: من فکر می‌کنم الان زمان مناسبی است که «طرح مسکو» مورد توجه قرار بگیرد که براساس آن کشورهایی که مرز مشترک با افغانستان دارند، همچنین کشورهای صاحب نفوذ در این کشور برای ایجاد ثبات در افغانستان هماهنگ شوند و در نشستی طرح‌های موجود را سازماندهی کنند و سازمان ملل نیز ابتکار عمل را به دست بگیرد تا در نهایت سازوکاری برای عدم دخالت کشورها در امور کابل تدوین شود؛ چراکه اگر کشورهای منطقه و همسایه‌های افغانستان تعهد کنند که در امور داخلی این کشور دخالت نکنند و دولتی روی کار بیاید که نگاه متوزانی داشته باشد، قطعا می‌توان امیدوار بود که روند درستی برای ایجاد صلح و ثبات در افغانستان شکل بگیرد.