صبر راهبردی ایران ابدی نیست

این روزها فضای شک و ظن در گفت‌وگوها بیش از مذاکراتی است که منجر به توافق سال ۹۴ شد. در جریان مذاکرات دور قبل طرف‌های غربی ایران را به نادیده گرفتن هفت قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متهم و ادبیات نامربوطی مانند اینکه فریبکاری بخشی از ژن ایرانیان است مطرح کردند.

به گزارش ایرنا، اما جمهوری اسلامی ایران پس از اجرایی شدن برجام ثابت کرد که هرچند سخت مذاکره می‌کند اما به تعهداتش وفادار و مسئولیت‌پذیر است. گواه آن ۱۴ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد ناظر بر اجرای تعهدات اتمی ایران در برجام است که این مساله را ثابت می‌کند. جمهوری اسلامی ایران همچنین تا یک سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام درچارچوب سیاست صبر راهبردی به اجرای تعهداتش ادامه داد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.

اما پس از مشاهده بی عملی طرف‌های اروپایی، اعلام کرد که در چند گام تعهداتش را ذیل برجام به صورت بازگشت پذیر کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران بر اساس مفاد برجام و تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی صورت گرفته است.

حالا مذاکرات وین در حالی پیگیری می‌شود که به رغم تلاش طرف‌های غربی برای مقصرنمایی ایران و فضاسازی‌های منفی، جمهوری اسلامی ایران به عنوان طرف مسئولیت پذیر و طلبکار به طور منطقی، با احتیاط بیشتری گفت‌وگو می‌کند؛ چرا که تصمیم یکجانبه رئیس جمهوری سابق آمریکا برای خروج از برجام « یک خیانت در امانت وحشتناک به ایران و ایرانی بشمار می‌رود»

علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایران پیش از آغاز مذاکرات گفته بود: تجربه به ما می‌گوید که غرب به دنبال اجرای یک توافق نیست بلکه به دنبال آن است که با اعلام یک توافق در حالیکه نظر عموم را جلب می‌کند، به هر شیوه ممکن به صورت مخفیانه، توافق را اجرا نکند. با تجربه ای‌ که ما داریم، آن‌ها سپس اقداماتی را برای «سوء استفاده» از طرح برجام در پیش می‌گیرند تا ایران را وادار کنند در حوزه‌هایی غیرمرتبط با مسئله هسته‌ای، امتیازاتی را واگذار کند.

وی با تاکید بر اینکه اشتباهات گذشته نباید تکرار شود و ما همگی دریافتیم که به چه چیزی و به چه کسی می‌توان اعتماد کرد افزود: برای حصول اطمینان از این که هر توافقی در آینده بسیار مستحکم است، غرب باید برای هرگونه عدم پایبندی به تعهداتش بهایی بپردازد.

حالا، پس از نزدیک به یک ماه از آغاز دور جدید مذاکرات و پذیرش مطالبات ایران به عنوان مبنای گفت‌وگوها، بحث‌ها به گفته منابع آگاه رو به جلو اما گام به گام پیش‌ می‌رود و هیات‌ها برای دست یابی به توافق نهایی تلاش می‌کنند.

این یک واقعیت است که مذاکرات جاری فرصت تازه ای را برای اروپا و آمریکا پدید آورده تا در قبال بدعهدی چهار سال گذشته گام‌های موثر و ملموسی را برای جلب اعتماد جمهوری اسلامی بردارند. ایالات متحده از ابتدای گفت‌وگوها و به رغم ژست‌های خیرخواهانه و اعلام آمادگی برای رفع تحریم ها، نه تنها گام موثری را در این زمینه برنداشته که تحریم‌های تازه‌ای را علیه جمهوری اسلامی ایران وضع و تهدید کرده که درصورت ادامه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران از مکانیسم حل اختلاف و اسنپ بک در برجام استفاده خواهد کرد. ادعایی که آمریکا به خوبی می‌داند به عنوان طرف غیر مشارکت کننده در برجام حق استفاده از این مکانیسم را ندارد اما با استفاده از این ادبیات به اعتماد فضای مذاکرات لطمه می‌زند.

هیات جمهوری اسلامی ایران با جدیت و اراده برای دست یابی به توافق نهایی در مذاکرات وین حضور و تاکید دارد اگر طرف های غربی قصد و اراده جدی داشته باشند، دستیابی به یک توافق خوب امکان پذیر است. اما باید در نظر داشت که صبر راهبردی ایران ابدی نیست و طرف‌های غربی باید رویکرد سازنده‌ را در این زمینه، به جای تلاش برای امتیاز گیری از ایران با ابزار فشار حداکثری ایالات متحده در پیش بگیرند.

آن‌ها می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل، نهادهای سیاسی مانند شورای امنیت ملل متحد و ایجاد مکانیسم‌های تبادلات بانکی مسیر توافق نهایی را کوتاه و هموار کنند.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه دیشب (۱۶ دی) در گفت‌وگویی تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران خواستار ضمانت‌هایی است که «عدم اعمال تحریم های جدید و عدم بازگشت تحریم های کنونی پس از لغو شدن آن‌ها را شامل شود.» وی خاطر نشان کرد که اگر طرف های غربی قصد و اراده جدی داشته باشند، دستیابی به یک توافق خوب امکان پذیر است.

دور هشتم مذاکرات وین از دوشنبه هفته گذشته (۶ آذر) آغاز و به مراحل حساسی رسیده است. پیشتر گمانه‌زنی‌هایی درباره برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام و پایان دور هشتم مذاکرات مطرح بود اما پیگیری‌های به عمل‌آمده حاکیست که گفت‌وگوها جریان دارد و این موضوع فعلا در دستور کار اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک قرار ندارد.