سرگشتگان مرزهای بلاروس/ پناهجویان سرگردان ایرانی به آلمان رسیدند

اعتمادآنلاین| دو سال بعد از برگزاری انتخابات جنجالی در بلاروس و انتخاب مجدد الکساندر لوکاشنکو به ریاست‌جمهوری بلاروس، اتحادیه اروپا و دولت بلاروس در اقدامی خلاف حقوق‌بشر، سرنوشت هزاران پناهجو از نقاط مختلف جهان را دستمایه رقابت‌های سیاسی و ژئوپولیتیک قرار داده‌اند. لهستان و اتحادیه اروپا، بلاروس را به انتقام‌جویی در برابر تحریم‌هایی که علیه این کشور وضع شده است متهم می‌کنند، اما دولت بلاروس هرگونه نقش در سازماندهی مهاجران را تکذیب کرده است. دولت لهستان همچنین مسکو، نزدیک‌ترین متحد بلاروس را به نقش داشتن در تجمع مهاجران در نزدیکی مرزهای اتحادیه اروپا متهم کرده است، با این حال وزیر خارجه روسیه اتحادیه اروپا را به استاندارد دوگانه در قبال کشورهای پذیرنده مهاجر و کشورهایی که مهاجران از آنها عبور می‌کنند متهم کرده است.

به گزارش روزنامه اعتماد، سرگئی لاوروف، اتحادیه اروپا و ناتو را راسا عامل ایجاد بحران‌هایی که باعث ایجاد موج پناهجویان از منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شده است معرفی کرده و گفته است که اروپایی‌ها باید مسوولیت نتایج سیاست‌های غلط خود را بپذیرند.در طول روزهای گذشته، دولت لهستان با اعزام تعداد زیادی از نیروهای ارتش این کشور به مرزهای مشترک لهستان و بلاروس، به تقویت نیروهای مرزبانی خود در مقابل سیل مهاجرانی که از سمت بلاروس به سوی مرزهای این کشور روان شده‌اند، پرداخته است. لهستان و اتحادیه اروپا، دولت بلاروس را متهم می‌کنند که با تسهیل شرایط دریافت روادید برای ورود به خاک این کشور، عامدانه شرایطی را به وجود آورده است که در مرزهای اتحادیه اروپا تجمع بزرگی از پناهجویان ایجاد شود. مقام‌های دولت لهستان، علاوه بر بلاروس، دولت روسیه متحد اصلی این کشور را نیز به تلاش برای ایجاد بحران در مرزهای شرقی اتحادیه اروپا متهم می‌کنند. سه کشور لهستان، لیتوانی و لتونی که هر سه عضو اتحادیه اروپا و ناتو هستند، مرزهای مشترک زمینی با بلاروس دارند. لهستان و در پی آن لیتوانی در مرزهای مشترک خود با بلاروس اعلام وضعیت اضطراری کرده‌اند. دولت لهستان بیش از 10 هزار نیروی ارتش و پلیس را برای تامین امنیت به مرز با بلاروس اعزام کرده است تا نزدیک به 17 هزار نیروی مسلح در نوار مرزی مستقر کرده است.

ایرانیان در میان پناهجویان گیرافتاده در مرز بلاروس

موضوع حضور تعدادی از شهروندان ایرانی در میان پناهجویان گرفتار در مرزهای بلاروس و لیتوانی، از دو هفته پیش در رسانه‌ها مطرح شد و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران وعده داد تا به اعزام یک هیات از سفارت ایران در مینسک برای بررسی وضعیت پناهجویان ایرانی در مرز، به سرعت به وضع آنها رسیدگی کند. به گفته سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه «تهران با جدیت پیگیر وضعیت اتباع است و تلاش می‌کنیم این افراد زودتر به کشور بازگردند.» این موضوع همچنین در گفت‌وگوی حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با همتای بلاروسی خود، ولادیمیر ماکی نیز مورد تاکید قرار گرفت. امیرعبداللهیان روز 4 آبان با بیان اینکه اخبار نگران‌کننده‌ای از وضعیت این افراد در فضای مجازی منتشر شده است، همکاری حداکثری بلاروس خصوصا مرزبانی این کشور جهت کمک به آنها را خواستار شد. یک روز بعد اعلام شد که سیدکاظم سجادی معاون کنسولی، مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه برای بررسی وضعیت پناهجویان ایرانی گرفتار در مرز بلاروس به مینسک سفر می‌کند. سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، در نشست خبری هفته پیش خود نیز ضمن اشاره به تلاش‌های تهران برای رسیدگی به وضع پناهجویان ایرانی گفت: «توصیه می‌کنم هموطنان مسیرهای قانونی را برای سفرهای خود انتخاب کنند و تلاش می‌کنیم شهروندان‌مان که در بلاروس گیر افتاده‌اند را نجات دهیم.»

رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از ایران، براساس اطلاعاتی از اقوام پناهجویان ایرانی خبر داده‌ بودند که 13 مهاجر ایرانی شامل 10 مرد و 3 زن از دو هفته پیش در جنگل‌های کنار مرزهای بلاروس با لیتوانی و لهستان، بدون آب و غذا، در دمای زیر صفر مفقود شده‌اند. روز گذشته پایگاه خبری رادیو فردا، وابسته به دولت ایالات متحده امریکا نوشت که پلیس آلمان، از رسیدن تعدادی از پناهجویان ایرانی از خاک لهستان به خاک آلمان خبر داده است. هر چند پلیس آلمان تعداد دقیق پناهجویان ایرانی را اعلام نکرده است، اما تصور می‌شود که افراد مورد اشاره، همان پناهجویانی باشند که پیش از این تصور می‌شد در خاک بلاروس مفقود شده‌اند.

حمایت آلمان از خشونت علیه پناهجویان

در شرایطی که در طول سال‌های گذشته، لهستان به عنوان یکی از کشورهایی که رفتار مناسبی با پناهجویان به اتحادیه اروپا ندارد، تحت فشار بروکسل قرار داشت، از زمان آغاز بحران اخیر در مرزهای بلاروس، دولت‌های عضو اتحادیه اروپا و بروکسل، تمام‌قد پشت دولت لهستان ایستاده‌اند. آلمان از ابتدای سال جاری تاکنون 6100 پناهجو را که از طریق خاک بلاروس به لهستان پناهنده شده بودند در خاک خود پذیرفته است. اما مقام‌های آلمانی حالا اعلام می‌کنند که از برخورد خشونت‌آمیز لهستان با پناهجویان و نگه‌داشتن آنها پشت مرزها در شرایط بسیار سخت زمستان منطقه، حمایت می‌کند. گفته می‌شود که از ابتدای سال جاری بیش از 30 هزار پناهجو تلاش کرده‌اند تا از طریق گذرگاه‌های مرزی میان بلاروس و لهستان وارد اتحادیه اروپا شوند. هورست سیهوفر، وزیر کشور آلمان روز سه‌شنبه خواستار «همکاری همه جهان دموکراتیک» برای حمایت از مهاجرت قاعده‌مند و منظم به خاک اروپا شد. این مقام آلمانی بحران مرزهای بلاروس را یک «تهدید مرکب» توصیف کرده است که از طریق «مهاجرت سازمان‌یافته با اهداف سیاسی» علیه اتحادیه اروپا تشدید شده است. سیهوفر در گفت‌وگویی با روزنامه بیلد آلمان، از اقدام دولت لهستان برای اعزام نیروهای نظامی به مرز با بلاروس استقبال کرده است و می‌گوید: «تاکنون لهستان درست عمل کرده است، ما نمی‌توانیم از این کشور به دلیل حفظ امنیت مرزهای بیرونی اتحادیه اروپا انتقاد کنیم. لهستانی‌ها مسوولیت خدمت بسیار بزرگی به کل اتحادیه را برعهده گرفته‌اند.»

وزیر کشور آلمان گفته است که «کشورهای اروپایی باید با همبستگی در مقابل تلاش لوکاشنکو با حمایت ولادیمیر پوتین برای بر هم زدن ثبات غرب ایستادگی کنند.» او گفته است: «آلمان و لهستان به تنهایی نمی‌توانند از پس این شرایط برآیند. باید به دولت لهستان کمک کنیم تا بتواند مرزهای بیرونی را تحکیم کند. این مسوولیت برعهده کمیسیون اروپایی است و من از آنها می‌خواهم که اقدام فوری انجام دهند.» معاون وزیر کشور آلمان، استفان مایر هم به روزنامه بیلد گفته است که دولت آلمان آمادگی دارد در صورت درخواست دولت لهستان، بلافاصله تعدادی واحد‌های پلیس به این کشور اعزام کند.به نوشته گاردین، لهستان و کشورهای اتحادیه اروپا، بلاروس را متهم می‌کنند که قصد دارد با ایجاد یک بحران جدید پناهجویان در اتحادیه اروپا، انتقام انتقادهای این کشورها از برخورد دولت لوکاشنکو با مخالفان داخلی‌اش را بگیرد. رییس کمیسیون اروپا، اورسلا فن‌در لاین، روز دوشنبه وعده کمک‌های بیشتر به سه کشور لهستان، لیتوانی و لتونی داد. او همچنین تهدید کرده است که به زودی برخی خطوط هوایی «کشورهای ثالث» که به ادعای او در «قاچاق انسان نقش دارند» تحت تحریم قرار می‌گیرند و مجوز پرواز آنها به آسمان اتحادیه اروپا لغو می‌شود. او همچنین دولت بلاروس را متهم به تهدید جان مردم کرده و گفته است: «بلاروس باید قراردادن جان انسان‌های در خطر را متوقف کند. استفاده ابزاری از مهاجران با اهداف سیاسی از سوی بلاروس غیرقابل قبول است.» وزارت خارجه ایالات متحده امریکا هم با صدور بیانیه‌ای بلاروس را به «سامان‌دهی و اجبار جریانی غیرطبیعی از مهاجران به سوی مرزهای اروپا» کرده است و از بلاروس خواسته است که این جریان را متوقف کند.
دولت بلاروس هر گونه نقش در ساماندهی مهاجرت دسته‌جمعی را رد کرده است و با انتقاد از دولت لهستان گفته است: «بی‌تفاوتی و رفتارهای غیرانسانی مقام‌های لهستان باعث شده است که مهاجران از روی ناچاری اقدام به عبور از مرز کنند.»

