نقش کلیدی اسلام آباد در پیروزی طالبان / چرا برای پیروزی طالبان، در پاکستان شیرینی پخش می‌کنند؟

اعتمادآنلاین| رئوف حسن، دستیار ویژه عمران خان، نخست وزیر پاکستان با تمسخر ارزیابی کارشناسان غربی در مورد جنوب آسیا در توئیتی نوشت: در حال حاضر افغانستان شاهد یک انتقال تقریباً آرام از دولت فاسد غنی به طالبان است. وی افزود: راه حلی که ایالات متحده برای افغانستان تدوین کرده بود کارآیی نداشت و فروریخت.

به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: عمران خان در یک رویداد در روز دوشنبه در اسلام آباد اظهارات نادری را مطرح کرد. وی در مورد خطرات فرهنگی نهفته در آموزش زبان انگلیسی برای جامعه پاکستانی و برده داری ذهنی‌ای که ظاهراً تحمیل می‌کند، صحبت کرد. به نظر می‌رسد که او از طالبان بنیادگرا به عنوان نمونه‌ای که در حال اعتبار بخشیدن به اصالت افغان هاست، یاد می‌کند. وی معتقد است که افغان‌ها قید و بند بردگی را شکسته اند.

در حال حاضر، دولت عمران خان از به رسمیت شناختن سرداران جدید طالبان به عنوان دولت قانونی در کابل خودداری کرده است. به گفته‌ی رئوف حسن، نخست وزیر که از مخالفان جدی "جنگ علیه تروریسم" آمریکا در منطقه بوده و آن را عامل ایجاد شورش طالبان پاکستانی می‌داند، بر اهمیت تلاش همه طرف‌ها برای دستیابی به راه حل سیاسی فراگیر تاکید دارد. او و متحدانش پاکستان را قربانی چرخه ناآرامی‌ها و درگیری‌های منطقه‌ای می‌دانند که با مداخلات قدرت‌های خارجی مانند ایالات متحده تشدید شده است. معید یوسف، مشاور امنیت ملی این کشور در مصاحبه‌ای در این ماه گفت: ما تحت هیچ شرایطی نمی‌توانیم همچنان شاهد بی ثباتی طولانی مدتی باشیم که در گذشته باعث نفوذ به پاکستان شده است. کشور ما 40 سال از این موضوع رنج برده است.

مخاطب چنین لفاظی‌هایی احتمالاً رهبران دولت شکست خورده افغان که تحت حمایت غرب قرار داشت، هستند. آن‌ها سال‌ها از حمایت پاکستان از طالبان افغانستان، به ویژه حمایت سازمان اطلاعات نظامی پاکستان که به عنوان آی اس آی شناخته می‌شود از طالبان انتقاد می‌کردند. در ژانویه 2020 در جریان یک میزگرد مجمع جهانی اقتصاد با حضور روزنامه نگاران مختلف جهان، اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان ادعا‌های پاکستانی‌ها را مبنی بر اینکه طالبان افغانستان دیگر از طریق پناهگاه‌های امن در پاکستان فعالیت نمی‌کند، مورد تمسخر قرار داد. او در این باره گفت: ادعای مقامات اسلام آباد مانند این است که بگوییم دیگر زمین به دور خورشید نمی‌چرخد.

شورش طولانی طالبان و سلطه‌ی سریع آن بر افغانستان، با پاکستان پیوندی ناگسستنی دارد. واقعیت این است که اسلام آباد به عنوان بخشی از تلاش منطقه‌ای خود در راستای برخورداری از عمق استراتژیک طی بیشتر از نیم قرن عناصر مبارز را در افغانستان پرورش داد. طی سال‌های گذشته، گروه‌های متصل به طالبان روابط لجستیکی و تاکتیکی گسترده‌ای را با سازمان‌های پاکستانی حفظ کردند. این در حالی است که بسیاری از جنگجویان این گروه‌ها در دو طرف مرز، وابستگی‌های قومی و قبیله‌ای با یکدیگر دارند. همین شبکه‌ها احتمالاً اسامه بن لادن، بنیانگذار تروریست‌های القاعده را قادر ساخت تا در نزدیکی آکادمی نظامی پاکستان پناه بگیرد.

برای متحدان طالبان در تشکیلات پاکستان، درخواست این گروه مسلح برای حمایت، سیاسی و تاکتیکی بود، حتی اگر پاکستان به عنوان متحد اصلی ایالات متحده در طول حمله‌ی واشنگتن به افغانستان و پس از آن عمل کرده باشد. فایننشال تایمز خاطرنشان کرد: برخی طرفدار ایدئولوژی افراطی اسلام گرایان هستند، در حالی که برخی دیگر آن را یک دارایی ضروری برای مقابله با هند می‌دانند. رهبران طالبان در پاکستان زندگی و تجارت کرده اند و جنگجویان زخمی در بیمارستان‌های این کشور تحت درمان قرار گرفته اند. بر اساس گزارش اخیر موسسه صلح ایالات متحده شبکه حقانی وابسته به طالبان رابطه نزدیکی با آی اس آی دارد.

