تشکیل اتاق فکر سیاست خارجی از سوی وزیر امور خارجه

سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه با بیان اینکه اکثر چالش‌های پیش روی ما در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی ژئوپلتیکی و امنیتی هستند، اظهار کرد: حدود 45 بحران در عرصه جهانی وجود دارد که حدود 32 عدد آن در منطقه خاورمیانه است و ایران از 20 بحران موجود در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی تاثیر می‌پذیرد و یا بر آنها تاثیر می‌گذارد.

به گزارش ایسنا، محمود محمدی در نشست آسیب‌شناسی ساختاری و فرایندی وزارت امور خارجه و تحولات ضروری آن در دولت سیزدهم که از سوی سازمان بسیج اساتید کل کشور برگزار شد، گفت: ما وقتی از موضوع ساختار بخصوص در عرصه سیاست خارجی صحبت می‌کنیم باید توجه داشته باشیم که به طور معمول یک ساختار دارای اهداف و ماموریت‌هایی است و در همین چارچوب باید معیارهایی نیز برای ارزیابی عملکرد این ساختار در بعد کمی و کیفی باید وجود داشته باشد.

این دیپلمات پیشین کشورمان با انتقاد از وزیر خارجه سابق کشورمان به خاطر ایجاد برخی از تغییرات ساختاری در وزارت خارجه و با اعتقاد بر اینکه این تغییر ساختار مناسب نبود، در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهار کرد: در دو سه سالی که مذاکرات در برجام وجود داشت ما شاهد بهم‌ریختگی ساختار در وزارت خارجه بودیم.

وی با بیان اینکه سیستم و ساختار در وزارت خارجه باید متناسب با نیازهای جامعه و تحولات در جامعه جهانی و عرصه بین‌الملل باشد، ادامه داد: با توجه به اهداف دولت سیزدهم و سیاست‌هایی که این دولت در عرصه سیاست خارجی دنبال می‌کند باید تحولاتی نیز در وزارت خارجه صورت بگیرد و در همین راستا تلاش‌هایی در این حوزه در حال حاضر دیده می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه وزارت خارجه در پیشبرد اهداف خود باید از تمام ظرفیت‌های دیپلماسی کشور استفاده کند و براساس خرد جمعی ماموریت‌ها و اهداف خود را به پیش ببرد، گفت: این موضوع باعث می‌شود که وزارت خارجه شناخت بیشتری از چالش‌ها و محیط‌های پیرامونی خود و تحولات پیش‌رو داشته باشد.

وی با بیان اینکه خوشبختانه در حال حاضر مشاهده می‌کنیم که وزیر خارجه دولت سیزدهم در دستور کار خود قرار داده است، گفت: در همین راستا به ریاست وزیر خارجه اتاق فکر سیاست خارجی ایجاد شده است. این اتاق فکر دارای کمیته‌هایی دوازده گانه است و حدود 100 نفر از متخصصان و کارشناسان امر در این کمیته‌ها حضور و فعالیت دارند.

وی همچنین به اهمیت موضوع بینش و نگرش در موضوع ساختار اشاره کرد و گفت: ما باید براساس تحولاتی که در نظام بین‌الملل صورت می‌گیرد بینش‌ها و روش‌هایمان را تنظیم کنیم و این باعث می‌شود که جهان را به آن سمتی که می‌رود ببینیم نه آنگونه که دلمان می‌خواهد.

سخنگوی اسبق وزارت خارجه به موضوع اهمیت نظارت و ارزیابی در بحث ساختار اشاره کرد و افزود: وقتی اهدافی را برای پیگیری تعریف می‌کنیم این پیگیری دارای پیامدهایی است و ضروری است پیامدهای مثبت و منفی ناشی از این موضوع ارزیابی و مورد سنجش قرار بگیرد.

محمدی با بیان اینکه ارزیابی کیفی در سیاست خارجی کشور کم داریم و بیشتر ارزیابی‌ها کم نیست، اظهار کرد: در همین راستا لازم است که گسترش ارزیابی کیفی مورد توجه قرار بگیرد.

این دیپلمات پیشین کشورمان همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود به مزیت‌های ژئوپلتیک ایران اشاره کرد و گفت: ایران با حدود 15 کشور همسایه است. دارای مزیت‌های ترانزیتی زیادی است. به آب‌های آزاد بین‌المللی دسترسی دارد و ما وقتی از این مزیت‌های ژئوپلتیک به خوبی استفاده نکنیم و با ابعاد آن آشنا نباشیم متوجه نمی‌شویم که حضورمان در کشورهایی همچون سوریه و یمن به میزان به نفع ماست.

