جاذبه و دافعه داعش و طالبان در خاک افغانستان کدام است؟

اعتمادآنلاین| سید عماد حسینی- چندی پیش شیر احمد عمار، معاون استاندار هرات افغانستان، به مقامات ایرانی در نقطه صفر مرزی گفته بود این گروه به تمام قوانین بین‌المللی و همسایه‌داری پایبند است.

به گفته این مقام طالبان، ساختار جدید حاکم بر افغانستان هیچ‌گاه اجازه نمی‌دهد که افراد یا گروه‌های خارجی مانند داعش از خاک افغانستان برای اقدام علیه کشورهای همسایه استفاده کنند.

به اعتقاد کارشناسان، این مساله به همان اندازه که می‌تواند اطمینان‌بخش باشد، نگرانی‌های زیادی هم در رابطه با افزایش موج تنش‌ها در این کشور همواره بحران‌زده به وجود می‌آورد.

صرف موضع‌گیری طالبان علیه داعش و تاکید بر سرکوب این گروه باعث شد تا «داعش خراسان» عملیات انتحاری خود را در مناطق مختلف افغانستان به ویژه کابل از سر گیرد.

گرچه طالبان نیز سریعاً اعلام کرد به این اقدامات واکنش نشان داده و چند مخفیگاه داعش را در چند نقطه به ویژه در شرق کشور منهدم کرده است.

به هر روی، تقابل با گروه داعش، که به نحوی برادر کوچک‌تر طالبان محسوب می‌شود و از همان آبشخور فکری و عقیدتی سلفی‌تکفیری سر برآورده، آخرین چیزی است که این گروهِ در دوره تکاپو برای کسب مشروعیت جهانی و منطقه‌ای به آن فکر می‌کند، اما دست‌کم برای نشان دادن حسن نیتش به جامعه جهانی ظاهراً آن را گزینه ناگزیر خود به حساب می‌آورد.

تقابل طالبان با داعش تبعات منفی قابل توجهی برای این گروه خواهد داشت که دامنه آن از ریزش نیروها به دلیل جنگ با یک گروه هم‌مذهب گرفته تا فرسایش جنگجویان طالبان در جنگ و گریز با این گروه کارکشته- که اتفاقاً برخی از مهم‌ترین اعضایش طالب‌های برجسته سابق بودند- گسترده است.

این مشکلات البته سوای وخامت اوضاع اقتصادی و فلاکتی است که در سایه ناامنی روزبه‌روز بر آن افزوده می‌شود.

با این حال رهبران طالبان، در سایه تحولی که در نگاه دیپلماتیک‌شان پیدا کرده‌اند، تلاش دارند از این تهدید فرصتی برای تحقق خواسته‌های خود بسازند.

با این همه توسعه قدرت داعش در افغانستان نه تنها کشورهای پیرامونی آن بلکه حلقه‌های بعدی کشورها و شاید کل جهان را در وحشت فرو می‌برد، تکرار سناریوی موصل کابوسی است که سال‌های متمادی ذهن مراکز تصمیم‌گیری جهان را به خود مشغول خواهد کرد.

این خطر به حدی وحشت‌انگیز است که ویلیام برنز رئیس سازمان سیا را وا داشت تا در کنگره اعتراف کند، در سایه خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان توانمندی جمع‌آوری اطلاعات توسط سرویس‌های اطلاعاتی ایالات متحده به شدت کاهش پیدا کرده، این در حالی است که کریستوفر رای مدیر دفتر تحقیقات فدرال آمریکا در جلسه استماع کنگره اذعان کرد، گروه‌های تروریستی خارجی اکنون فرصت مناسبی برای بازسازی تشکیلات و برنامه‌ریزی پیدا کرده‌اند.

این نگرانی و ترس می‌تواند برگ برنده طالبان محسوب شود تا مبارزه با داعش در خاک افغانستان و سرکوب این گروه را به کسب مشروعیت در جامعه جهانی گره زده و با ابزار داعش از چالش‌های دریافت مشروعیت جهانی بگذرد.

به تعبیری واضح‌تر، امروز داعش به مثابه خطر بزرگ‌تر می‌تواند بستر مناسبی فراهم کند تا خطر حضور گروه افراطی‌ای همچون طالبان در کابل از ذهن جامعه جهانی محو شود.

در این راستا شماری از طرف‌های حامی طالبان هم بیکار ننشسته و از یک سو خطر داعش را در افغانستان بزرگ‌نمایی کرده و از سوی دیگر به تبلیغ برای عملکرد گروه طالبان متحول‌شده در مقابله با نسخه برابر اما افراطی‌تر آن می‌پردازند.