این مدتهاست که یک راز آشکار است. حمید گل، رئیس سابق آی اس آی در تلویزیون در سال 2014 گفت: "در تاریخ اعلام می‌شود که آی اس آی با کمک آمریکا اتحاد جماهیر شوروی را در افغانستان شکست داد. " احتمالاً در تاریخ این موضوع هم قید خواهد شد که آی اس آی با کمک آمریکا، آمریکا را شکست داد.

اکنون کاربران رسانه‌های اجتماعی خواستار اقدامات بین المللی شدیدتر علیه پاکستان هستند. کریستین فایر در فارین پالیسی این هفته نوشت: بدون حمایت اطلاعاتی و نظامی پاکستان از طالبان، این گروه بیشتر یک مزاحم بود تا اینکه یک نیروی مبارز موثر به شمار برود. ایالات متحده از انجام کاری که می‌توانست مدت‌ها پیش انجام دهد، سر باز زده است. واشنگتن باید تحریم‌های هدفمند علیه کسانی که در دولت پاکستان از شبه نظامیان اسلام گرا حمایت می‌کنند، اعمال می‌کرد.

برعکس، ایالات متحده از دولت عمران خان برای تسهیل گفتگو با طالبان استفاده کرد. پاکستان تحت فشار دولت ترامپ، عبدالغنی برادر را در سال 2018 از زندان آزاد کرد تا بتواند در مذاکرات صلح که در دوحه، پایتخت قطر برگزار شد، شرکت کند. وی یک شخصیت سیاسی است که احتمالاً در رأس دولت آینده تحت رهبری طالبان قرار خواهد داشت. خان در ماه ژوئن در روزنامه واشنگتن پست استدلال کرد که او و دولتش فشار‌های دیپلماتیک واقعی را برای آوردن طالبان افغان به میز مذاکره انجام داده اند. وی همچنین از دولت غنی خواست تا انعطاف پذیری بیشتری در مذاکرات نشان دهد.

منتقدان استدلال می‌کنند که این مذاکرات به عنوان مانعی برای پیشرفت مداوم طالبان در افغانستان عمل می‌کرد و این جناح فوق محافظه کار هرگز علاقه‌ای به حفظ جمهوری مشروطه‌ای که ایالات متحده در کابل به دنبال تحکیم آن بود، نداشت. این امر پیامد‌هایی برای پاکستان نیز دارد.

حمید میر، روزنامه نگار پاکستانی در روزنامه واشنگتن پست نوشت: سلطه‌ی نظامیان طالبان بر کابل نقض توافقنامه‌ی صلحی است که طالبان افغانستان و ایالات متحده در دوحه سال گذشته امضا کردند؛ بنابراین این توافق اساساً مرده است. وی افزود: اکنون ما با بلاتکلیفی در منطقه روبرو هستیم، وضعیتی که شاید بیشتر از هر قدرت منطقه‌ای بر پاکستان تأثیر بگذارد.

فهد همایون، دانشمند علوم سیاسی نوشت: احتمالاً پاکستان با هجوم جدیدی از مهاجران افغان علاوه بر 3 میلیون نفری که طی سال‌های گذشته میزبان آن‌ها بوده است، مواجه خواهد شد. تسلط طالبان بر افغانستان، تهدید ستیزه جویی ضد اسلام آباد را کم نمی‌کند و همچنین می‌تواند به عنوان مشوقی برای جنبش‌های افراطی اسلام گرا و جدایی طلبان قومی پشتون که در پاکستان فعالیت می‌کنند، عمل کند. در همین حال، ممکن است به خاطر ارتباط پاکستان با طالبان افغانستان در هفته‌های آینده، روابط غرب با اسلام آباد بیشتر تحت تأثیر قرار بگیرد.

حسین حقانی، سفیر سابق پاکستان که اکنون در واشنگتن مستقر است، می‌نویسد: این تحولات پاکستان را از تبدیل شدن به یک کشور عادی دور می‌کند، عملکرد نادرست دولت در داخل کشور ادامه می‌یابد و مشکلاتی همچون خصومت نسبت به هند و وابستگی به چین همچنان مشخصه‌ی سیاست خارجی اسلام آباد خواهد بود. وی افزود: بعید است ایالات متحده به زودی پاکستان را برای ده‌ها سال توانمندسازی طالبان ببخشد.