ایده مکانیسم ماشه به شکل موجود پیشنهاد روسیه در جریان مذاکرات برجام بود

کورش احمدی تحلیلگر ‌مسائل سیاسی درباره آخرین تحلیل ها و ارزیابی‌ها در ارتباط با مذاکرات وین و توافق ایران و آمریکا به خبرنگار پایشگر گفت: در مورد اینکه گفته شده که یک توافق موقت دو ساله بین ایران و آمریکا حاصل شده، خبری از منابع موثق و مقامات ذیربط نشنیده ام. تنها روزنامه الرای الیوم مطلبی در این مورد داشته که معمولا این گونه رسانه‌های عربی فاقد اعتباراند.

به گزارش پایشگر، او افزود: به هر حال یک توافق دوساله یک توافق موقت محسوب می شود و مقامات ایرانی قبلا اعلام کرده اند که با این نوع توافق مخالفند. اگرچه آمریکا به نظر می‌رسد موافق توافق موقت است اما حداقل تاکنون این موضوع را اعلام نکرده است، یعنی به صورت رسمی اعلام نکرده موافق توافق موقت است. بعلاوه، در حال حاضر تلاش‌ها بر این مسئله متمرکز است ‌که یک توافق دائمی شکل گیرد.

احمدی ادامه داد: توافق موقت (چه یک سال، چه دو سال چه شش ماه و …) موکول به تعیین تکلیف تلاش‌ها برای نیل به توافق دائمی است. یعنی اگر تلاش برای توافق دائمی به مانعی برخورد کند و طی یکی دو هفته آینده مشخص و قطعی شود که توافق دائمی ممکن نیست و مواضع دو طرف از یکدیگر فاصله بسیاری دارد، آن زمان یکی از گزینه‌ها این است که طرفین به توافق موقت بیاندیشند و روی جزییات آن کار کنند، چرا که تعیین جزئیات و توافق روی جزئیات مهم است.

البته از سوی اولیانوف پیشنهادی برای انعقاد یک توافق موقت ارائه شده اما اگر چه خطوط کلی آن مشخص است، اما از جزئیات آن بی اطلاع هستیم و مهم این است که روی جزئیات مذاکره و توافق شود.

این دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل ادامه داد: تا جایی که بنده اطلاع دارم در این روزها، بحثی درباره توافق موقت مطرح نیست.

او در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است بدعهدی آمریکایی‌ها مجددا تکرار شود و ایران چه تضمین‌هایی می‌تواند از آنها بگیرد؟ تصریح کرد: مسئله تضمین بستگی دارد به این مسئله که مفاد  توافقی که حاصل خواهد شد، چه باشد. تضمین یکی از موضوعاتی است که توسط ایران مطرح و پیگیری شده است. اکنون مسئله این است که آیا در توافق حاصله، تضمینی داده می‌شود یا خیر؟ به هر حال مسئله تضمین از پیچیده ترین مسائل این مذاکرات است؛ چرا که از یک سو با توجه به خروج ترامپ از برجام ایران محق است که خواستار نوعی تضمین باشد. اما از سوی دیگر اساسا در روابط بین‌الملل یعنی در روابط بین دولت‌ها و کشورها که از حاکمیت ملی برخوردارند، تضمین معنی ندارد. یعنی اگر کشوری نخواهد در یک توافقی باقی بماند، حتی اگر آن توافق به لحاظ حقوقی الزام آور باشد، بر عکس داخل کشورها، در سطح بین‌الملل، دادگاه و پلیسی که اعمال قانون کند، وجود ندارد و مراجعی هم که وجود دارند یا قادر به رسیدگی نیستند یا احکامشان الزام آور نیست. در واقع تا کنون هیچ تضمینی نتوانسته مانع از خروج کشوری از توافقی شود.

احمدی درباره نامه ای که گفته می شود سعید جلیلی درباره مذاکرات وین به رهبری نوشته، گفت: دولت در حال مذاکره است و کار خودش را انجام می دهد یعنی وزارت امور خارجه و تیم مذاکره کننده هسته ای مجوزهای لازم را برای مذاکره دارند. افراد، جناح‌ها و گروه‌ها هم طبعا می توانند نظرات خاص خود را داشته باشند. تاکنون نشانه‌ای که حاکی از تحت تاثیر قرار گرفتن مذاکرات وین در اثر این گونه مخالفت ها باشد، ندیده ایم.

در مورد محتوای نامه آقای جلیلی هم چون منتشر نشده و مشخص نیست چه بوده،  نمی‌توان اظهار نظر دقیقی کرد. البته روزنامه شرق در این باره مطلبی نوشته بود و اگر محتوای  نامه  همان باشد که گوشه ای از آن در  روزنامه  منتشر و تکذیب هم نشد، می‌توان گفت که حرف‌هایی از این قبیل که مذاکرات را متوقف کنیم، از برجام خارج شویم و غنی‌سازی را به ۹۰ درصد برسانیم و آمریکا هم در شورای امنیت، نمی تواند کاری کند چون چین و روسیه وتو می کنند و مانع فعال شدن مکانیسم ماشه می شوند  و …. ، حرف های درستی نیست.

او اضافه کرد: حداقل این سخنان در باره اینکه در شورای امنیت چه اتفاقی ممکن است رخ دهد، کاملا اشتباه است. به این معنی که وتوی چین و روسیه نمی‌تواند مانع از اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های بین‌المللی شود. اساسا ایده مکانیسم ماشه به شکل موجود را روس‌ها در جریان مذاکرات برجام پیشنهاد کردند.

بعلاوه، سخنان نسبت داده شده به آقای جلیلی مبنای درستی نیز از نظر صف آرایی و نظرات قدرت‌های بزرگ در مورد برنامه هسته ای ایران ندارد. چین و روسیه علاوه بر رأی مثبت به قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران در گذشته، ظرف همین یکی دو ماه گذشته نیز نشان دادند که همچنان نظراتشان فاصله معناداری با نظرات غرب در این مورد ندارد.

این تحلیلگر ارشد مسائل بین المللی در پاسخ به این سوال که دفتر حفاظت منافع آمریکا در ایران فعال خواهد شد یا خیر؟ عنوان کرد: در این باره که دفتر حفاظت منافع آمریکا در ایران فعال شود و دیپلمات‌های آمریکایی به ایران بیایند و در آن کار کنند ظرف چهل سال گذشته به ندرت صحبت‌های مثبتی مطرح شده است. طرف ایرانی تاکنون به هیچ وجه موافق این قضیه نبوده و در نتیجه این کار مسکوت مانده است.

اینکه احیانا در آینده در این ارتباط تحولی ایجاد شود یا خیر، از موضوعاتی است که موکول به بعد از توافق احتمالی درباره لغو تحریم‌ها و احیای برجام خواهد بود. اما همانطور که بعد از برجام اول چنین نشد، اکنون نیز هیچ نشانه مثبتی که حکایت از چنین امکانی داشته باشد، دیده نمی‌شود.