سخنگوی پیشین وزارت خارجه ادامه داد: اکثر چالش‌های پیش روی ما در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی ژئوپلتیک و امنیتی هستند. حدود 45 بحران در عرصه جهانی وجود دارد که حدود 32 بحران در منطقه خاورمیانه است و ایران بر روی 20 بحران تاثیر می‌گذارد و یا تاثیر می‌پذیرد که در این زمینه می‌توان به بحران‌های محیط زیست، انرژی، آب، قومیت و چند نکته اشاره کرد.

در ادامه این برنامه خسرو رضازاده سفیر اسبق ایران در نیجریه نیز با انتقاد از نحوه تغییر ساختار در وزارت خارجه در دولت پیشین گفت: خیلی‌ها اعتقاد دارند که ساختار کنونی درست نیست و باید این ساختار با مشورت اصلاح شود.

وی با تاکید بر اینکه این اصلاح نباید به سال‌های آخر دولت موکول شود، ادامه داد: در تفکرات کارشناسی در وزارت خارجه بیشتر به جای اینکه تفکر واقعگرایی تعامل‌گرا حاکم باشد نگاه تنش‌زدایی مطرح است، ادامه داد: در این زمینه ضروری است که با آموزش، تغییر نگرش صورت بگیرد.

این دیپلمات پیشین کشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود با طرح این ادعا که در طول هشت سال گذشته هیچ‌گونه برنامه‌ریزی در کشور برای کار با همسایگان صورت نگرفته است، خاطرنشان کرد: هفته گذشته یک نشست با موضوع همسایگان برگزار شد و در آن نشست تصمیمات خوبی برای تعامل با همسایگان گرفته شد.

رضازاده با بیان اینکه ایران در یک چهارراه اکونومیست، استراتژیک، ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک قرار گرفته است، افزود: در ساختار و بینش وزارت خارجه بحث قدرت و بازدارندگی قدرت چندان گسترش پیدا نکرده و بیشتر نگاه تنش‌زدایی وجود دارد و به نظرم مناسب است در این ارتباط تغییراتی ایجاد شود.

وی همچنین این ادعا را مطرح کرد که از وزیر خارجه در هشت سال گذشته انتقادی صورت نگرفته و یکی از مشکلات در وزارت خارجه این بود که انتقادی از رئیس این دستگاه صورت نمی‌گرفت چون کسی ایشان را نمی‌دید که بخواهد از او انتقاد کند.

در ادامه این برنامه مصطفی مصلح‌زاده دیپلمات پیشین کشورمان و دبیر ستاد راهبردنگاری دهه پنجم انقلاب اسلامی نیز با بیان اینکه دو اتفاق بد در سیاست خارجی ایران در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی پذیرش قطعنامه 598 و بیانیه الجزایر و همچنین پذیرش برجام بود، افزود: در هر دو جا با بازی طرف آمریکایی روبه‌رو بودیم. آنها قواعد این بازی را طراحی کردند، متن نهایی را آمریکایی‌ها نوشتند و ما با ایجاد چند تغییر در کلمات آن را پذیرفتیم.

وی با بیان اینکه برجام دارای ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و هسته‌ای است و در واقع به نوعی حکمرانی ما را هدف قرار داده است، گفت: می‌توان این ادعا را مطرح کرد که برجام از نظر ابعاد و پیچیدگی مهمترین قراردادی است که در طول سال‌های پس از انقلاب آن را امضا کرده‌ایم .

مصلح‌زاده با طرح این ادعا که مبنای تئوریک تیم قبلی مذاکره‌کننده ایران در بحث روابط بین‌الملل به مانند نگاه تئوریک آمریکایی‌ها و  اروپایی‌ها به این موضوع تصریح کرد: این تیم همان تعریفی از غرب، دموکراسی و حقوق بشر را داشت که آمریکایی‌ها و دیگر طرح‌های غربی داشتند.

وی همچنین با طرح انتقاداتی نسبت به نگاه وزیر خارجه پیشین کشورمان گفت: وزیر خارجه پیشین در کتاب آقای سفیر که در واقع بخشی از خاطرات ایشان در دوران فعالیت دیپلماتیک‌شان محسوب می‌شود، می‌گویند که اعتقادی به موضوع دشمن در نظام بین‌الملل ندارند. در حالی که این موضوع و این نگاه با نگاه ایدئولوژیک متفاوت و متعارف است.

وی همچنین در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: باید ساختار ما در وزارت خارجه مبتنی بر فرهنگ قرآنی باشد.

در این برنامه همچنین ناصر حمیدی زارع مدیرکل اسبق پارلمانی وزارت امور خارجه و سفیر اسبق ایران در آذربایجان نیز تصریح کرد: در کشور ما ظرفیت‌های فراوانی در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصادی وجود دارد که متاسفانه چشم‌هایمان را نسبت به این ظرفیت‌ها بسته‌ایم. در کشور پروژه‌های زیادی برای استفاده از این ظرفیت‌ها تعریف شده ولی خیلی از این پروژه‌ها در کشوی میز مدیران در حال خاک خوردن است.