کار برای دولت رئیسی در بحث برجام سخت است/ حاکمیت دنبال امتیاز بیشتر است

اعتمادآنلاین| رحمان قهرمان‌پور درباره اعلام رسمی ایران مبنی بر تاخیر در مذاکرات برجامی وین تا روی کار آمدن دولت جدید و تاثیر این تصمیم بر روند مذاکرات و نتایج آن، با اشاره به آخرین گزارش وزارت خارجه درباره مذاکرات و اجرای برجام به مجلس شورای اسلامی، گفت: البته گزارش بسیار پیچیده و دیپلماتیک نوشته شده است اما اگر کسی وقت داشته باشد و آن را بخواند می بیند که به نوعی گفته شده که توافق برای بازگشت به برجام به دلایلی تا الان شکل نگرفته است. چرا توافق نشده است؟ گزارش توضیح می‌دهد، آمریکایی ها آن طور که فکر می‌کردیم قرار نیست بیش از حد به ما امتیاز بدهند و گفته شده است که حتی در زمان اوباما برجام با حسن نیت اجرا نشد و در ادامه می گوید که روابط ایران و آمریکا دچار بی اعتمادی است و کسانی که می گویند چرا همه تحریم ها لغو نمی شود، باید بپرسند چرا اجازه داده نمی شود درباره همه مسایلی که میان ایران و آمریکاست، صحبت شود. پس دلیل اول این است که آمریکا امتیازی که برخی در داخل انتظار دارند را نمی دهد و نخواهد داد، هر چند این حرف به زبان دیپلماتیک در گزارش زده شده است.

به گزارش ایسنا، وی افزود: این گزارش دلیل دوم را این طور بیان می کند که در داخل درباره اصل موضوع مذاکره اجماع نظر وجود ندارد، البته منظور نویسنده گزارش به خوبی گفته نشده اما به زبان بی‌زبانی گفته شده است و این دو دلیلی است که تاکنون توافق نشده است.

این کارشناس مسایل بین الملل درباره برخی تحلیل ها مبنی بر این که افزایش ذخایر اورانیوم و پیشرفت های هسته ای ایران، توافق را پیچیده کرده است گفت: بله این تحلیل ها را بنده هم دیدم. بحث افزایش و توسعه سانتریفیوژها یک واقعیت است که در چارچوب برنامه ای که ایران برای توسعه صنعت هسته ای اش دارد به ویژه بعد از آنکه اجرای تعهدات برجامی اش را در پاسخ به طرف های اروپایی لغو کرد، ادامه دارد. اما طبیعی است که یکی از راه های امتیاز گرفتن بیشتر از طرف های برجامی افزایش سطح و گسترده غنی سازی و فعالیت های دیگر در این حوزه است. اما مشخص نیست که اگر ما بر گرفتن امتیاز بیشتر در رابطه با رفع تحریم ها اصرار کنیم روند مثبت خواهد بود یا باعث مذاکرات فرسایشی می‌شود. به نظر می آید در ایران از تیم مذاکره کننده خواسته شده تا امتیاز بیشتری بگیرند در حالی که طرف مقابل حاضر به دادن این امتیازات نیست. این مساله البته محل بحث است به علاوه ما نمی دانیم کسانی که خواستار دریافت امتیازهای بیشتر از طرف های برجامی به ویژه آمریکا هستند با چه استدلالی این درخواست را مطرح کرده اند. درست این است که استدلال آنها را هم بدانیم و نظر بدهیم.

قهرمان‌پور درباره آنچه اصولگرایان می گویند مبنی بر این که آمریکا حاضر نشده است، تحریم‌هایی که ترامپ وضع کرده است را لغو کند و این دلیل به توافق نرسیدن بر سر بازگشت به برجام تا الان است گفت: معتقدم دلیل اصلی بن‌بست در مذاکرات این است که آمریکا می خواهد مطمئن شود، این مذاکرات به مسایل منطقه‌ای هم گسترش می یابد و در این حالت است که دولت بایدن در داخل آمریکا در مقابل جمهوری خواهان می تواند از برجام دفاع کند اما در مقابل ایران می گوید اگر قرار است آمریکا در آینده امتیازی دهد، بهتر است همین الان این کار را انجام دهد و حسن نیتش را ثابت کند تا ما ببینیم می توانیم درباره مسایل دیگر صحبت کنیم یا خیر.