تشدید نظامی‌گری و هشدار اقدام نظامی در مرز لهستان

روز سه‌شنبه یک سخنگوی دولت لهستان مدعی شد که فقط در یک روز 3 تا 4 هزار پناهجوی جدید توسط دولت بلاروس به سمت مرزهای مشترک لهستان و بلاروس هدایت شده‌اند. این مقام لهستانی گفته است: «ما پیش‌بینی می‌کردیم که تنش‌ها در مرز تشدید شود و انتظار داریم که در آینده نزدیک شاهد اقداماتی از جمله اقدامات مسلحانه باشیم.» ادعای تهدید مسلحانه از سوی بلاروس، بهانه لهستان برای اعزام هزاران نیروی ارتش در مرزها با این کشور است. لهستان در طول هفته‌های گذشته یک نوار نظامی به عرض دو مایل در کنار مرز با بلاروس ایجاد کرده است و ضمن فنس‌کشی مناطق مرزی اعلام کرده است که به‌زودی ساخت دیوار مرزی را در این منطقه آغاز خواهد کرد.

از یک ماه پیش، با تصمیم دولت لهستان برای صدور مجوز بازگرداندن اجباری کلیه پناهجویان و بی‌توجهی به درخواست پناهندگی به پلیس این کشور، تعداد زیادی از پناهجویانی که قصد عبور از مرزهای بلاروس به سمت اروپا داشتند، در این منطقه در شرایط بسیار سخت و طاقت‌فرسایی گیر افتاده‌اند.

انتقاد روسیه از استاندارد دوگانه اروپا

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز سه‌شنبه از اتحادیه اروپا خواست تا از اعمال استانداردهای دوگانه در قبال پناهجویان دست بردارد. این دیپلمات روس گفته است: «غیرقابل قبول است که اتحادیه اروپا در مقابل ورشو و رم، دو رویکرد کاملا متضاد را در قبال پذیرش پناهجویان در پیش گرفته است، ضمن اینکه این اتحادیه باید از برخورد با استانداردهای دوگانه با کشورهایی که پناهجویان از آن نشأت می‌گیرند خودداری کند.» به گزارش خبرگزاری تاس، وزیر خارجه روسیه با اشاره به پرداخت‌های اتحادیه اروپا برای نگه داشتن مهاجرین در خاک این کشور گفته است: «چرا نمی‌توانید همین برخورد را در قبال بلاروس داشته‌باشید؟ بلاروس هم برای تضمین شرایط عادی برای مهاجرانی که لیتوانی و لهستان از صدور مجوز ورود آنها اجتناب می‌کنند نیاز به پول دارد.» لاوروف تاکید کرده است: «این مهاجران نمی‌خواهند در خاک بلاروس یا ترکیه بمانند، بلکه می‌خواهند به اروپایی بروند که سال‌هاست تبلیغ سبک زندگی خودش را می‌کند. هر کس باید مسوول رفتار خودش باشد.»

لاوروف با انتقاد از سیاست‌های فرامنطقه‌ای اتحادیه اروپا و ناتو گفته است: «این بحران نتیجه عملکرد و سیاست‌های ناتو و اتحادیه اروپا در طول سال‌های گذشته در خاورمیانه و شمال آفریقا است که تلاش کرده است زندگی بهتر و چشم‌انداز غربی از دموکراسی را به آنها تحمیل کند.» وزیر خارجه روسیه ادامه داد: «این اقدامات باعث شده است که جریان مهاجرت به شکل بی‌سابقه‌ای تقویت و تشدید شود. در نتیجه هر اقدامی که انجام می‌دهید باید بدانید که از کجا نشأت می‌گیرد و چه کسی مقصر آن است.» وی گفت: «مسوولیت این بحران هم بر عهده کسانی است که این بحران را ایجاد کرده‌اند.»