روسیه می‌خواهد از طریق ایران تحریم‌ها را دور بزند

علی بیگدلی، کارشناس مسائل بین الملل در ارزیابی عوامل ایجاد وقفه در مذاکرات وین که عصر روز جمعه اعلام شد و در پاسخ به این سوال که تا چه میزان می‌توان درخواست روسیه را در این وقفه موثر دانست و هدف مسکو از طرح این درخواست چیست، گفت: همه طرف‌ها در توضیح دلیل وقفه در مذاکرات به همین واژه «عامل خارجی» اکتفا کرده‌اند اما همه می‌دانند که منظور از این واژه روسیه است که البته من معتقدم در هماهنگی با مسئولان ایران چنین درخواستی را مطرح کرده و ظاهرا اینگونه مطرح شده که خیلی هم به ضرر ایران کار نکرده است. این کشور می‌خواهد ایران را از تحریم‌هایی که پس از حمله نظامی به اوکراین شامل حالش شده مجزا کند تا از طریق جنوب هم واردات و هم صادرات داشته باشد چرا که اگر تحریم‌های ایران برداشته شود دیگر مانعی در مسیر صادرات و واردات نخواهد داشت.

به گزارش ایلنا، وی افزود: همچنین اگر بار تحریم‌ها از روی ایران برداشته شود، می‌تواند به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها کمک کند به این معنا که کالای مورد نیاز روسیه را خریداری و کالای روسیه را برای این کشور بفروشد. این‌ها مجموعه انتظاراتی است که شاید تا الان کسی به این صورت آن را باز نکرده و تنها به بیان اینکه روسیه برجام را به گروگان گرفته اکتفا کرده‌اند. 

وی ادامه داد: روسیه خواسته تا درخواستش برای اخذ تضمین کتبی از آمریکا مورد توجه قرار بگیرد اما بطور رسمی بسیار کار سختی است چرا که در حال حاضر این کشور در بدترین موقعیت تاریخی خودش قرار دارد و نمی‌تواند توقع چنین امتیازی را داشته باشد. با این حال بازیگری که بیش از همه از این درخواست روسیه متضرر می‌شود، ایران است اما باز هم تاکید می‌کنم که معتقد نیستم مسکو بدون در جریان قرار دادن تهران چنین موضوعی را طرح کرده باشد و باید به این امر واقف باشیم که الان بیشترین امور سیاست خارجی ما به دست روسیه است.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که علیرغم وجود برخی اختلافات عمده میان ایران و ایالات متحده تا امروز شاهد وقفه در این مذاکرات نبودیم، آیا در شرایط کنونی ادامه مسیر با وجود این اختلافات میسر نبوده یا تنها درخواست روسیه است که باعث این بن‌بست شده است، گفت: ما چهار نوع تحریم را از سمت آمریکا به دوش می‌کشیم؛ یکی تحریم‌های ذیل برجام، دیگری تحریم‌های حقوق بشری، تحریم‌های موشکی و تحریم‌های مرتبط با فعالیت‌های منطقه‌ای؛ حالا که آمده‌ایم با ۱+۴ در خصوص احیای برجام گفت‌وگو کنیم، انتظارمان این است که برخی تحریم‌ها با دسته‌بندی‌های دیگر نیز در این پروسه برداشته شوند که البته امر محالی هستند. دلیل طرح این مسائل نیز این است که تیم مذاکره‌کننده بتواند فشارهای داخلی از جمله فشار امثال روزنامه کیهان را از روی خود بردارد. 

وی افزود: باید بدانیم که اینگونه نیست که همه مشکلات میان ایران و غرب پیش از طرح درخواست روسیه حل شده بود و حداقل در زمانی که نمایندگان تروئیکای اروپایی در حال ترک وین بودند هم این موضوعات همچنان وجود داشت چرا که آن‌ها اعلام کرده بودند کار ما تمام شده و باقی مسیر به عهده ایران و آمریکا است تا اختلافات خود را رفع کنند.  

بیگدلی در پاسخ به این سوال که از ابتدای بحران اوکراین، این نگرانی در رابطه با تاثیر این بحران بر مذاکرات وین وجود داشت اما تا پیش از طرح درخواست روسیه، طرفین تلاش کردند تا میز مذاکرات وین را از این بحران مصون نگاه دارند، با این حال همچنان انتظار می‌رود بالا گرفتن هر چه بیشتر تنش حتی کار را به جایی برساند که دیگر میزی برای گفت‌وگو پیرامون احیای برجام وجود نداشته باشد، غرب تا کجا می‌تواند با مسکو پای یک میز بنشیند، گفت: این موضوع نیازمند بحثی طولانی است اما اخیرا هم گفتم غرب در تحریم و تحت فشار زیاد قرار دادن روسیه اشتباه می‌کند چرا که این کشور خیلی قابل کلنجار رفتن نیست. روس‌ها از گذشته‌های دور عنصر متجاوزی بودند و تجاوزگری در ذات آنها قرار دارد. ما در قرن ۱۵ شاهد هستیم که روسیه از شمال، جنوب، شرق و غرب میل به کشورگشایی و توسعه‌طلبی دارد و این ارتباطی به پوتین ندارد. بنابراین اگر غربی‌ها بخواهند با ابزار تحریم جلوی روسیه را بگیرند به هیچ عنوان موفق نخواهند بود و تنها ممکن است به این امر منجر شود که مسکو برای تداوم توسعه‌طلبی خود به سمت لهستان و سایر کشورها برود که بسیار خطرناک است. هرچقدر ابعاد این بحران گسترده شود، روسیه به دنبال این خواهد بود تا از همه ابزارهای خود بهره ببرد. 

این تحلیلگر سیاست خارجی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان با آغاز مذاکره مستقیم با آمریکا پای عوامل خارجی را از پروسه احیای برجام کوتاه کرد، گفت: سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در تازه‌ترین واکنش به درخواست روسیه گفته است اگر ما نتوانیم دست این عامل خارجی را کوتاه کنیم، از روش‌های دیگر استفاه خواهیم کرد که یکی از روش‌ها همین مذاکره مستقیم ایران و آمریکا است اما مشکل این راه جایگزین این است که ما حاضر به گفت‌وگوی مستقیم نیستیم. من بارها در تمامی مصاحبه‌هایم گفته‌‌ام که اشتباه ما این بود که پای سایر کشورها را به مذاکرات احیای برجام باز کردیم؛ چراکه موضوع تنها به ما و ایالات متحده مرتبط است.

وی ادامه داد: البته که در مذاکرات ۲۰۱۵ هم نقشی نداشتند و توافق زمانی حاصل شد که آقایان ظریف و کری با هم مسائل فیمابین را حل کردند و کشورهای دیگر تنها به عنوان اعضای شورای امنیت این توافق را مورد تائید قرار دادند.