وی ادامه داد: به نظر ایران هم به این جمع بندی رسیده است که آمریکا نمی خواهد امتیاز بدهد. بعید نیست ایران با افزایش توان هسته‌ای بخواهد آمریکا را به امتیازدهی بیشتر وادار سازد و برای رسیدن به این هدف تاخیر یک تا دوماه در مذاکرات را پذیرفته است البته این به معنی منصرف شدن از مذاکرات و توافق نیست بلکه ایران می خواهد امتیازات مدنظرش را همین الان بگیرد.

این کارشناس مسایل بین الملل در پاسخ به این که آیا استراتژی فوق در این شرایط جواب می دهد یا خیر؟ تاکید کرد: مساله این است که برجام اهمیت استراتژیکش را هم برای ما هم برای آمریکا به نسبت سال 2014 از دست داده است و پرونده هسته‌ای چند بعدی و پیچیده و حل کردن آن سخت شده است. تیم آقای رییسی هم به این مساله واقف است و معتقدم به نفع رییسی بود که دولت روحانی توافق بازگشت به برجام را انجام می داد، چون در عمل به توافقی که برای دو طرف مطلوبیت حداکثری داشته باشد، نمی رسند. نقطه تعادلی که می شود توافق کرد آن جایی نیست که حداکثر مطلوبیت را برای ایران و آمریکا داشته باشد.

قهرمان پور گفت: دو طرف می خواهند مساله برجام را جمع کنند چون ادامه دادن این بحران به نفع هیچ یک از دو طرف نیست و به همین دلیل است که چین و روسیه هم تلاش دارند بیشتر از قبل توافق برجام احیا شود.

وی در پاسخ به این که آقای ظریف هنوز معتقدند که روسیه تمایلی به اجرای درست برجام ندارد؟ اظهار کرد: آقای ظریف گفته بود که روسیه کارشکنی می کند و در گزارش اخیر به مجلس همچنین از اتحادیه اروپا انتقاد شدید شده است. البته بنده نمی دانم گزارش اخیر وزارت امور خارجه نظر ظریف است یا تیم مذاکره کننده، اما به نظرم روسیه شاید مشتاق توافق نیست، اما با توجه به نقشه کلان آمریکا که می خواهد دنبال مهار چین برود، کاهش حضور آمریکا در خاورمیانه به نفع روسیه است و این درحالی است که چین هم انگیزه زیادی برای حضور در خاورمیانه ندارد و هر چه بحث برجام کش‌دار شود، زمان برای حضور روسیه در منطقه از بین می رود، پس این گونه نیست که روسیه به خاطر ما از توافق برجام حمایت می‌کند بلکه برای خودش این کار را انجام می دهد. روسیه قبلا فکر می کرد هر چه بحران زود تمام شود، به ضرر روسیه است چون دعوای ایران و آمریکا فروکش می کند و نمی تواند به آمریکا از طریق ایران فشار بیاورد، اما الان معادلات بین المللی تغییر کرده است و روسیه به این جمع بندی رسیده که کاهش حضور آمریکا در منطقه قطعی است و وقت آن است که نقش مهمی را در منطقه و خاورمیانه ایفا کند، از این رو معتقدم چین و روسیه دنبال خاتمه دادن به بحث برجام هستند.

