چرا شورای همکاری خلیج فارس در تلاطم تحولات جهانی سردرگم شده است؟

سید عماد حسینی- سرعت گرفتن تحولات جهانی بسیاری از کشورها را سردرگم کرده است، اما این سردرگمی و گم‌گشتگی در مرزبندی‌های سیاست خارجی در میان کشورهای آن سوی خلیج فارس بیشتر به چشم می‌آید.

بی‌تردید ابرقدرت‌های جهان سالیان درازی است که از اهرم فشار برای همسو کردن مواضع کشورهای کوچک، ضعیف و وابسته با برنامه‌های خود استفاده کرده و همچنان این راهبرد در پیش گرفته خواهد شد.

این راهبرد باعث تشکیل بلوک‌های مختلفی در جهان شد، حال آنکه سیاست «یا با ما یا علیه ما» نیز سال‌هاست که باب شده و جهان با آن آشنایی دارد.

با این حال به اذعان برخی از تحلیلگران منطقه، شتاب تحولات جهانی باعث شده وضعیت بی‌سابقه‌ای حتی در مقایسه با اوج جنگ سرد برای بسیاری از کشورهای جهان به ویژه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شکل بگیرد.

به گفته این کارشناسان، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از چند حیث قادر به اتخاذ تصمیم قاطع برای صف‌بندی‌های خود نبوده یا به تعبیری شهامت اتخاذ موضع مشخص و قاطعی در قبال این مساله ندارند.

این کارشناسان معتقدند، برخلاف کشورهای دورتر، خاورمیانه به روسیه نزدیک است و به تعبیری با فروکش کردن بحران آمریکا و روسیه یا همان جنگ اوکراین، کشورهای شورای همکاری می‌مانند و روس‌‌هایی که ثابت کرده‌اند کینه‌ها را- حتی نسبت به مهم‌‌ترین متحدان‌شان هم- فراموش نمی‌کنند.

این مساله زمانی برای کشورهای شورای همکاری بغرنج‌تر می‌شود که بدانیم آنها بعد از سال‌ها شرط‌بندی روی حمایت قاطعانه آمریکا از رژیم‌های خود، به سرنوشت کشورهایی همچون افغانستان و اوکراین می‌نگرند که در بزنگاه حیاتی با چه نوع واکنشی از سوی آمریکا مواجه شدند.

اما آنچه فشارها را بر این کشورهای کوچک اما ثروتمند چندبرابر می‌کند، جایگاهی است که در محاسبات دو طرفِ تنش دارند.

امروز در حالی واشینگتن بیشترین فشارهای ممکن را بر رهبران این کشورها به منظور افزایش صادرات نفت وارد می‌کند که در سوی دیگر ماجرا خط و نشان مسکو در رابطه با عدم تامین آذوقه این کشورها از سبد غذایی حوزه دریای سیاه قابل مشاهده است.

به گفته کارشناسان عرب، همسویی قاطع پایتخت‌های شورای همکاری با غرب و پذیرش خواسته‌های کاخ سفید به خودی خود، حداقل در بعد اقتصادی، زیان مضاعفی به آنها وارد خواهد کرد زیرا با افزایش تزریق نفت به بازارهای جهانی کاهش قیمت نفت حتمی بوده و این به معنای حتمی بودن کاهش درآمدهای آنها خواهد بود؛ این در حالی است که اگر تهدید روسیه در رابطه با تحریم فروش کالا به ویژه گندم و غلات به آنها عملی شود، این کشورها مجبور خواهند شد اقلام مزبور را از کشورهای دورتری تهیه کنند و حتی در صورت مشابه بودن قیمت‌ها، با احتساب هزینه حمل، قیمت تمام‌شده برایشان بالاتر خواهد رفت.

حال اگر ثبات نیم‌بند حاکم بر روابط فیمابین کشورهای این شورا، و نارضایتی زیرپوستی مردمی شماری از کشورها و نیز نارضایتی آشکار مردم چند کشور دیگر را به این معادله بیفزاییم، شدت این سردرگمی بیشتر هم می‌شود.

از نگاه برخی از تحلیلگران عرب، این سردرگمی یکی از عللی است که باعث شده نوسانات بسیار شدید و حتی تضاد در مواضع این کشورها در تعامل با دوستان و دشمنان منطقه‌ای آنها دیده شود و برخی از آنها حتی تا نقب اشغالی هم پیش روند.