مخالفت‌های سیاسی داخلی واشنگتن و جنگ روسیه و اوکراین، موانع پیشرفت مذاکرات وین

مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای ایران بار دیگر در وین به بن‌بست رسیده است و تلاش‌های یک ساله را بیش از این به تعویق می‌اندازد؛ این در حالی است که ایران ایالات متحده را مسئول این بن‌بست می‌داند.

به گزارش ایلنا به نقل از چاینا دیلی، کارشناسان می‌گویند که مانع بر سر راه پیشرفت، مخالفت‌های سیاسی است که جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده در داخل با آن مواجه است، درگیری روسیه و اوکراین که منجر به افزایش شدید قیمت نفت و گاز در سطح جهان شده است، همچنین بر روند مذاکرات تأثیر منفی داشته است. 

در سال گذشته هشت دور مذاکره در پایتخت اتریش بین ایران و طرف‌های باقی‌مانده در برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام یعنی چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان برای احیای توافق برگزار شده است.

این تلاش‌ها پس از آن صورت گرفت که ایالات متحده در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، برجام را ترک و تحریم‌ها را دوباره علیه تهران اعمال کرد.

مقامات ایالات متحده در ۳۱ مارس اعلام کردند که چند موضوع در مذاکرات هسته‌ای باقی مانده است و مسئولیت اتخاذ این تصمیمات بر عهده تهران است. ایران نیز گفت که برخی مسائل باقی مانده از جمله حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران از فهرست سیاه وجود دارد. 

جواد اقبال، استاد علوم سیاسی و رئیس دپارتمان مطالعات غرب آسیا و شمال آفریقا در دانشگاه هند، گفت: دلیل اصلی این تاخیر، عوارض ناشی از تحرکات آشفته سیاست داخلی ایالات متحده است.

محبوبیت پایین بایدن، تا حدی به دلیل عقب‌نشینی تحقیرآمیز از افغانستان، احساسات شدید جنگ‌طلبانه جمهوری‌خواهان و لابی اسرائیل را تقویت کرده است، که هر دو به شدت با مذاکرات وین مخالف هستند و ایران را یک نیروی متخاصم جلوه می‌دهند.

در ۳۰ مارس، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کرد. 

سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، تحریم‌ها را نشانه دیگری از بدخواهی آمریکا در قبال ایران دانست و گفت: این اقدام نشان می‌دهد که آمریکا هیچ فرصتی را برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی از دست نخواهد داد.

وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که ایران روز شنبه ۲۴ مقام و فرد دیگر آمریکایی را به دلیل «دست داشتن در فعالیت‌های تروریستی و ضد حقوق بشری» تحریم کرده است.

آصف شجاع، کارشناس ایران و محقق ارشد موسسه خاورمیانه دانشگاه ملی سنگاپور، گفت که متن پیش‌نویس یک توافق بالقوه روی میز است و این تاخیر اساساً به دلیل تلاش ایالات متحده و ایران است تا پیش‌نویس‌ها را به نفع خود تغییر دهند.

شجاع گفت: درگیری اوکراین و روسیه آخرین ورودی به فهرست شرایط ژئوپلیتیکی موجود است. این جنگ یک عامل جدید در روند تصمیم‌گیری ایران و آمریکاست.

وی گفت که تحریم‌های جدید علیه روسیه به ایران فرصتی برای «مقابله» با تحریم‌های آمریکا می‌دهد.

ورود بالقوه نفت ایران به بازار با لغو تحریم‌ها، راه‌حل مشکلات فوری انرژی اروپا و همچنین راه‌حلی بلندمدت برای کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه را در اختیار آمریکا قرار می‌دهد.

آرهامه صدیقه، محقق موسسه مطالعات استراتژیک اسلام‌آباد، گفت که درگیری اوکراین و روسیه نقش برجسته‌ای در این وقفه ایفا می‌کند زیرا روسیه یکی از امضاکنندگان این قرارداد است. بر اساس این توافق، روسیه «مسئولیت» کنترل اورانیوم غنی شده ایران را نیز بر عهده دارد.

درخواست روسیه در ماه گذشته، قدرت‌های جهانی را مجبور به توقف مذاکرات توافق هسته‌ای کرد، اما مسکو بعداً اعلام کرد که ضمانت‌هایی از سوی ایالات متحده نوشته است مبنی بر اینکه تجارت این کشور با ایران تحت تأثیر تحریم‌های مرتبط با اوکراین که ایالات متحده علیه روسیه تحمیل کرده است، نخواهد بود.

محمد سلامی، پژوهشگر دانشیار موسسه بین المللی تحلیل استراتژیک جهانی، اندیشکده اسلام آباد، گفت که با وجود چالش ها، مذاکرات به توافق مجدد بر سر برجام منجر می‌شود.