این کارشناس مسایل بین الملل درباره تاخیر در مذاکرات و موکول کردن آن به دولت آقای رییسی اظهار کرد: معتقدم هر توافقی بر سر برجام شود چه از سوی روحانی چه رئیسی توافق مطلوبی نخواهد بود اما اگر توافق در دولت روحانی انجام می شد، آقای رییسی می‌توانست بگوید که من توافق نکردم و تبعات روانی و سیاسی آن را به دوش نمی کشید. الان با انتظاری که جامعه از دولت سیزدهم برای بهبود شرایط اقتصادی آن هم در این شرایط دشوار دارد کار برای دولت رئیسی بسیار سخت است. به علاوه دولت آقای رئیسی و همفکرانشان همواره در هشت سال گذشته منتقد برجام بودند و الان با انتقال مذاکرات به دولت وی همه منتظر یک توافق با امتیازات بسیار بیشتر از آنچه تاکنون دریافت شده هستند و تیم وی باید نشان دهد آن توافق مطلوب که اصولگراها دنبالش بودند کدام است؟

وی در پاسخ به این که احتمال اینکه به کلی مذاکرات بر هم بخورد و همه چیز بخواهد از صفر شروع شود چقدر است؟تصریح کرد: اگر دولت آقای رئیسی به سمت توافق نرود، خلاف سیستم و تصمیم سیاسی در سطح کلان کشور عمل کرده است چرا که به هر حال در سطوح بالا تصمیم برای حفظ برجام اعلام شده است به علاوه با توجه به شرایط کشور، شروع همه چیز از ابتدا بسیار پیچیده خواهد بود. اگر هم روند مذاکرات و توافقاتی که در دولت روحانی به دست آمده است، استمرار یابد و تفاهم شود برای تیم اقای رئیسی شکست محسوب می شود و حتما گفته می شود، اگر قرار بود همان روند محقق شود چرا در فرصتی که در دولت روحانی بود این کار انجام نشد. در عین حال معتقدم حالا که مذاکرات متوقف و به دولت بعدی موکول شده، حتما مصلحتی بالاتر از مصلحت دولت آقای رییسی و تیمش در میان است و مصلحت این است که حاکمیت می خواهد امتیازات بیشتری در همین مدت زمان از طرف های مقابل بگیرد.

قهرمان‌پور درباره تلاش کشورهای اروپایی و آمریکا برای سوءاستفاده از موکول کردن مذاکرات به دولت بعدی در ایران تحت این عنوان که ایران در کار مذاکرات خلل وارد کرده است و عامل بن بست در مذاکرات است گفت: بعید نمی دانم که این کشورها از شرایط فعلی در این راستا بهره برداری کنند در عین حال حتما ایران نمی خواهد تجربه گذشته تکرار شود.

وی با بیان این که در دو دهه مذاکرات هسته ای ایران سه تجربه بسیار مهم داشته است که باید مورد توجه همه به ویژه تیم آقای رئیسی باشد، تصریح کرد: اول اینکه سال 85 نباید به شورای امنیت می رفتیم، عده ای می گفتند که اروپا و آمریکا جرات نمی کنند ما را به شورای امنیت بفرستند، اما دیدیم که مساله ارجاع شد. دوم، در سال 90 می گفتیم آمریکا نمی تواند ایران را از بازار نفت در دنیا حذف کند اما این هم شد و تحریم شدیم و از بازار خارج شدیم و نفت هم 200 دلار نشد، سوم اینکه در سال 95 فکر می کردیم بلافاصله بعد از توافق برجام، اروپا و آمریکا درهای خود را به روی ایران باز می کنند و می گویند این بانک و این هم تجارت اما این هم نشد. جان کری وقتی در لندن با روسای 13 بانک معروف صحبت کرد، آنها پرسیدند تضمین می دهید ما وارد ایران شویم و تحریم نشویم گفت نه!

این کارشناس مسایل بین الملل گفت: واقعیت این است که آنها می خوانند تا جایی که می توانند ابزار تحریم را علیه ایران نگه دارند، چون با این ابزار قدرت ایران در منطقه را مهار می‌کنند و تیم جدید مذاکراتی دولت ایران باید این سه تجربه را مدنظر داشته باشد و به سمت تکرار این اشتباهات نرود.