احتمالا دامنه توافق وین محدود و موقت خواهد بود

روزنامه گاردین در گزارشی به قلم «پاتریک وینتور» درباره مذاکرات وین مدعی شده شمارش معکوس برای پایان مذاکرات شش ماهه در وین درباره آینده توافق هسته‌ای ایران آغاز شده و اگرچه هیچ ضرب‌الاجلی به طور رسمی تعیین نشده، اما اگر در کمتر از دو هفته پیشرفتی حاصل نشود، روند به پایان می‌رسد و خلاء خطرناکی ایجاد می‌کند.

به گزارش فارس و به نوشته این روزنامه، کاخ سفید با بیان اینکه خروج ایالات متحده از توافق توسط دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ فاجعه‌آمیز بوده است، زمینه‌سازی کرده و خطوط سیاسی خود را برای فروپاشی مذاکرات آماده کرده است؛ اگر توافقی صورت نگیرد، تیم بایدن قصد دارد ترامپ مقصر شناخته شود.

در ادامه این گزارش به نقل از افراد نزدیک به مذاکرات آورده شده که توافق امکان‌پذیر است، اما ادعا شده از منظر غربی احتمالاً دامنه آن چنان محدود خواهد بود که موقتی تلقی می‌شود. 

طبق این گزارش، مذاکرات تمام عیار از امروز (دوشنبه) با بازگشت روسای هیأت‌ها به وین از سر گرفته خواهد شد و هیأت‌های انگلیس و آلمان با مذاکره‌کنندگان ارشد جدید حضور خواهند یافت. جزئیات درباره پیشرفت به شکل حداقلی بیان می‌شود و «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در گفت‌وگوها و از مشارکت‌کنندگان کلیدی که ارتباط خوبی با توییتر دارد، گهگاه توییت‌های سربسته‌ای را منتشر می‌کند که برای ایجاد حس پویایی طراحی شده‌اند.

در ادامه این گزارش، به تحولات اخیر، شامل لفاظی‌های رژیم صهیونیستی و تاکید آن بر این که به هیچ توافقی که در وین به دست آید پایبند نخواهد بود، تحرکات برخی دیگر برای تاثیر بر موازنه قدرت در وین  و دیدار و گفت‌وگوی رابرت مالی با سفرای کشورهای شورای همکاری خلیج فارس درباره مذاکرات وین، سفر وزیر خارجه ایران به چین برای تضمین قرارداد شراکت ۲۵ ساله اشاره شده که به تحلیل گاردین اقدامی برای نشان دادن این است که اقتصاد ایران می‌تواند در صورت لزوم بدون غرب زنده بماند و سفر پیش‌روی رئیس‌جمهور ایران به روسیه با همین هدف است. 

اختلافات موجود در مذاکرات وین از نظر گاردین

به نوشته گاردین، از مصاحبه‌ها و جلسات توجیهی مقامات ایرانی در داخل این کشور، موانع موجود در مذاکرات مشخص است. موضوع اول، «در مورد لغو تحریم‌ها، اختلافات بر سر نحوه طبقه‌بندی اینکه آیا یک تحریم به توافق هسته‌ای مربوط می‌شود و بنابراین اکنون باید لغو شود یا به موضوعات دیگری مانند «حمایت از تروریسم یا نقض حقوق بشر» مرتبط است که ایالات متحده و دیگران می‌گویند باید به قوت خود باقی بماند. 

به نوشته این روزنامه انگلیسی، موضوع دوم مربوط به تضمین‌هایی است که ایران به دنبال آن است که ایالات متحده خروج ترامپ از توافق در سال ۲۰۱۸ را تکرار نخواهد کرد. طبق این گزارش، ایالات متحده نمی‌تواند یک معاهده قانونی الزام‌آور ارائه کند زیرا سنا هرگز با آن موافقت نخواهد کرد.

طبق این گزارش، «یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد ممکن است حداقل آرامش برای ایران باشد، اما به ندرت برای طرفین الزام‌آور است. تهران خواهان تعهدات الزام‌آور است مبنی بر اینکه اگر ایالات متحده از توافق خارج شود، اتحادیه اروپا با تزریق پول نقد واقعی به مکانیسم تجاری ناموفق اینستکس که توسط اتحادیه اروپا برای دور زدن تحریم‌های ایالات متحده ایجاد شد، اقدامات بیشتری برای سرپیچی از تحریم‌های ثانویه آمریکا انجام دهد».

به نوشته گاردین، «موضوع سوم راستی‌آزمایی است. چه معیارهایی وجود دارد که ایران می‌تواند تأیید کند که تحریم‌ها در واقعیت و نه فقط روی کاغذ لغو شده‌اند و در نتیجه باید غنی‌سازی اورانیوم را در سطوح خلوصی که طبق توافق مجاز نیست متوقف کند؟ صحبت‌هایی مبنی بر اینکه ایالات متحده معتقد است لغو تحریم‌ها را می‌توان در ۴۸ ساعت تأیید کرد، وجود دارد، اما ایران خواهان یک روند طولانی‌تر با معیار و سنجش است».

طبق این گزارش، «موضوع نهایی این است که درباره مسئله دانش فنی از جمله سانتریفیوژهای پیشرفته و مقادیر زیاد اورانیوم غنی‌شده که ایران در دوره پایان تعهدات خود به برجام به دست آورده، چه می‌توان کرد».

ضرب‌الاجل‌های ساختگی با هدف فشار بر ایران

دیپلمات‌های غربی از هشتم آذرماه که نخستین دور مذاکرات رفع تحریم‌ها در دولت سید ابراهیم رئیسی آغاز شده سعی کرده‌اند با ارائه چارچوب‌های زمانی تیم ایران را برای موافقت با خواسته‌های خود تحت فشار قرار دهند.

با این حال، نمایندگان ایران در مذاکرات وین تصریح کرده‌اند برای تهران نتیجه مهم‌تر از زمان است. تهران در تلاش است برجام را که از نخستین روزهای اجرایی شدن در اثر برخی سیاست‌های آمریکا و کشورهای غربی به توافقی تهی از منافع اقتصادی برای طرف ایرانی تبدیل شد به سمت توافقی دوجانبه و متوازن پیش ببرد.

پیش از این پایگاه «پالتیکو» به نقل از برخی «مقام‌های نزدیک به مذاکرات» مدعی شده بود که پنجره مذاکرات تا پایان ماه ژانویه یا اوایل ماه فوریه بسته خواهد شد. البته این نشریه آمریکایی به نقل از منابعی دیگر این را هم نوشته بود که هیچ تاریخ ثابتی در خصوص زمان توافق در نظر گرفته نشده است.

این جدیدترین تاریخی است که منابع غربی درباره مهلت رسیدن به توافق مطرح کرده‌اند. رسانه‌های غربی در دورهای قبل‌تر گفت‌وگوها مدعی شده بودند ایران تا پایان دسامبر برای تصمیم‌گیری بر سر توافق فرصت دارد.

ایران گفته است هیچ ضرب‌الاجل ساختگی را نمی‌پذیرد. «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت خارجه ایران چندی پیش تصریح کرد: هیچ ضرب الاجل ساختگی را نمی‌پذیریم و امیدواریم خودشان هم به آن ضرب الاجل‌های ساختگی باور نکنند. 

ادامه دور هشتم مذاکرات وین از روز ۱۳ دی ماه در پایتخت اتریش آغاز شد و روز جمعه بر اساس تفاهم انجام‌شده بین روسای هیأت‌ها، مقرر شد مذاکره‌کنندگان ارشد جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی برای انجام امور مربوط به سمت‌های سیاسی خود و برخی مشورت‌ها، موقتا به مدت دو روز به پایتخت‌ها بازگردند اما رایزنی‌ها در سطح کارشناسی بدون وقفه ادامه یابد.

امروز صبح علی باقری مذاکره‌کننده ارشد ایران برای ادامه مذاکرات وارد وین شد. سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه امروز (دوشنبه) در بخشی از نشست هفتگی خود در خصوص روند مذاکرات گفت: اختلافات مهمی در وین باقیمانده و مهمترین اختلاف سرعت نامناسب طرف‌های مقابل به ویژه آمریکاست. در موضوعات فنی پیشرفت‌های قابل توجهی حاصل شده ولی در بحث رفع تحریم‌ها منوط به تصمیمات سیاسی شده که در طرف مقابل معطل مانده است. 

وی تاکید کرد: تضمین‌های سه‌گانه‌ای که آمریکا مجدداً نظام بین‌المللی را به سخره نمی‌گیرد، هیچ دولتی در آمریکا از سازوکارهای برجام بر ضد آن استفاده نکند، و تضمین‌هایی که انتفاع ایران را تضمین کند، در هر توافقی باید باشد.